DEVLER MASALLARDA CÜCELER ARAMIZDA: CÜCELİĞİ OLAN ERKEKLERİN AYRIMCILIK DENEYİMLERİ

Yıl 2022, Sayı: 43, 300 - 327, 31.08.2022

Merve Koç

Öz

ÖZET
Çalışmada, cüceliği olan erkeklerin yaşadığı ayrımcılık temelli sorunlar araştırılmıştır. Bu kapsamda cüceliği olan erkeklerin toplumsal hayat içinde yaşadığı ayrımcılık, dışlanma ve damgalanma deneyimleri incelenmiştir. Ayrımcılık, engelli bireylerin karşılaştığı sorunların temel nedenlerinden biridir. Ayrımcılık sonucunda engelli bireyler görmezden gelinmekte, ötekileştirilmekte hatta bazı haklardan mahrum kalmaktadır. Cüceliği olan bireyler yeti yitimine sahip olmadıkları ve sadece boylarının kısa olması gerekçe gösterilerek “yeterince” engelli dahi görülmemektedir. Bu nedenle hem bedene dayalı ayrımcılık hem de engellilik konularında çok boyutlu bir ayrımcılık yaşamaktadırlar. Ancak bu konu yeterince tartışılmamaktadır. Çalışmaların kısıtlı olması bu araştırmanın gerekliliğini ve önemini ortaya koymaktadır. Çalışmada, nitel yöntem benimsenmiş ve cüceliği olan 18 erkekle derinlemesine görüşme yapılmıştır. Görüşmeler, tematik analiz yöntemiyle analiz edilmiştir. Çalışma sonucunda cüceliği olan bireylerin aile kurma, eğitim, istihdam, mekansal erişim ve medya alanlarında ayrımcılık deneyimleri ortaya konulmuştur. Cüceliği olan bireylerin ayrımcı davranışlara karşı tepkileri özellikle çocukluk ve gençlik dönemlerinde toplumdan kendini soyutlama olurken yaşları ilerledikçe ise daha çok “mücadele etmek” yerine “görmezden gelme” ya da “mizaha çevirme” şeklinde ortaya çıktığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

