KÖYLERDE KÜLTÜREL DÖNÜŞÜM ARACI OLARAK KÖY ENSTİTÜLERİ ve DEMET DERGİSİ

Yıl 2023, Sayı: 45, 157 - 188, 30.04.2023

Mustafa Gökmen

Öz

Cumhuriyet’in en önemli devrimlerden birisi 1 Kasım 1928 yılında gerçekleştirilen harf devrimi olmuştur. Alfabe değişimi ile sil baştan yeni bir ulus ve yeni bir kültür inşa etmek hedeflenmiştir. Tek Parti döneminde bu yolda atılan adımlar “Harf Devrimi” ve “Millet Mektepleri”-“Halkevleri” ile başlamış, “Köy Eğitmenleri” projesi ile sürmüş ve “Köy Enstitüleri” ile devam etmiştir. 1940 yılında kabul edilen bir kanunla kurulan Köy Enstitüleri, daha önceki eğitim ve sosyal dönüşüm projelerinin devamıdır. Bilhassa 1931’de Türk Ocaklarının kapanmasından sonra kurulan CHP’nin kültür kurumu Halkevleri, Köy Enstitüleri için temel teşkil etmiştir. Halkevlerinde “Köycülük Kolu” faaliyetleriyle köylü vatandaşlar belirli düzeyde eğitilmeye çalışılmıştır. Köy Enstitüleri, Köycülük Kolunun misyonunu daha sistematik bir şekilde üslenen Cumhuriyet’in en önemli eğitim projesidir. 1954’te kapanıncaya kadar Köy Enstitüleri, Türk eğitim sitemini şekillendirmiştir. Bu çalışma kapsamında Göller Yöresi Köy Öğretmenler Derneği’nin yayın organı Aylık Eğitim ve Öğretim Dergisi Demet nitel içerik analizi yöntemiyle incelenmiştir. Yazarlarının çoğu Köy Enstitüsü öğretmenleri ve bu okul mezunu öğretmenlerden oluşmaktadır. Dergideki yazılarda Köy Enstitülerinde verilen eğitimlerin etkileri göze çarpmaktadır. Isparta’da Isparta Gönen Köy Enstitüsü öğretmenleri ve buradan mezun olan öğretmenler tarafından kurulan Demet, 8 yıl süresinde kesintisiz yayın yapmıştır. Dergi, eğitim tarihimiz açısından önemli bir arşiv durumundadır. