PANDEMİ VE NEŞRİYAT: DİYANET GAZETESİ ve DİYANET AYLIK DERGİ’DE BİR MESELE OLARAK SALGIN HASTALIK

Yıl 2022, Sayı: 44, 30 - 52, 15.12.2022

Selin Şahin

Öz

Toplumsal, siyasal ve iktisadi hayatı doğrudan etkileyen salgın hastalık dönemleri birey, devlet ve toplumun hastalığa karşı birlikte mücadele etmesini bir zorunluluk olarak ortaya çıkarmaktadır. Birey, özel hayatında hastalıkla mücadele ederek kendisinin ve çevresinin sağlığını koruma çabası gösterirken, devletler toplum sağlığını gözeterek salgın hastalığın yayılmasını önlemeye ya da yaygınlığı azaltmaya yönelik politikalar üretmektedir. Bu süreçte devletin bütün unsurları salgın hastalıkla mücadelenin bir parçası haline gelmekte ve hastalıkla mücadele hususunda toplumsal bilinçlenme ve farkındalığın sağlanabilmesi için faaliyet yürütmektedir. Bu doğrultuda Türkiye’de geçmişte ve günümüzde salgın hastalıklarla mücadele noktasında söylem ve eylem üreten devlet kurumlarından biri Diyanet İşleri Başkanlığı olmuştur. Dinin birey ve toplumların hayatı anlama ve yaşama pratikleri üzerindeki etkisi çerçevesinde Diyanet İşleri Başkanlığı salgın hastalık dönemlerinde dinî ve millî nitelikte söylemler üreterek salgın hastalıkla mücadelenin manevî cephesini oluşturmuştur. Bu çerçevede söylem analizi yönteminin kullanılacağı çalışmada Diyanet İşleri Başkanlığı’nın Diyanet Gazetesi ve Diyanet Aylık Dergi’de salgın hastalıklara ilişkin ortaya koyduğu söylemlerin toplum siyaseti açısından tetkik edilmesi amaçlanmaktadır. Çalışmada bahsi geçen yayınlardaki salgın hastalıklara ilişkin söylemlerde birey, toplum ve devlet varlığını koruma çabası gösterilirken meselenin yalnızca dinî boyutuna değil millî ve iktisadi boyutuna da yer verilerek ele alındığı ve bu anlamda bahsi geçen söylemlerin hem toplum sağlığının hem devlet siyasetinin muhafazasına yönelik olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Pandemi, Diyanet İşleri Başkanlığı, Diyanet Gazetesi, Diyanet Aylık Dergi.

Kaynakça

• “Bağırsak Hastalıklarıyla İki Aylık Mücadele Kampanyası Açıldı”. (1971). Diyanet Gazetesi, 18, 1, 15.
• “Resmi Açıklama: Bu Yıl Hacca Yalnız Uçakla Gidilecek”. (1971). Diyanet Gazetesi, 11, 1, 15.
• Akar, M. (2006). Tüketirken Tükenmek ya da Yoksullaşmak. Diyanet Aylık Dergi, 190, 12-15.
• Akbaş, A. (2004). AIDS’in Önlenmesinde İslâm Dini’nin Koruyucu Prensipleri. Diyanet Aylık Dergi, 168, 42-45.
• Akgün, V. (1991). Din ve AIDS. Diyanet Aylık Dergi, 9, 31.
• Ali, I. (2021). Rituals of Containment: Many Pandemics, Body Politics and Social Dramas During COVID-19 in Pakistan. Frontiers in Sociology, 6, 1-8.
• Alsan, S. (1991). Çeşitli Yönleriyle Aids. Diyanet Aylık Dergi, 9, 24-26.
• Altan, S. (2003). Verem Hastalığı. Diyanet Aylık Dergi, 145, 52-53.
• Altıkardeş, İ. (2004). Din ve Sosyal Bütünleşme. Rağbet Yayınları.
• Altınbaş, R. (2020). Şehr-i Ramazan ve Sorumluluk Bilinci. Diyanet Aylık Dergi, 352, 6-9.
• Altınordu, A. (2021). Divine Warning or Prelude to Secularization? Religion, Politics, and the COVID-19 Pandemic in Turkey. Sociology of Religion, 82 (4), 447-470.
• Arslantaş, R. (2020). Diyanet’in Covid-19 Seferberliği. Diyanet Aylık Dergi, 355, 52-53.
• Asımgil, S. (1976). Kızamık. Diyanet Gazetesi, 137, 11.
