KENTSEL YEŞİL ALAN ÖRNEKLERİNDEN KEZER KAMPÜSÜ HOBİ BAHÇELERİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2022, Sayı: 42, 89 - 110, 30.04.2022

Semra Yılmaz Çildam

Öz

İnsanoğlunun kurduğu şehirler dinamik gelişme gösteren yaşam alanlarıdır. Birçok doğal ve kültürel unsuru bir arada barındıran günümüz şehirleri sanayileşme, göç, hızlı nüfus artışı, yoğun yapılaşma ve çarpık kentleşme sonucu denetimsiz bir gelişim ve değişim göstermiş ve zaman içinde beton yığınları haline gelmişlerdir. Bunun yanında su, hava, gürültü ve toprak kirliği gibi çarpık şehirleşmenin ekolojik etkileri de şehirlerde tüm şiddeti ile kendini hissettirmektedir. Bu etki özellikle şehir içi ve çevresindeki yeşil alanlar üzerinde kendini göstermiş ve doğadan uzaklaşma başlamıştır. Doğallıktan uzaklaşan bu ekosistemlerde nefes alacak alanlara ihtiyaç duyulmuştur. Bu alanlardan biri de hobi bahçeleridir. Hobi bahçeleri şehirlerde eğitsel, ekonomik ve sosyal anlamda doğayı yeniden düzenleme adına rekreasyonel (eğlenme, dinlenme, sosyal ve fiziksel hareketlilik) faaliyetlere olan ihtiyacı karşılamada önemli bir doğal kompozisyon çizmektedir. Şehirsel örüntünün birer katmanı olan hobi bahçeleri şehirlerin sürdürülebilir gelişmesine katkı sunmakta ve şehrin yaşam kalitesini arttırmada önem taşımaktadırlar.

Bu çalışmada Siirt Üniversitesi Kezer Kampüsü’nde bulunan hobi bahçelerinin özellik ve sorunları nicel yöntemlerle ortaya konmaya çalışılmıştır. Bu kapsamda hobi bahçesi kullanıcılarına uygulanan anketler spss programı ile çözümlenmiştir. Kullanıcıların cinsiyet yapısı, yaş, eğitim vb. birçok özelliği yanında planlama, kullanıcıların istek ve talepleri üzerinde durulmuştur. Ulaşılan sonuçlar Kezer Kampüsü Hobi Bahçeleri’nin doğaya duyulan özlemi giderme, tamamen tüketim toplumu haline gelen bireylerin üretim alışkanlığı ve kültürü edinmelerine katkı sunma, günün yorgunluk ve stresini atma, zinde kalma gibi birçok olumlu özelliğinin olduğunu göstermektedir. Bunun yanında çalışma alanında sulama sıkıntısı, katı atık sorunu, aydınlatma sorunu ve ekipman güvenliği gibi bazı eksikliklerin olduğu görülmektedir. Bu bağlamda Kezer Kampüsü hobi bahçelerinin kullanımı ve geliştirilmesine yönelik çeşitli önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

