OSMANLI DERGİLERİNDE JAPONYA (1868-1912)

Yıl 2022, Sayı: 44, 201 - 228, 15.12.2022

Ayhan Kuşçulu

Öz

Osmanlı basınında Japonya ile ilgili ilk haber 1841 yılında Ceride-i Havadis gazetesinde yayınlanmıştır. İzolasyon dönemin bitmesiyle birlikte Batılılar tarafından Japonya ile ilgili bilgiler ülke dışına çıkarılmaya başladı. Bu makale “Osmanlı dergilerinde Japonlar ile ilgili hangi bilgiler yer alıyor?” sorusu temel alınarak “Meiji restorasyonları ile büyük atılım gösteren Japonların Osmanlı dergilerine yansımaları nasıldı?” sorusunun cevaplandırılması amaçlanmıştır. Bu amaçla sürdürülen çalışmanın tarih aralığı örneklemi Meiji Dönemi (1868-1912) olarak belirlenmiştir. Osmanlı döneminde faaliyet gösteren dergilerde Japonya veya Japonlar hakkında yayınlanmış olan yazılar Alınyazım yöntemi ile taranmıştır. Makalenin oluşum sürecinin ilk aşamasında konumuzla ilgili olabilecek ikincil kaynaklar tarandı. İkinci aşamada döneme ait dergiler tarandı ve taranan dergilerde tespit edilen Japonya konulu yazılar listelendi. Üçüncü aşamada ise listelenen yazılar ayrıntılı şekilde okundu ve sınıflandırmalar yapılarak konu başlıkları belirlendi. Makalenin hacmi düşünülerek tarama sırasında benzer bilgiler taşıyan ya da kısa bilgiler içeren yazılar çalışma dışında bırakıldı. Yaptığımız taramada Sırât-ı Müstakîm, Musavver Muhit, Mecmûa-i Fünûn, Maârif, Ma’lûmât, İctihad,Servet-i Funun,Şehbal ve Mecmûa-i Ebüzziyâ dergilerinde çeşitli konularda makaleler tespit edildi.