• Ayalon, Y. (2020). Osmanlı İmparatorluğu’nda Doğal Afetler. (Z. Rona, Çev.). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Ayrancı, İ. (1993). AIDS Üzerine. Diyanet Aylık Dergi, 36, 51.
• Baloğlu, A. B. (2021). Koronadan Şiddete Huzursuz Dünya. Diyanet Aylık Dergi, 362, 40-43.
• Baltacı, A. (1985). Sağlığımız ve Aşı. Diyanet Gazetesi, 319, 18-19.
• Batum, A. K. (1977). Aşı ve Bağışıklık. Diyanet Gazetesi, 165, 11.
• Bayer, A. (1981). İslam ve Tıp. Diyanet Gazetesi, 268-269, 5.
• Baykara, R. (1977). Kolera ve Sağlığımız. Diyanet Gazetesi, 175, 5, 15.
• Bektaşoğlu, M. (1999). İslam’da Çevre ve Çevrecilik. Diyanet Aylık Dergi, 102, 49-58.
• Bostancı, İ. (1978). Sağlığımızı Koruyalım. Diyanet Gazetesi, 187, 5.
• Buharalı, A. (1974). Verem ve Korunma Çareleri. Diyanet Gazetesi, 84, 14-15.
• Capps, W. H.. (2013). Toplum ve Din. İçinde (A. Coşkun, Der. ve Çev.). Din Toplum ve Kültür Din Sosyolojisi ve Antropolojisine Giriş. ss. 23-51. İz Yayıncılık.
• Ceyhan, O. (1979). Bulaşıcı Hastalıkların Bulaşma Yolları. Diyanet Gazetesi, 219, 11.
• Corpuz, J. C. G. (2021). Adapting to the Culture of ‘New Normal’: An Emerging Response to COVID-19. Journal of Public Health, 43 (2), e. 344-345.
• Coşar, İ. (1978). Sıtma Hastalığı ve Korunma Çareleri. Diyanet Gazetesi, 181, 5.
• Coşkun, A. (2013). Toplumsal Düşünce Tarihinde Din Sorunu. İçinde (A. Coşkun, Der. ve Çev.). Din Toplum ve Kültür Din Sosyolojisi ve Antropolojisine Giriş. ss. 7-21. İz Yayıncılık.
• Coşkun, A. (2016). Sosyal Değişme ve Dini Normlar. Rağbet Yayınları.
• Çakır, S. (2020). Bi’Dur!. Diyanet Aylık Dergi, 354, 56-57.
• Çalışır, T. (1977). Kolera Salgını. Diyanet Gazetesi, 176, 15.
• Çekin, A. (2020). İnsanın Korona ile İmtihanı. Diyanet Aylık Dergi, 355, 50-51.
• Çelik, H. ve Ekşi, H. (2013). Söylem Analizi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 27 (27), 99-117.
• Çetin, A. (1995). Peygamberimiz (s.a.s.) ve Sağlık. Diyanet Aylık Dergi, 52, 11-14.
• Çiçek, M. (Ed.) (2020). Zamanı Mühürlemek Covid-19’a Genel Bakış. #EvdeKal Covid-19 Günlerinde Sağlık ve İletişim Stratejileri. Maltepe Üniversitesi Kitapları, 13-29.
• Davie, G. (2013). Din Sosyolojisi. İçinde (A. Coşkun, Der. ve Çev.). Din Toplum ve Kültür Din Sosyolojisi ve Antropolojisine Giriş. ss. 101-120. İz Yayıncılık.
• Dede, D. (1985). Verem ve Sağlık. Diyanet Gazetesi, 311.
• Demircan, A. (2020). Salgın Hastalıklar ve Müslümanlar. Diyanet Aylık Dergi, 353, 18-21.
• Diyanet. (1972). Kara Yolu ile Hac: Kolera Nedeniyle Yasaklandı. Diyanet Gazetesi, 34, 1.
• Diyanet. (1977). Sağlığımız. Diyanet Gazetesi, 162, 5.
• Diyanet. (1984). Veremle Savaş Haftası. Diyanet Gazetesi, 299.
• Doyuk, M. (1979). Aşılar. Diyanet Gazetesi, 219, 11.
• Elçi, A. (1970). Kolera ve Temizlik. Diyanet Gazetesi, 7, 3.
• Erbaş, A. (2020a). Salgınla Sınanan İnsanlık. Diyanet Aylık Dergi, 353.
• Erbaş, A. (2020b). Sorumluluk Bilinci ve Ramazan. Diyanet Aylık Dergi, 352.