sİİRT ŞEHRİ, KEZER KAMPÜSÜ, HOBİ BAHÇESİ, ÖZELLİKLER, SORUNLAR, ÖNERİLER

Kaynakça

• Akdoğan, G. (1984). Doğa düzenleme. Yıldız Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü Baskı İşliği. 311/312.02.84. İstanbul.
• Aksoy, Y. (2001). İstanbul kenti yeşil alan durumunun irdelenmesi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Aksoy, Y., Aygün, B., Turan, A. Ç. & Ören, L. (2008). Fatih ilçesinde risk ve afet yönetimi kapsamında yeşil alanların deprem öncesi ve sonrası değerlendirilmesi risk yönetim çerçevesinde yeşil koridor dönüşüm projesi, Yürütücü: İBB/Y , (Proje Yüklenici): Bahçeşehir Üniversitesi.
• Aslan, O., Şenel Zor, T. & Tamkavas Cicim, E. (2015). Okul öncesi öğretmenlerinin fen eğitimine yönelik görüşlerinin ve hizmet içi
• eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi. Journal Of International Social Research, 8(40), 519-530.
• Atalay, İ. (2004). Türkiye Coğrafyası ve Jeopolitiği. İzmir: Meta Basım Matbaacılık.
• Aytin, B. K. & Korkut, A. B. (2015). Edirne merkez ilçe kentsel sit alanı sınırları içerisindeki açık ve yeşil alan varlığının irdelenmesi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 12(3), 100-108.
• Aktu, Y. (2016). Levinson’un kuramında ilk yetişkinlik döneminin yaşam yapısı. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 8(2), 162-177.
• Aydemir, S. (2004). Kentsel açık ve yeşil alanlar “rekreasyon”. Kentsel Alanların Planlanması ve Tasarımı, Trabzon.
• Baydar, V., Ersoy & A. F. (2017). Sosyal hizmet ve çevre: ekososyal yaklaşım. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, 52 (2), 236-247.
• Cheisure, A. (2004). The role of urban parksfor the sustainable city, Landscapeand Urban Planning, 68, 129-138.
• Cheng E. H.-P.,Patterson, I., Packer & J. andPegg, S. (2010). Identifying the satisfactions derived from leisure gardening by older adults, Annals of Leisure Research, 13 (3) , 395-419.
• Cooper-Marcus, C. & Barnes, M. (1999). Healing Gardens: The Rapeutic Benefits And Design Recommendations. New York: John Wiley&Sons.
• Düzenli, T., Tarakçı Eren, E. & Alpak E.M. (2018). Gençlerin açık mekan kullanımları: k.t.ü kanuni kampüsü örneği. 1st International Symposium on Multidisciplinary Studies and Innovative Technologies, Abstract Book. SETSCI Conference Indexing System, 2, 07- 07
• Elings, M. (2006). People-plantin teraction: the physiological, psychological and sociological effects of plants on people.
• Farming for Health-Springer Agriculture Book. (Ed: Jan Hassinkand MajkenvanDijk). Printed in the Netherlands. 4:43-55.
• Emür, S.H. ve Onsekiz, D.(2007). Kentsel yaşam kalitesi bileşenleri arasında açık ve yeşil alanların önemi. Mimarlık Fakültesi, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22, 367-396.
• Erduran, F. & Sülüşoğlu, M. (2006). Hobi bahçelerinin kent ekolojisinde ve gelişmesinde önemi ve Kocaeli- İzmit örneği. VI. Ulusal Ekoloji ve Çevre Kongresi içinde (s.169-175).
• Erduran, F., Kabaş, S., Ayhan, Ç.K. & Kelkit, A. (2008). Çanakkale kentinde hobi bahçesi amaçlı kullanılan alanların peyzaj mimarisi açısından değerlendirilmesi. Çanakkale Kenti Çevre Sorunları Sempozyumu içinde (s. 148-157). Çanakkale.
• Ferris, J., Norman, C., Sempik & J. (2001). People, land and sustainability: community gardens and the social dimension of sustainable development. Social Policy & Administration, 35(5), 559-568.
• Güneş, A., Gülgün, B. (2007). İzmir, Buca gölet ve Buca yedi göller suni gölet çevresi rekreasyon alanlarının peyzaj mimarlığı açısından irdelenmesi ve geliştirilmesi üzerine bir araştırma. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 44(2), 81-91.
• Gül, A. ve Küçük, V. (2001). Kentsel açık-yeşil alanlar ve ısparta kenti örneğinde incelenmesi. SDÜ Orman Fak. Dergisi, 2, 27-48.
• Gül, A. U. (2013). İzmir çevresi sosyal yaşam alanı projesi (çiçekliköy-yakaköy örneği). TMMOB 2. İzmir Kent Sempozyumu içinde (s. 495-503). İzmir.
