CLUSTER APPROACH FOR REGIONAL COMPETITIVENESS: CLUSTER STRATEGY PROPOSAL FOR ALANYA TOURISM ACCOMMODATION SECTOR

Yıl 2018, Sayı: 31, 370 - 415, 30.06.2018

Murat Dulupçu

Öz

Cluster approach
for local and regional competitiveness which has made heavy influence in the
economic development agenda since 1990’s is implemented efficiently in various
countries in the world. This study is prepared particularly to emphasize that
the clustering methodology should be unique for each country and region due to
diversifications in indigenous characteristics of these regions, reasoning from
unlike socio-cultural patterns and different administrative structures. In this
context, the purpose of the study is identified as to develop a cluster strategy suggestion for Alanya Tourism
Accommodation Sector, comprised of tourism accommodation enterprises and the
related actors, which are currently operating as geographical
agglomerations and a cluster initiative, by targeting a sustainable and
competitive cluster in Alanya, based on various cluster analyses. In the line of the said purpose, the Cluster
Methodology is applied in two stages; Primarily the Cluster Analyses composed
of Diamond Framework Model, Formation of Cluster Map and Cluster Network
Analysis are carried out. In the light of the findings of these analyses Strategic Road Map for Cluster Development
including identification of cluster purpose and the strategic goals, in other
words the basic intervention areas is developed by using strategic planning
technique in the second stage. In the last part of the study some
recommendations are put forward by conducting various evaluations related to
Alanya tourism accommodation sector.

Anahtar Kelimeler

Cluster, Clustering, Regional Competitiveness, Alanya Tourism Accommodation, Diamond Framework Model, Cluster Map, Cluster Network, Cluster Development Strategic Road Map

BÖLGESEL REKABETÇİLİK İÇİN KÜME YAKLAŞIMI: ALANYA TURİZM KONAKLAMA SEKTÖRÜ İÇİN KÜME STRATEJİ ÖNERİSİ

Öz

1990’lardan itibaren yerel ve bölgesel
ekonomik kalkınma gündemine damgasını vuran “rekabetçilik için küme” yaklaşımı
birçok ülkede etkin bir şekilde uygulanmaktadır. Bu çalışma bölgelerin
birbirlerine benzemeyen toplumsal- kültürel nitelikleri ve farklı idari
yapılarından kaynaklanarak çeşitlenen özgün nitelikleri nedeniyle, küme
metodolojisinin her ülke ve bölge için özel olması gerektiğini vurgulamak üzere
hazırlanmıştır. Bu çerçevede çalışmanın amacı, “Alanya’da halen coğrafi yığılımlar ve küme girişimi olarak
faaliyetlerini sürdüren, turizm konaklama tesisleri ve ilgili aktörlerden
oluşan ‘Alanya Turizm Konaklama Sektörü’ için sürdürülebilir ve rekabetçi bir
küme oluşumu hedeflenerek, küme analizlerine dayanan küme strateji önerisi
geliştirilmesi” olarak belirlenmiştir. Bahse konu amaç doğrultusunda Küme
Metodolojisinin iki aşamalı yöntemi uygulanmıştır; Öncelikle, “Karo Çerçeve
Modeli”, “Küme Haritası Oluşturma” ve “Ağ Yapılanma Analizi” yöntemlerinden
oluşan Küme Analizleri yürütülmüştür. İkinci aşamada, söz konusu analizlerin
bulguları çerçevesinde stratejik planlama tekniğinden faydalanarak, küme için
amaç ve stratejik hedefler, bir başka ifade ile temel müdahale alanları
belirlenerek “Küme Geliştirme için Stratejik Yol Haritası” geliştirilmiştir.
Çalışmanın son bölümünde konuyla ilgili çeşitli değerlendirmeler yapılarak
Alanya turizm konaklama sektörü ile ilgili çeşitli öneriler getirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Küme, Kümelenme, Bölgesel Rekabetçilik, Alanya Turizm Konaklama, Karo Çerçeve Modeli, Küme Haritası, Küme Ağ Yapısı, Küme Geliştirme Stratejik Yol Haritası