• Esen, B. (2020). Musibetleri Hikmet Penceresinden Tefekkür Etmek. Diyanet Aylık Dergi, 354, 16-19.
• Fazlıoğlu, M. (1987). Sağlığımız. Diyanet Gazetesi, 338.
• Fox, R. B.. (1959). The Function of Religion in Society. Practical Anthropology, 6 (5), 212-218.
• Göcen, G. (2020). Yavaşla ve Evine Dön, Kalbine Dön. Diyanet Aylık Dergi, 353, 14-17.
• Gülerce, H. (1991). Batılı Sisteme Bir Uyarı Mı?. Diyanet Aylık Dergi, 9, 29-30.
• Güran, K. (1986). Ana ve Çocuk Sağlığında Temizliğin Önemi. Diyanet Gazetesi, 330, 4.
• Hays, J. N.. (2005). Epidemics and Pandemics. ABC Clio.
• Hussein, S. vd. (2020). Religion and Epidemics: An Islamic Perspective. Pakistan Review of Social Sciences, 1 (2), 1-13.
• Irmaklı, M. (2020). İnsanlığın İhtiyacı: Merhamet ve Diğerkâmlık. Diyanet Aylık Dergi, 353, 10-13.
• İşcan, A. (1994). AIDS. Diyanet Aylık Dergi, 40, 41-43.
• Kahraman, İ. (1981). Sağlık, Çevre Sağlığı ve Hastalık. Diyanet Gazetesi, 265, 12.
• Kandemir, E. (2020). Virüs Sana Ne Dedi?. Diyanet Aylık Dergi, 360, 52-53.
• Karagöz, İ. (2008). Hastalara Karşı Dinî Görevlerimiz. Diyanet Aylık Dergi, 209, 36-39.
• Karaman, F. (2016). Din ve Sosyal Hayat. Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Karmış, O. (1970) Kolera. Diyanet Gazetesi, 6, 5.
• Kaya, H. (1991). Fuhuşa, Uyuşturucuya “İlâhî Ceza”. Diyanet Aylık Dergi, 9, 32-35.
• Kaya, R. (2020). Ahmet Hamdi Akseki’nin Karantina Hutbesi: Karantinadan Çıkmak Muharebeden Kaçmak Gibidir. Diyanet Aylık Dergi, 353, 54-55.
• Kayadibi, F. (1994). Sağlık Din İlişkisi. Diyanet Aylık Dergi, 40, 10.
• Kılıç, H. (2020). Zor Zamanlarda da Müslümanca Davranmak. Diyanet Aylık Dergi, 352, 34-35.
• Kılıç, O. (2004). Genel Hatlarıyla Dünyada ve Osmanlı Devleti’nde Salgın Hastalıklar. Fırat Üniversitesi Rektörlüğü Orta-Doğu Araştırmaları Merkezi Yayınları.
• Kılınç, M. (2020). Prof. Dr. Nevzat Tarhan: “Salgınla dünyayı sarıp sarmalayan küresel narsisizmin değişme şansı ortaya çıktı.”. Diyanet Aylık Dergi, 353, 22-25.
• Kurt, F. (2020). Takdim. Diyanet Aylık Dergi, 353.
• Kurt, H. (2021). Bir Salgının Öğrettikleri. Diyanet Aylık Dergi, 370, 52-55.
• Maurice, J. (2016). Cost of Protection Against Pandemics is Small. Lancet, 387 (10016), e12.
• Mert, H. (1991). Çağımızın Vebası Aids ve İbret. Diyanet Aylık Dergi, 9, 22-23.
• Nikiforuk, A. (2018). Mahşerin Dördüncü Atlısı Salgın ve Bulaşıcı Hastalıklar Tarihi. (S. Erkanlı, Çev.). İletişim Yayınları.
• Okumuş, E. (2021). Covid-19 Küresel Salgın Sürecinde Ev ve Aile. Mevzu Sosyal Bilimler Dergisi, 6, 89-117.
• Özarslan, S. (2021). Salgının Birey ve Aile Hayatı Üzerindeki Etkileri. Diyanet Aylık Dergi, 365, 30-33.
• Özbey, A. (1987). Sağılığımızı Koruyalım. Diyanet Gazetesi, 340.
• Özbuğday, Ş. (1994). İslâm ve Sağlık. Diyanet Aylık Dergi, 40, 8.
• Özbuğday, Ş. (1997). Çağımızın Korkunç Hastalığı AIDS ve Kur’an’ın Getirdiği Koruyucu Prensipler. Diyanet Aylık Dergi, 84, 13-16.
