İSLAM HUKUKU AÇISINDAN SOSYAL MEDYA

Yıl 2017, Sayı: 28, 493 - 509, 31.10.2017

M. Raşit Akpınar

Öz

İletişim teknolojisinin son ürünü olan sosyal ağlar, 21. yüzyıl modern
insanının hayatına çevre algısını derinden etkileyecek şekilde hızlı bir giriş
yapmıştır. Kişilere, çocukluk yıllarından itibaren edinmiş oldukları
arkadaşlarla haberleşme fırsatı sunan, yeni çevreler edinmelerine imkân
tanıyan ve arzu ettikleri her isimle irtibat kurmalarının önünü açan sosyal
ağlar, beraberinde getirdikleri bir dizi problemle de tartışmalara konu
olmaktadır. Makalede dinî perspektiften incelenmesini zaruri gördüğümüz bu
sorunlar ele alınacak ve sosyal ağların fıkhî açıdan bir değerlendirmesi
yapılacaktır. Bu çerçevede sosyal ağlar, İslam hukuk kültüründe muhafaza
edilmesi amaçlanan küllî esaslar (makâsıd-ı şerîa) ve maslahat prensipleri
ışığında incelenerek sosyal ağ kullanımında şer’î ölçü belirlenmeye
çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Sanal çevre, sosyal ağ, internet hukuku, sosyal medya, İslam hukuku

Kaynakça

• Aktar, Erzan, Sosyal Medya'nın Toplumsal Eylemlerdeki Rolü: Tahran ve Tahrir Olaylarının Süreç Analizleri, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Medeniyet Üniversitesi, 2016.
• Antoniou, Angeliki, "Towards a methodological framework for the cognitivebehavioural evaluation of educational e-games." International Journal of Learning Technology, 6/3, 2011. Atamer, Yeşim M, İnternet ve Hukuk, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, Ocak, 2004.
• Babacan, Mehmet Emin - Haşlak, İrfan, “Sosyal Medya ve Arap Baharı”, Akademik İncelemeler Dergisi, VI/2 (2011), s. 63-91.
• Boyd, D. M., Ellison, N. B, “Social network sites: Definition, history, and scholarship”, Journal of Computer-Mediated Communication, Volume 13, Issue 1, 2007.
• Ercüment Büyükşener, “Türkiye’de Sosyal Ağların Yeri ve Sosyal Medyaya Bakış”, Türkiye’de İnternet Konferansı Bildirileri, İstanbul 2009, s. 19-23.
• Des Jardins, Joseph, Çevre Etiği – Çevre Felsefesine Giriş, çev. Ruşen Keleş, İmge Kitabevi, Ankara, 2006.
• Gazzâlî, Ebû Hâmid Huccetülislam Muhammed b. Muhammed (505/1111), el-Müstasfâ min ilmi’l-usûl, thk. Hamza b. Züheyr Hâfız, Medîne 1413/1993.
• Gül, Recep Emin, Sosyal Medyada Hadis Kullanımı -Facebook ve Twitter Özelinde- Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 30 (2016), s. 163-182.
• Gerbaudo, Paolo, “Populism 2.0”, Social Media, Politics and the State, Routledge, New York 2015, s. 67-87.
• İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî (ö. 273/887), Sünen, thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî, Dâru İhyai’l-Kütübi’l-Arabî, 1954. İnam, Ahmet, “Çevrelenmiş Bir Çevrede İnsan Olma Savaşı”, Teori, Mart, 1993, s. 42-47.
• Jenggot Mbah, Kumpulan Tanya Jawab Keagamaan, Pustaka Ilmu Sunni Salafiyah, Yogyakarta 2015. Karaman, Hayrettin, Mukayeseli İslam Hukuku, İz Yayıncılık, İstanbul, 2003.
• Kıranşal, Abdülaziz, Gençler İçin Sosyal Medya İlmihali, MGV Yayınları, Ankara 2015.
• Korkmaz, Ali, “Arap Baharı Sürecinde İnternet ve Sosyal Medyanın Rolü”, International Symposium on Language and Communication: Research Trends and Challenges.
• Kuşay, Yeliz, Sosyal Medya Ortamı Olarak Facebook'un Çekiciliği ve Ergenlerde Bağımlılık Düzeyi, Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, 2013.
• Mâverdî, Ebü’l-Hasan Habîb el-Basrî (450/1058), el-Hâvi’l-kebîr, Dâru’lKütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1994. Merkezü Nûn li’t-te’lif ve’t-tercüme, Fıkhu’t-tevâsuli’l-ictimâî, al-Maaref Islamic Cultural Association, Beyrut 2014.
• Openshaw, Jennifer, The Socially Savvy Advisor + Website: Compliant Social Media for the Financial Industry, United States of America, 2015.
• Özdemir, İbrahim; Yükselmiş, Münir, Çevre Sorunları ve İslam, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara, 1995.
• Paksu, Mehmet, İhanetler Cinsel Sorunlar (Mahremiyet Okulu 3), Nesil Yayınları, İstanbul, 2010.
• Poell, Thomas, “Social Media Activism and State Censorship”, Social Media, Politics and the State, Routledge, New York 2015, s.189-206.
• Rosen, Larry, “Poke Me: How Social Networks Can Both Help and Harm Our Kids”, 119th Annual Convention of the American Psychological Association, Washington, 2011.
• Serahsî, Ebu Bekir Muhammed b. Ebû Sehl (483/1090), el-Mebsût, Dâru’lMa’rife, Beyrut 1989.
• Smith, Peter; “Cyberbullying: its nature and impact in secondary school pupils”, The Journal Of Child Psychology And Psychiatry, 49:4 (2008).
• Şa’ban Zekiyyüddîn, İslam Hukuk İlminin Esasları, Ter. Prof. Dr. İbrahim Kâfi Dönmez, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara, 2005.
• Trottier, Daniel, Christian Fuchs (ed), Social Media, Politics and the State Protests, Revolutions, Riots, Crime and Policing in the Age of Facebook, Twitter and Youtube, Routledge, New York 2015.
• Websence Security Labs, 2013 Tehdit Raporu, 2013. http://expandedramblings.com/index.php/youtube-statistics/#.UxSALYVaeSo, 01.03.2014.
• http://www.alyaum.com/News/art/88705.html, 02.10.2013.
• http://islamqa.info/en/198143, http://islamqa.info/en/169654,
• http://islamqa.info/en/169654, https://islamqa.info/en/165186. (Muhammed Salih el Münejjid Fetvaları), 02.10.2013.
• http://fatwa.islamweb.net/fatwa/index.php?page=showfatwa&Option=Fatwa Id&Id=220765, 02.10.2013.
• http://www.daruliftaa.com/searchresult?combine=facebook, 02.10.2013.