Kaynakça

• KAYNAKLAR1. Alanya Ticaret ve Sanayi Odası (ALTSO), “2015 Alanya Ekonomik Rapor”, ALTSO, Alanya, 2016.2. Altan, R., “Birleşmiş Milletler’in Kalkınma Faaliyetleri ve Türkiye’ye Yansımaları”, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara, 2008.3. Andersson, T., Serger, S., S., Sörvik, J., Hansson, E., W., “The Cluster Policies Whitebook”, International Organisation for Knowledge Economy and Enterprise Development (IKED), Vinnova, TCI, Stockholm, 2004.4. Boari, C., “Industrial Clusters, Local Firms, and Economic Dynamism: A Perspective from Italy”, World Bank, Washington D.C., 2001.5. Bogdanski, M., “Modern Theories of Regional Development”, Oeconomia Copernica, 2012, No: 2, Olsztyn, 2012.6. Buescher, R., “European Cluster Strategy: 2014-2020”, (Presentation presented in “Cluster-to Cluster Conference: Matchmaking, Grand Challenges and Funding Possibilities”), Copenhagen, April 2013.7. Cooke, P. and Memedovic, O. (in cooperation), “Regional Innovation Systems as Public Goods”, UNIDO, Vien, 2006.8. Dulupçu, M., A., “Bölgesel Politikalar Kopyalanabilir mi? Bölgeselleş(tir)me Yönetim Karşısında (Yeni) Bölge(sel)cilik (Yönetişim)”, Bölgesel Kalkınma ve Yönetişim Sempozyumu, TEPAV ve ODTÜ, Ankara, Ekim 2006.9. Dulupçu, M., A., Gövdere, B., “Bölgesel Gelişme Stratejileri İçin Bir Perspektif: Yerel Bilgi Ağbağları Yaklaşımı”, (“Bölgesel Gelişme Stratejileri ve Akdeniz Ekonomisi” Kitabı, Editör: Haluk Erlat), Türkiye Ekonomi Kurumu Yayını, Ankara, 2005; http://www.tek.org.tr/dosyalar/akdeniz_ekonomisi_5.pdf (11.08.2016).10. Dulupçu, M., Kara, M., Sungur, O., Ünlü, H., “Cluster(ing) Policies in Turkey: The Impact of Internationalization or the Imitation of Internationals” (‘Entrepreneurship, Human Capital and Regional Development’, Edited by Baptista, R., Leitao, J.), Springer, 2015.11. Dulupçu, M., A., Sungur, O., ve Keskin H., “Bölgesel Kalkınmada Yeni Yaklaşımlar ve Türkiye’de Kalkınma Planlarına Yansımaları: Kalkınma Planlarının Yeni Teoriler Açısından Değerlendirilmesi”, 6. Ulusal Coğrafya Sempozyumu, Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafya Araştırma ve Uygulama Merkezi, Ankara, 2010.12. Dulupçu, M., A., v. d., “Alanya Turizm Konaklama Sektörü Kümelenme Stratejisinin Geliştirilmesi”, ALTİD, SDÜ ve AHEP Üniversitesi ortaklığında BAKA tarafından fonlanan “Doğrudan Faaliyet Desteği” projesi yayını, Alanya, 2015.13. EC, “EC Communication: Towards World-Class Clusters in the European Union: Implementing the Broad Based Innovation Strategy”, (COM (2008) 652 final/2), Brussels, 2008.14. EC, “Regional Policy Contributing to Smart Growth in Europe 2020”, (COM(2010)553 final), Brussels, 2010.15. EC Directorate¬ General for Internal Market, Industry, Entrepreneurship and SMEs and EC Directorate ¬General for Regional and Urban Policy, “Smart Guide to Cluster Policy”, European Commission, Brussels, 2016.16. EC Directorate General for Regional Policy “Regional Policy for Smart Growth in Europe”, EC Directorate General for Regional Policy, Brussels, 2011.17. Ekonomi Bakanlığı (Dış Ticaret Müsteşarlığı (DTM)), Merkezi Finans ve Sözleşme Birimi, “Türkiye için Kümelenme Politikasının Geliştirilmesi”, DTM (AB Fonlu Proje Dokümanı), Ankara, 2009.18. Europa InterCluster, “White Paper: The Emerging of European World-Class Clusters”, Europa InterCluster, Brussels, 2010.19. European Parliament Policy Department, Economic and Scientific Policy, “The Small Business Act for Europe: New Ideas to Boost SMEs”, European Parliament, Brussels, 2008.20. Hefner, F., “Cluster Theory: A New Prescription to Old Style Government Planning”, («Unleashing Capitalism» Edited by Calcagno, P.T., Hall, J.C., Sobel, R. S., Chapter 6) South Carolina Policy Council Education Foundation, South Carolina, 2009.21. Ketels, C., H., M., and Memodovic, O., “From Clusters To Cluster-Based Economic Development”, International Journal of Technological Learning, Innovation and Development, Inderscience Publishers, Vol.1, No. 3, Geneva, 