Anahtar Kelimeler

Japonya, Japon, Meiji, Osmanlı dergileri

Kaynakça

• A.Talat (1325a). Japonya’da Askerlik I. Musavver Muhit, II (31). 273- 275.
• A.Talat (1325b) Japonya’da Askerlik II. Musavver Muhit, II( 32). 305-307.
• A.Talat (1325c) Hanımlar İçin: Japonya’da Maarif-i Nisvan II. Musavver Muhit II( 34). 369-371
• Abdullah Cevdet. (1905a). Rusya ve Japonya Muharebesi: Birkaç Söz, İctihad, I (2).103-105
• Abdullah Cevdet. (1905b). Rusya ve Japonya’ya Dair İctihad, I (2). 10-13. Abdullah Cevdet. (1906). Japonlar Elifbalarını Değiştiriyor. İctihad, 1(10).160.
• Abdürreşid İbrahim. (1326). Japonlar Adam Yetiştirmek İçin Nasıl Çalışıyorlar. Sırat-ı Müstakim [Sebilü'r-Reşad], V (114). 174.
• Ahmed Münir Reşid. (1328b). Japonya'da Din Meselesi, Sebilü'r-Reşad[Sırat-ıMüstakim].I-VIII(6-188).108-109.
• Ahmed Münir. (1328a). Japonya Mikadosu Mutsuhito, Sebilü'r-Reşad [Sırat-ı Müstakim]. II-IX (31-213), 96-98.
• Ahmed Münir. (1328c). Japonya Ticaret-i Bahriyyesi, Sebilü’r-Reşad [Sırat-ıMüstakim]. I-VIII(22-204), 426-427.
• Artin Asaduryan ve Mehmed Fuad.(1310).Japonya’nın Memalik-i Ecnebiye ile Olan Münasebet-i Ticariyesi, Ma’lumat, (I) 38. 304. Avcı, Y. (2013). Osmanlı Modernleşmesi ve Japon İmgesi (1839–1908). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Aydın, G.Ö. (2010). Türkiye’deki ve Japonya’daki Dil Politikalarına Genel Bakış. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Binark, M. (1998). Oryantalist Söylem ve Japonya: Meiji Dönemi (1868-1912) Japon Kadın Hareketleri Tarihini Okumak. Kültür ve İletişim, 1(1), 65-89. (MLA indeks)
• Büyükbaş, H. (2003). Japon Modernleşmesi Üzerine (1868-1912). Bilimname, 3, 65-86. Canan, N.(1997). Musavver Muhit Mecmuası İncelemesi Fihrist ve Metin. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Ceylan, A. (1991), Sırat-ı Müstakîm ve Sebîlürreşad Mecmuaları Fihristleri, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara.
• Cihan, A. (2006). Japonya’da Eğitim Kültür ve Modernleşme. İstanbul: Özgü Yayınları.
• Demir, K. (2016). Osmanlı’da Dergiciliğin Doğuşu ve Gelişimi (1849-1923). Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,9.71-112. 30.11.2020 tarihinde erişildi: http://sosbilder.igdir.edu.tr/Makaleler/678805047_04_Demir_(71-112).pdf
• Dickson, W. (1898). Japan. New York: P.F.Collier.
• Duman, H. Başlangıcından Harf Devrimine Kadar Osmanlı-Türk Süreli Yayınlar ve Gazeteler Toplu Kataloğu 1828-1928, C. I. Ankara : Enformasyon ve Dokümantasyon Hizmetleri Vakfı 2000.
• Dündar, A.M. (2012). Japan in the Turkish Press: An Essay on Books Written about Japan in Ottoman Script during the 19th and 20th Centuries, Asian Research Trends New Series, 7. 55- 73.
• E.H. (1325). Tefekkür ve Tetebbu: Japon Lisanı ve Yazısı Hakkında. Şehbal, 1(14), 268-269
• Edhem Nejad. (1326). Japonya'da Mektepler. Sırat-ı Müstakim, VI (137). 107-109.
• Esenbel, S. (2012). Japon Modernleşmesi ve Osmanlı: Japonya’nın Türk Dünyası ve İslam Politikaları. İstanbul: İletişim Yayıncılık A.Ş.
• F.S. (1326). Paris Mektupları yeni Japonya'da Eski Adetler. Şehbal, (2) 32. 159.
• Faik Sabri. (1324). Büyük Başlar: Japonya İmparatoru Le Mikado. Musavver Muhit, cilt: I, sayı: 14: 217
• Fatma Ünsiye(1327) Japon Çocukları. İctihad, III(30). 824-830
• Gubbins, J. H. (1911). The progress of Japan:1853-1871. Oxford- Clarendon Press. Hasan Fehmi (1327). Japonya Meclis-i Mebusanı'nda. Sırât-ı Müstakîm, 6(143). 206
• Işık.V.(2018). II.Meşrutiyet Dönemi Türk Düşüncesinde Doğu ve Batı Algısı: İctihad ve Sırat-ı Müstakim Dergileri Örneği. Yayınlanmamış Doktora Tezi. İbn Haldun Üniversitesi, İstanbul.
• Kadri (1310). Japonya’da Kadınlar. Maarif, VII (164), 57-60.
• Kahraman,A. (2003). Maârif. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 28: 268-269. Ankara: TDV Yayınları.
• Kaloğulları,H.(2008). Malûmat Mecmuası (51-75.Sayılar) İnceleme ve Seçilmiş Metinler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi.
• Kâşgârlı Mahmûd. (2001). Divânü Lugâti't -Türk (1 b.). (S. T. Seçki Erdi, Çev.) İstanbul: Kabalcı.
• Kıpçak,M. (2020) Sırât-ı Müstakîm Mecmuası ve Muhammed Ferîd Vecdî Vecdî'nin Kelami Görüşleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi, Malatya
• M. Selahaddin.(1270). Japonya Kızlarının Tahsil-i İbtidaileri / Maarif . I (12), 178-179 Mazhar,O. (1310). Japonya Lisanı. Ma’lumat, I (46). 366-367.
• Mehmed Galib.(1329). Japonya’da Fenn-i Mimari. Mecmua-i Ebüzziya, X(99), 641-644.
• Mehmed Süleyman. (1308). Japonya Tulumbacıları. Maarif, II (47). 329-330.
• Mehmet Cavit. (1901). Musahabe-i İktisadiye (Japonya'ya Dair). Servet-i Fünun, (22)549. 34-39. Mertoğlu, M. S. (2008). Sırat-ı Müstakim Mecmuası Açıklamalı Fihrist ve Dizin. İstanbul: Klasik Yayınları.
• Mochizuki, K. (1919). Japan To-Day. Tokyo: Liberal News Agecy.
• Nagata, Y. “Japonya-Osmanlı İlişkileri”, İslam Ansiklopedisi, TDV Yay., XXIII (İstanbul, 2001), s. 574.
• Nevzat Canan. (1997) Musavver Muhit mecmuası incelemesi fihrist ve metin Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Okay.M.O. (2003) Maârif. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. C.27: Ankara: TDV Yayınları. 272-273.
• Parlatır, İsmail (2009). Servet-i Fünun. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.36, İstanbul: TDV Yayımları. 573-575.
• Polo, M. (1986). The Travels of Marco Polo. (edit: A.Milton ). New American Library, NY.
• Saatçioğlu. Kenan. (2020), Şehbâl Mecmuasında Yer Alan Kadınlara Ait Giysi Önerileri GSED,; Cilt: 26, Sayı: 45: 511-520 (DOI: 10.32547/ataunigsed.733422)