• Glover, T. D. (2003). The story of the queen anne memorial garden: resisting a dominant cultural narrative. Journal of Leisure Research, 35(2): 190–212.
• Irvine, S., Johnson, L. & Peters, K. (1999) Community gardens and sustainable land use planning: a case-study of the alex wilson community garden. Local Environment, 4(1), 33-46.
• Kartal, M. (2015). Gaziantep şehrinde rekreasyonel faaliyetlerin dağılışı. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,155.
• Kef, F. Ş. (2015). Hobi bahçelerinin planlanması ve tasarımı: Konya Karatay Karaaslan Hobi Bahçesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bartın Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bartın.
• Kılıç, H. (1995). İzmir kent örneğinde küçük bahçeleri planlama olanakları üzerine araştırmalar. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Koc, H. (2003). Daha yaşanabilir yerleşmeler arayışında kentsel tarım. Planlama, TMMOB Şehir Plancıları
• Kingsley, J. & Townsend, M. (2006). Dig in’to social capital: community gardens as mechanisms for growing urban social connectedness. Urban Policy And Research, 24(4), 525-537.
• Luria, P. & Lyons, M. (2010). Urban greenspacesandpublichealth. Sustainabilityand Health Fact Sheet No 6. Centre for Public Health - Liverpool: Liverpool John Moores University
• Marsh, P., Gartrell, G., Egg, G., Nolan, A. & Cross, M. (2017). End-of-life care in a community garden: findings from a participatory action research project in regional Australia. Health & Place, 45, 110-116.
• Önder, S. ve Polat, A. T. (2008). Peyzaj tasarım süreci kapsamında Konya kenti için yeni bir hobi bahçesi oluĢturulması. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22 (46): 19-21.
• Özkan, M., Küçükberbaş, V., E., Kaplan, A., Hepcan, Ş., Malkoç Yiğit, E. & Sönmez, H. (2003). Muğla kenti kamusal dış mekânları bağlamında master plan çalışması, İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi.
• Parry, D. C., Glover, T. D., Shinew & K. J. (2005). Mary, mary quite contrary, how does your garden grow?: examining gender roles and relations in community gardens. Leisure Studies, 24(2), 177-192.
• Ponting, C. (2000). Dünyanın Yeşil Tarihi (çev. A. Başcı-Sander). İstanbul: Sabancı Üniversitesi Yayınları.
• Rasouli, S., 2012. Kent topraklarının tarımsal amaçlı kullanımı: Kentsel Tarım. 05.02.2020 tarihinde http://www.skb.gov.tr/kent- topraklarinin-tarimsal-amacli-kullanimi-kentsel-tarim-s1238k/ adresinden edinilmiştir
• Senes, G., Fumagalli, N., Ferrario, P. S., Gariboldi, D.& Rovelli, R. (2016). Municipal community gardens in the metropolitan area of milano. assessment and planning criteria. Journal Of Agricultural Engineering, 47(2), 82-87.
• Solduk, B. ve Tezer, A. (2012). İstanbul Metropoliten Alanının Sürdürülebilir Kentsel Gelişmesinde “Kentsel Tarım” Potansiyeli. http://www.skb.org.tr/istanbul-metropoliten-alaninin-surdurulebilir-kentsel-gelismesinde-kentsel-tarim-potansiyeli
• Wolch, Jennifer R, Byrne, Jason & Newell, Joshua P. (2014). Urban greenspace, publichealth, andenvironmentaljustice: Thechallenge of makingcities ‘justgreenenough’. Landscapeand urban planning, 125, 234-244.
• Yenigül, S. B. (2016). Büyükşehirlerde tarımsal alanların korunmasında kentsel tarım ve yerel yönetimlerin rolü. Megaron, 11(2), 291-299.
• Yılmaz, S. & Zengin, M. (2003). Erzurum kent halkının süs bitkilerine olan talebinin belirlenmesi. Turkish Journal of Forestry, 1(0), 29-42.
• Yılmaz, H., Turgut, H.& Demircan, N. (2009). Erzurum kent halkının hobi bahçesi hakkındaki görüşlerinin belirlenmesi. Turkish Journal of Forestry, 1(0), 96- 110.
• Yılmaz, H., Turgut, H. & Demircan, N. (2006). Erzurum kent halkının hobi bahçesi hakkındaki görüşlerinin belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 1, 96-110.