• Özdemir, A. (1983). Verem ve Korunma Çareleri. Diyanet Gazetesi, 287.
• Özdemir, İ. (1978). Bulaşıcı Hastalıklardan Korunalım. Diyanet Gazetesi, 187, 8.
• Panzac, D. (2011). Osmanlı İmparatorluğu’nda Veba (1700-1850). (S. Yılmaz, Çev.). Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Phillips, H. (2020). ’17, ’18, ’19: Religion and Science in Three Pandemics, 1817, 1918, and 2019. Journal of Global History, 15, 434-443.
• Saray, T. (1972a). Enfeksiyon Hastalıkları. Diyanet Gazetesi, 42, 6.
• Saray, T. (1972b). Kolera. Diyanet Gazetesi, 55, 8.
• Sevinç, A. (1990). Sık Görülen Çocukluk Çağı Bulaşıcı Hastalıklar. Diyanet Gazetesi, 373, 11.
• Soner, B. A. vd. (2020). Kovid-19 Salgını ve Sonrası Uluslararası Siyasette Süreklilik ve Değişimler. Polis Akademisi Yayınları.
• Sözgen, M. (1977). Veremle Savaş. Diyanet Gazetesi, 157, 12.
• Sula, H. (2005). Su Gibi Aziz. Diyanet Aylık Dergi, 170, 58-59.
• Süleymanoğlu, K. H. (2020). Allah (C.C.) İçin Vazgeçmenin Bayramı: Kurban. Diyanet Aylık Dergi, 356, 60-62.
• Şahin, S. (2020). Din Siyaset İlişkilerine Yönelik Yaklaşımlar Çerçevesinde Diyanet Gazetesi ile İslamcı Dergilerin Mukayesesi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
• Şen, İ. H. (1983). Sıtma. Diyanet Gazetesi, 294.
• Şen, Z. (2014). Su, Çevre ve Kültür. Diyanet Aylık Dergi, 283.
• Şentürk, L. (1970). Temizliğin Önemi. Diyanet Gazetesi, 9, 5.
• Şentürk, L. (1995). Bir Büyük Nimet Sağlık ve Tedavi. Diyanet Aylık Dergi, 52, 12-13.
• Taylor, S. (2019). The Psychology of Pandemics Preparing fort he Next Global Outbreak of Infectious Disease. Cambridge Scholars Publishing.
• T.C. Kamu Denetçiliği Kurumu (2020). Türkiye’nin Koronovirüs Hastalığı ile Mücadelesi. (M. Sarı, Ed.). Kamu Denetçiliği Kurumu Yayınları.
• Taştan, C. vd. (2020). Kovid-19 Salgını ve Sonrası Psikolojik ve Sosyolojik Değerlendirmeler. Polis Akademisi Yayınları. Tekin, İ. (1971). Hastalık ve Hastalar. Diyanet Gazetesi, 23, 8-9.
• Terranova, G. (2021). Tradition and Innovation: The Controversial Relationship Between Religion and Pandemics. İçinde (L. Mercatanti ve S. Montes, Ed). Global Threats in the Anthropocene: From COVID-19 to the Future. ss. 272-286. Il Sileno Edizioni.
• Topkaya, M. (1976). Sağlık ve Düşmanı Verem. Diyanet Gazetesi, 132, 5.
• Tümer, A. (2004). HIV/AIDS. Diyanet Aylık Dergi, 168, 46-47.
• Vos, J. (2021). The Psychology of COVID-19. Sage Publications.
• Yaman, A. (2020). Salgın Hastalıklar ve Toplu İbadet. Diyanet Aylık Dergi, 352, 26-28.
• Yapıcı, A. (2020). Kendisiyle Yüzleşen ya da Yüzleşemeyen İnsanlık. Diyanet Aylık Dergi, 353, 6-9.
• Yazıcı, S. (1997). Her Şeyin Başı Sağlık. Diyanet Aylık Dergi, 77.
• Yazıcıoğlu, M. S. (1991). Diyanet Yayınlarında Yeni Bir Hamle. Diyanet Aylık Dergi, 1.
• Yılmaz, M. L. vd. (2020). Kovid-19 Salgını ve Sonrası Ekonomi Boyutu ile İlgili Değerlendirmeler. Polis Akademisi Yayınları.
• Yılmaz, M. N. (1994). Çocuk ve Sağlık. Diyanet Aylık Dergi, 40.
• Wuthnow, R. (2010). Be Very Afraid. Oxford University Press.