engellilik, cücelik, ayrımcılık, dışlanma, damgalanma

Destekleyen Kurum

SU GENDER

Kaynakça

• Ablon, J. (1984). Little people in America: the Social Dimensions of Dwarfism. New York: Praeger.
• Akbaş, K. ve Şen, İ. G. (2013). Türkiye’de kadına yönelik pozitif ayrımcılık: Kavram, uygulama ve toplumsal algılar. Anadolu Üniversitesi.
• Akbulut S. (2015). Önyargılar, kalıp yargılar ve ayrımcılık: Sosyolojik ve eğitimsel perspektifler. SEÇBİR. İstanbul.
• Akşit, T. B. (2014). Niteliksel araştırmalar: genel tanıtım: derinlemesine görüşmeler ve odak grup görüşmeleri eğitim semineri. Maltepe Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü, İstanbul.
• Allport, G. W. (2000). The nature of prejudice. Charles Stangor (Der.). Stereotypes and prejudice. Philadelphia: Psychology Press.
• Arıhan, S. (2011). Eskiçağ sanatında cücelik.. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi, 50-51. https://dergipark.org.tr/tr/pub/mutftd/issue/46993/589950
• ASHB istatistik bülteni Mart 2020 https://www.ailevecalisma.gov.tr/media/42250/istatistik-bulteni-2020-mart.pdf
• Barutçu, A. (2013). Türkiye’de erkeklik inşasının bedensel ve toplumsal aşamaları.Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Bauman, Z. (2003). Modernlik ve Müphemlik, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Burcu, E. (2007). Türkiye’de özürlü birey olma: temel sosyolojik özellikleri ve sorunları üzerine bir araştırma. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
• Burcu, E. (2011a). Türkiye’de engelli bireylere ilişkin kültürel tanımlamalar: Ankara örneği. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi (1), 37-54.
• Çayır, K. (2012). Gruplar arası ilişkiler bağlamında ayrımcılık. M. Ceyhan, & K. Çayır içinde, Ayrımcılık Çok Boyutlu Yaklaşımlar (s. 5-15). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Corker, M. (1997). Deaf and disabled or deafness disabled:Towards a human rights perspective. Buckingham:Open University Press.
• Giddens, A. (2008). Sosyoloji (Çev. C. Güzel). İstanbul:Kırmızı Yayınları
• Goffmann, E. (2006). Selections from stigma. The Disability Studies Reader, (edit: Lennard J. Davis), New York: Routledge.
• Göregenli, M. (2018). Temel Kavramlar: Önyargı, Kalıpyargı ve Ayrımcılık. M. Ceyhan, & K. Çayır içinde, Ayrımcılık Çok Boyutlu Yaklaşımlar. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Gül, İ. I. (2012). Hukukta Ayrımcılık Yasağı. M. Ceyhan, & K. Çayır içinde, Ayrımcılık Çok Boyutlu Yaklaşımlar (s. 117-133). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Koç, M. (2017). Dramaturjik Teori Çerçevesinde Engelli Bireylerin Sosyal Medyada Benlik Sunumu. Selçuk İletişim Dergisi, 10(1), 262-281. http://dergipark.gov.tr/download/article-file/328658
• Koç, M. (2021). Başka bir temsil mümkün mü? Star sisteminde bir “cüce”: Peter Dinklage. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (2) (yayın aşamasında)
• Koca, C. (2010). Engelsiz şehir planlaması bilgilendirme raporu. Dünya engelliler Vakfı. İstanbul. https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/9259/mod_resource/content/0/engelsiz%C5%9Fehirplanlama%20raporu.pdf
• Kümbetoğlu, B. (2008). Sosyolojide ve antropolojide niteliksel yöntem ve araştırma. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Lpaonline (t.y). What is dwarfism. https://www.lpaonline.org/faq- erişim 20 Mayıs 2021.
• Nazlı, A., 2012, “I'm Healthy”: Construction of health in disability. Disability and Health Journal, Volume 5, Issue 4.
• ÖZİDA, (2009). Toplum özürlülüğü nasıl anlıyor? Ankara: Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı
• ÖZİDA, (2010). Özürlülüğe dayalı ayrımcılığın ölçülmesi araştırması. Ankara: Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı.
• Sancar, S. (2011). Erkeklik: İmkânsız iktidar. Ailede, piyasada ve sokakta erkekler. İstanbul: Metis Yayınları.
• Sığırtmaç, İ., Yılmaz, S., Öksüz, Ç. (2017). "Cüce Bir Bireyin Günlük Yaşam Aktiviteleri Sırasında Karşılaştığı Ergonomik Zorluklar: Olgu Çalışması," Uluslararası Mesleki Rehabilitasyon Sempozyumu, 2017.
• Taylor, S. (1999). Health, illness and medicine. In S, Taylor (Eds). Sociology: Issues and debates. London: MacMillanPress.
• Tepe, Harun (2006). “Etik Bir Sorun Olarak Ayrımcılık. Felsefelogos Dergisi, İstanbul: Felsefelogos Yayınları.
• TOK, K. Özlem (2009). Soytarı – Ressam İlişkisi. Yüksek Lisans Tezi, Mersin: Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Türk, H.B. (2007). Eril Tahakkümü yeniden düşünmek: Erkeklik çalışmaları için bir imkan olarak PierreBourdieu. Pierre Bourdieu: Sosyal Bilimlerde Açılımlar Konferansı’na (3-4 Mayıs 2007) sunulmuş bildiri.
• Ünsal, Ş. (2006). Geçmişten Günümüze Soytarılık Kavramının Tiyatroda Yansıması. Yüksek Lisans tezi, Dokuz Eylül üniversitesi, http://hdl.handle.net/20.500.12397/9841
• Uyar, L. (2006). Birleşmiş Milletler’de İnsan Hakları Yorumları İnsan Hakları Komitesi ve Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Komitesi, 1981-2006.