2008.22. Kandiller, L., Sayin, M., Şener, İ. “Bölgesinde Kümelenme için Uygun Sektörlerin Belirlenmesi: TR51 Bölgesinde bir Uygulama (Konya and Karaman)”, I. Uluslararası Bölgesel Kalkınma Konferansı, Konferans Yayını, Malatya, 22-23 Eylül 2011, s. 463-471.23. Keleş, R., “Kentleşme Politikası”, İmge Kitabevi, Ankara, 2016.24. Ketels, C., Lindqvist, G., Sölvell, Ö., “Strengthening Clusters and Competitiveness in Europe”, Stockholm School of Economics, and European Cluster Observatory, Stockholm, 2012.25. Ketels C., Protsiv, S., “European Cluster Panorama 2014”, Cluster Observatory Report, EC, Brussels, 2014.26. Kuah, A., T., H., “Cluster Theory and Practice: Advantages for the Small Bussiness Locating in a Vibrant Cluster”, Journal of Research in Marketing and Entrepreneurship, V:4, Issue:3, Warrington, 2002.27. Maskell, P., Kebir, L., “What Qualifies as a Cluster Theory?”, DRUID Conferences Working Paper No. 05-09, Kopenhagen, 2009. 28. Motoyama, Y., “What was New About the Cluster Theory? What could It Answer and What could It not Answer?”, Economic Development Quarterly (Sage Journals), Michigan, 2008. 29. Nadvi, K., Barrientos, S., “Industrial Clusters and Poverty Reduction”, UNIDO, 2004, Vienna. 30. Nallari, R. and Griffith, B., “Clusters of Competitiveness”, World Bank, Washington D. C., 2013. 31. Nallari, R., Griffith, B., Yusuf, S., “Globalization, Urban Regions, and Cluster Development”, Geography of Growth Series, World Bank, 2012.32. OECD, “Boosting Innovation: The Cluster approach”, OECD Proceedings, Paris, 1999.33. OECD, “Local Partnership, Clusters and SME Globalisation Conference for Ministers Responsible for SMEs and Industry Ministers”, (Workshop Paper on Enhancing The Competitiveness of SMEs In The Global Economy), Bologna, 2000.34. OECD LEED, “Local Governance and the Drivers of Growth”, OECD LEED, Paris, 2005-b.35. Olsen, J., B., Eadie, D., C., “The Game Plan: Governance With Foresight”, Council of State Planning Agencies, Washington DC., 1982. 36. Oxford Research and Europe Innova, “Cluster Policy in Europe”, (Europe Innova Cluster Mapping Project), Oxford Research and Europe Innova, Kristiansand (Norvey), 2008.37. Porter, M., E., “How Competitive Forces Shape Strategy”, Harvard Business Review, Boston, March-April 1979.38. Porter, M.E., “On Competition”, Harvard Business School Press, Boston, 1998-b.39. Porter, M., E., “The Competitive Advantage of Nations”, Harvard Business Review, Boston, March April 1990. 40. Sayın, M., “Bölgesel Rekabetçilik ve Kümelenme: Alanya Turizm Konaklama Sektörü Küme Analizleri ve Strateji Önerisi”, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü (Doktora Tezi), Isparta 2017.41. Sayın, M., “Yerel Ekonomik Kalkınma Modeli Olarak GAP-GİDEM”, Bölgesel Kalkınma ve Yönetişim Sempozyumu, Ekim 2006, Düzenleyenler: TEPAV ave ODTÜ, Ankara, 2006.42. Sölvell, Ö., Ketels, C., Lindqvist, G., "Industrial specialization and regional clusters in the ten new EU member states", Competitiveness Review: An International Business Journal, Vol. 18 Issue: 1/2.43. Sölvell, Ö., Lindqvist G., Ketels, C., “The Cluster Initiative Greenbook”, Ivory Tower AB, 2003, Stockholm.44. T. C. Başbakanlık Avrupa Birliği Genel Skreterliği (ABGS), “SME Strategy and Action Plan”, (AB Fonlu, yayınlanmamış proje dokümanı), 2002, Ankara45. Temouri, Y., “The Cluster Scoreboard: Measuring the Performance of Local Business Clusters in the Knowledge Economy”, OECD LEED Working Paper, 2012/13, OECD Publishing, Paris, 2012. 