KÜRESELLEŞME ve ADİL TİCARET

Yıl 2022, Sayı: 43, 186 - 216, 31.08.2022

Burcu Gedikli

Öz

Küreselleşme, dünya çapında, insanların, malların, fikirlerin dolaşımını imleyen ve ekonomik, siyasal, kültürel alanlarda etkisi görülen bir süreç olarak düşünülebilir. Siyaset, ekonomi, sosyoloji, uluslararası ilişkiler gibi farklı disiplinlerin ilgi alanına giren küreselleşme süreci, genel olarak, tamamlanmamış, devam eden bir süreç olarak değerlendirilmektedir. Devam eden bir süreç olan bu olguya dair farklı görüşler ileri sürülmüştür. Bazı düşünürler, küreselleşmeyi, örneğin dünya çapındaki hareket yeteneğinin gelişebilmesi gibi özelliklerini göz önünde tutarak olumlarken, diğerleri küreselleşmenin olumlu yanlarının yanı sıra olumsuz yanlarının da olduğuna vurgu yaparlar. Kimi bazı düşünürler ise, küreselleşmeyi, eleştirel ve büyük oranda olumsuzlayıcı bir bakış ile değerlendirmiş ve küreselleşme, onlara göre, doğal olmayan, kapitalist ekonominin yayılabilmesinde, tüketimin arttırılabilmesinde kullanılan bir araçtır. Hatta bu eleştirmenlere göre küreselleşme dünya gerçekliklerinin anlaşılabilirliğine olumsuz katkı sağlamaktadır. Bu bağlam içinde, çalışmada, öncelikle küreselleşme kavramının tanımları ele alınmış, küreselleşmenin etkilediği siyasal, kültürel ve ekonomik alanlar ile küreselleşme üzerine görüşlere değinilmiştir. Bu doğrultuda, adil ticaretin, isminin aksine mevcut ekonomik ve sosyal adaletsizlikleri beslediği düşüncesi ile, küreselleşmeye eleştirel yaklaşımlar üzerinde, durulmuştur. Bilhassa, Hardt ve Negri, Baudrillard ve son olarak çağdaş bir yorumcu olarak Klein’ın kapitalizm eleştirilerine değinilmiştir. Nihayetinde, adil ticaret kavramının tarihsel sürecine, temel iddialarına yer verilmiş ve küreselleşme bağlamında olumlu-olumsuz yanlarına vurgu yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

küreselleşme, küreselleşme alanları, küreselleşme yaklaşımları, naomi klein, adil ticaret

