TARİHSEL KÖKENİNDEN ÜLKELERE GÖRE TÜRLERİNE AYDINLANMA FELSEFESİ (ÇAĞI) VE TÜRKİYE CUMHURİYETİ

Yıl 2017, Sayı: 28, 33 - 54, 31.10.2017

Sami Zariç

Öz

Avrupa insanının bireysel ve toplumsal yaşamını yeni bir anlayışla oluşturma çabası olarak nitelendirilebilecek Aydınlanma Felsefesi(Çağı), Batı uygarlığının tarihsel gelişiminin ve değişiminin düşünsel ve kültürel sonucudur. Aslında Aydınlanma Çağı ve Felsefesi’nin ne olduğu ve tam olarak hangi dönemleri kapsadığı konusunda henüz tam bir mutabakat oluşmamış olsa da bu dönem aydınlarının eserlerinin ve fikirlerinin -özellikle Fransız Aydınlanması’nın- evrenselleşip Osmanlı coğrafyasını etkileyip Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunda önemli etkisi olduğu görülmektedir. Dolayısıyla Cumhuriyetin kuruluşuna giden tarihsel süreci anlayabilmek için Aydınlanma düşüncesinin iyi anlaşılması ve analiz edilmesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Aydınlanma, İskoç Aydınlanması, Fransız Aydınlanması

Kaynakça

• ATABAY, M. (2004), Aydınlanma Çağı ve Avrupa, Ankara: Nobel Yayın, 1. basım. BAYKAN, F. (2000), Aydınlanma Üzerine Bir Derkenar, İstanbul: Kaknüs Yayınları, 1. basım. BAŞDEMİR, H. Y. (2005), “İskoç Aydınlanma Etiği: Hutcheson, Hume ve Smith”, Liberal Düşünce Dergisi, Yıl 10, Sayı 37, Kış, http://w3.gazi.edu.tr/web/basdemir/iskocetik.pdf (25.10.2011). BATUHAN, H. (2003), “Aydınlanma Kavramı üzerine bazı düşünceler”, Türkiye’de Aydınlanma Hareketi, Dünü, Bugünü, Sorunları, (25-26 Nisan 1997 Strasbourg Sempozyumu), İstanbul: Adam Yayınları. BIDAK, A.R. (2007), Aydınlanma - Kemalizm - Modern Cumhuriyet, Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, http://acikarsiv.atilim.edu.tr/eng/browse/356/392898.pdf?show (11.10.2011). CEVİZCİ, A.(2002). Aydınlanma Felsefesi Tarihi, Bursa: Ezgi Kitabevi. ÇELİK, F., Fidan, S. ve Şahin K. (2011), “Aydınlanma’nın Fransız Düşüncesi İçinde ‘Katı Liberal Değerler’ Bağlamında Ele Alınmasında Ansiklopedi ve Ansiklopedistlerin Yeri”, Akademik Bakış, Sayı 23, ss.1-19, http://www.akademikbakis.org/23/02.pdf (02.11.2011). ÇİGDEM, A.(2001), Aydınlanma Düşüncesi, İstanbul: İletişim Yayınları. ÇÜÇEN, A.K. (2005), “Batı Aydınlanmasının düşünsel kökenleri ve eleştirisi”, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(İLKE), Atatürk’ün Doğumunun 125. Yılı ve Cumhuriyetimizin 83. Yılı Özel Sayısı, http://scholar.googleusercontent.com/scholar?q=cache:yr10AceodckJ:sc holar.google.com/+%C3%A7%C3%BC%C3%A7en+ayd%C4%B1nlan ma&hl=tr&as_sdt=0,5 (11.10.2011). DAVUTOĞLU, A. (2010), Stratejik Derinlik-Türkiye’nin Uluslararası Konumu, İstanbul: Küre Yayınları, 43. baskı. DUMAN, F. (2006 ), “Akılcılık Bağlamında İki Aydınlanma Geleneği: Fransız Aydınlanması versus İskoç Aydınlanması”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 61(1), ss.118-151. http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/42/444/4970.pdf (25.10.2011).
• GÜMÜŞLÜ, B. (2008), “Aydınlanma ve Türkiye Cumhuriyeti”, Türkiyat Araştırmaları, Sayı 8, Bahar 2008, http://www.turuz.info/TurkolojiTarix/077-(08) Turkiyyat%20arashdirmalari.pdf#page=121 (10.10.2011). KANT, Immanuel (1789), “Aydınlanma Nedir”, Felsefe Yazıları (1983), (çev. N. Bozkurt). http://www.allmendeberlin.de/Aydinlanma_Nedir_Kant.pdf (28.09.2017). SARICA, M. (1996), Siyasi Düşünce Tarihi, İstanbul: Gerçek Yayınevi. SELÇUK, İ. (2003), “Türkiye Aydınlanması: ‘Yeni İnsan’ı yaratmak”, Türkiye’de Aydınlanma Hareketi, Dünü, Bugünü, Sorunları, (25-26 Nisan 1997 Strasbourg Sempozyumu), İstanbul: Adam Yayınları. TAŞKIN, A. (2007), İskoç Aydınlanması, İstanbul: Birey Yayınları, 1. baskı. TİMUÇİN, A. (2004), Felsefe Sözlüğü, İstanbul: Bulut Yayınları. 5. baskı. VURAL, M. (2002), “Aydınlanma Felsefesi ve Siyasal Muhafazakârlık”, Felsefe Dünyası, 2002/1,sayı:35, http://www.tufed.org/1301-0875/35-2002/35127.pdf (11.10.2011). ZEITLIN, I. M. Aydınlanma: Felsefi Temeller, (çev. M. Tekin). http://scholar.googleusercontent.com/scholar?q=cache:sacpzw6Irs4J:sch olar.google.com/+ZE%C4%B0TL%C4%B0N,+Irwing+M.,+Ayd%C4% B1nlanma:+Felsefi+Temeller&hl=tr&as_sdt=0,5 (11.10.2011).