46. UNIDO, “Cluster Development for Pro-Poor Growth: The UNIDO Approach”, UNIDO Programme Development and Technical Cooperation Division, Vienna, 2009.47. UNIDO, “Development of Clusters and Networks of SMEs”, UNIDO Private Sector Development Branch, Vienna, 2001.48. UNIDO, “SME Cluster and Network Development in Developing Countries: The Experience of UNIDO”, UNIDO Private Sector Development Branch, Vien, 1999.49. UNIDO, “The UNIDO Approach to Cluster Development: Key Principles and Project Experiences for Inclusive Growth”, UNIDO Programme Development and Technical Cooperation Division, Vienna, 2013.50. United Nations World Travel Organisation (UNWTO), “Annual Report 2016”, UNWTO, Madrid, 2017.51. World Bank, “Industrial Clusters and Micro and Small Enterprises in Africa”, IBRD Publication, Washington D.C., 2011.52. World Bank, “The Evolution and Structure of Industrial Clusters in Japan”, Washington D.C., 2001.53. World Bank African Region Structural Transformation Unit and Development Economics Vice Presidency, “Cluster Based Industry Parks: A Practical Framework for Action”, (Prepared by, Célestin Monga), Policy Rseach Working Paper, Washington D.C., 2011, s. 2.54. World Bank International Trade Department, “Clusters for Competitiveness: A Practical Guide and Policy Implications for Developing Cluster Initiatives”, Washington D.C., 2009.55. T. C. Başbakanlık Avrupa Birliği Genel Skreterliği (ABGS), “SME Strategy and Action Plan”, (AB Fonlu, yayınlanmamış proje dokümanı), Ankara, 2002.56. World Travel and Tourism Council (WTTC), “Travel and Tourism Economic Impact – 2017, Turkey”, WTTC, London, 2017.57. Zeng, D., Z., “Knowledge, Technology, and Cluster-Based Growth in Africa”. World Bank Development Studies, Washington-DC, 2008.
• MEVZUAT BELGELERİ1. Resmi Gazete, “2018 Yılı Programı: 2018 Yılı Programının Uygulanması, Koordinasyonu ve İzlenmesine Dair Bakanlar Kurulu Eki: Tarih: 28.10.2017, Sayı: 30225”, Başbakanlık, 2017. 2. Resmi Gazete, “Uluslararası Rekabetçiliğin Geliştirilmesinin Desteklenmesi Hakkında Tebliğ”, Tarih: 23/09/2010, Sayı: 27708.3. Resmi Gazete, “Uluslararası Rekabetçiliğin Geliştirilmesinin Desteklenmesi Hakkında Tebliğ (Tebliğ No:2010/8)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ”, Tarih: 19/12/2014, Sayı: 29210.4. T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Yıllık Program – 2008, Politika Öncelikleri ve Tedbirler, http://www.kalkinma.gov.tr/Lists/YillikProgramlar/Attachments/6/2008_Y%C4%B1l%C4%B1_Program%C4%B1.pdf (29.01 2017).5. T.C. Başbakanlık Onuncu Kalkınma Planı, 2013.6. T.C. Başbakanlık Onuncu Kalkınma Planı Öncelikli Dönüşüm Programları, 2015, http://odop.kalkinma.gov.tr/dokumanlar/ODP_TOPLU_KITAP_yeni%20yapilan%2004122015.pdf (28.01.2017)7. T. C. Kalkınma Bakanlığı, “Bölgesel Gelişme Ulusal Stratejisi”, Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü, Kalkınma Bakanlığı, Ankara, 2014.
• WEB KAYNAKLARI1. Alanya Kaymakamlığı, Turizm, http://www.alanya.gov.tr/alanyada-turizm18erişim (25.01.2018) 2. Alanya Kent Konseyi, http://alanyakentkonseyi.org.tr/S/54/Rakamlarla-Alanya, (22.02.2017)3. Bulu, M., “Kümelenme Yaklaşımı ve Sektörel Uygulamalar” 12.03.2004 tarihli sunum (http://ref.sabanciuniv.edu/sites/ref.sabanciuniv.edu/files/m_bulut.pdf) (27.01.2017). 4. ESCA WEB Page; http://www.cluster-analysis.org/ (04.01.2016)5. European Commission: Growth; Internal Market, Industry, Entrepreneurship and SMEs https://ec.europa.eu/growth/smes/cluster/observatory/cluster-mapping-services/mapping-tool_en (25.01.2018).6. İstanbul Moda Akademisi, An Sayfa - http://www.istanbulmodaakademisi.com/ima (28.01.2017)7. TÜİK, Merkezi Dağıtım Sistemi, https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr, (22.02.2017)8. TÜRSAB, Turizmin Ekonomideki Yeri, http://www.tursab.org.tr/tr/turizm-verileri/istatistikler/turizmin-ekonomideki-yeri/gsmh-icindeki-payi-1963-_79.html (25.01.2018)9. UNIDO, in brief: http://www.unido.org/who-we-are/unido-in-brief.html?L=0 (14.01.2017).10. United Nations World Tourism Organization (UNWTO), “UNWTO Tourism Highlights-2017 Edition”, E-Library, https://www.e-unwto.org/doi/book/10.18111/9789284419029 (24.01.2018)11. URAK Web Sitesi, Tarihçemiz; http://www.urak.org/urak/tarihcemiz/, (28.01.2017)12. World Travel and Tourism Council; About WTTC, https://www.wttc.org/about/ (17.02.2017)13. WEF, Index Results—The Travel & Tourism Competitiveness Index Ranking 2017 http://reports.weforum.org/travel-and-tourism-competitiveness-report-2017/ranking/(25.01.2018)