Kaynakça

• A Charter of Fair Trade Principles. https://www.fair-trade.website/the-charter-1
• Adams, S. (2008). Globalization and Income Inequality: Implications for Intellectual Property Rights, Journal of Policy
• Modeling, 30 (5), 725-735. https://doi.org/10.1016/j.jpolmod.2007.10.005
• Aktan, C. C. ve Şen, H. (1999). Globalleşme, Ekonomik Kriz ve Türkiye. TÖSYÖV Yayınları.
• Arslantürk, Y. ve Aysen, E. (2015). Adil Ticaret ve Organik Gıda Pazarları: Ankara Örneği, Gazi Üniversitesi Dergisi, 5 (1), 15-26.
• Balineau, G. (2012). Disentangling The Effects of Fair Trade on The Quality of Malian Cotton, World Development, 44, 241-255. DOI:10.1016/j.worlddev.2012.12.005
• Beyer, J. (2008). The Impacts of Fair-Trade Coffee in Producer Countries. Department of Economics Carleton University.
• Çakmak, H. (Ed.) (2007). Uluslararası İlişkiler Giriş, Kavram ve Teoriler. Platin Basın Yayın Dağıtım.
• Castells, M. (2008). Enformasyon Çağı: Ekonomi, Toplum ve Kültür (E. Kılıç, Çev.) İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Çapçıoğlu, İ. ve Beşirli, H. (2013). Sosyolojiye Giriş. Grafiker Yayınları.
• Esgin, A. (2001). Ulus- Devlet ve Küreselleşmeye İlişkin Bazı Tartışmalar, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 25 (2), 185-192.
• Gezgin, S. (2005). Küreselleşmenin Medya ve Toplum Üzerindeki Etkileri, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi. 21, 9-12.
• Gilbert, J. (2012). Antikapitalizm ve Kültür Radikal Teori ve Popüler Politika. (T. Sağlam, Çev.) Ayrıntı Yayınları.
• Günsoy, B. (2006). Küreselleşme Bir Varoluş Çözümlemesi. Ekin Kitabevi.
• Hekimci, F. (2010). Ekonominin Yükselen Değerleri; “Etik Tüketicilik” ve “Etik Ticaret”, Tüketici Yazıları II. Hacettepe Üniversitesi Tüketici-Pazar-Araştırma-Danışma Test ve Eğitim Merkezi.
• Held, D. ve McGrew, A. (2008). Küresel Dönüşümler Büyük Küreselleşme Tartışması (A. R. Güngen, A. S. Mercan, B. Özçelik, C. Boyraz, E. Sarıtekin, E. Sarıot, E. Sarıtaş, M. C. Çelebi, Çev.) Phoenix Yayınevi.
• Kalafatoğlu Tağ, Ş. (2013). Küreselleşme Karşıtı Hareket, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 4(1), 143-195. DOI:10.1501/sbeder_0000000054.
• Kirezli, Ö. ve Kabadayı Kuşçu, Z. (2012). Exploring Fair Trade Attitude and Fair Trade Behavior of Turkish Consumers, Procedia Social and Behavioral Sciences. 58, 1316-1325. DOI: 10.1016/j.sbspro.2012.09.1115.
• Klein, N. (2002). No Logo Küresel Markalar Hedef Tahtasında (N. Uysal, Çev.) Bilgi Yayınevi.
• Klein, N. (2010). Şok Doktrini Felaket Kapitalizminin Yükselişi (S. Özgül, Çev.) Agora Kitaplığı.
• Kutal, G. ve Büyükuslu, A. R. (1996). Çok Uluslu Şirketler ve İnsan Kaynağı Yönetimi. Der Yayınları.
• Kürkçü Dumanlı, D. (2013). Küreselleşme Kavramı ve Küreselleşmeye Yönelik Yaklaşımlar, The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication. 3 (2), 1-11.
• Low, W. ve Davenport, E. (2005). Has The Medium (Roast) Become The Message? : The Ethics of Marketing Fair Trade In The Mainstream, International Marketing Review. 22(5), 494-511.
• Lyon, S., (2006). Evaluating Fair Trade Consumption: Politics, Defetishization and Producer Participation, International Journal of Consumer Studies. 30 (5), 452-464. DOI:10.1111/j.1470-6431.2006.00530.x
• Modelo, M. (2014). The Paradox of Fair Trade, Stanford Social Innovation Review.
• Mohan, S., (2010). Fair Trade Without The Froth. IEA Published.
• Moore, G. (2004). The Fair Trade Movement: Parameters, Issues and Future, Research. Journal of Business Ethics. 53 (1).
• Nicholls, A. (2002). Strategic Options in Fair Trade Retailing, International Journal of Retail and Distribution Management. 30 (1).
• Özyurt, C. (2012). Küreselleşme Sürecinde Kimlik ve Farklılaşma. Açılım Kitap.
• Parvathi, P. ve Waibel, H. (2013). Fair Trade and Organic Agriculture in Developing Countries: A Review, Journal of International Food and Agribusiness Marketing. 25 (4), 311-323. DOI:10.1080/08974438.2013.736043
• Pelsmacker, P. D. ve Janssens, W. (2007). A Model for Fair Trade Buying Behaviour: The Role of Perceived Quantity and Quality of Information and of Product-Spesific Attitudes, Journal of Business Ethics. 75(4), 361-380. DOI:10.1007/s10551-006-9259-2
• Ritzer, G. (2011). Küresel Dünya. (M. Pekdemir, Çev.) Ayrıntı Yayınları.
• Robertson, R. (1999). Küreselleşme Toplum Kuramı ve Küresel Kültür. (Ü. H. Yolsal, Çev.) Bilim ve Sanat Yayınları.
• Sylla, N. S. (2014). The Fair Trade Scandal Marketing Poverty to Benefit the Rich. Pluto Press.
• Şen Taşbaşı, A. (2015). Uluslararası Ticaretin Adaletini Sorgulamak: Adil Ticaret Sistemi, Çalışma Koşullarına Etkisi ve Fındık İşçileri İçin Adalet Arayışı, İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi. 17(3), 72-92.
• Şentürk, M., (2013). Adalet İçin Alışveriş, İş Ahlakı Dergisi. 6(1), 1-10.
• Taylor, P. L. (2005). In the Market But Not of It: Fair Trade Coffee and Forest Stewardship Council Certification as Market-Based Social Change, World Development, 33(1), 129–147. DOI:10.1016/j.worlddev.2004.07.00
• Waters, M. (2001). Globalization. Routledge. New York.
• Yearley, S., Bruce, S., (2006). The Sage of Sociology. Sage Publications.
• Zijderveld, A. C. (2013). Kültür sosyolojisi. (K. Cantana, Çev.) Açılım Kitap.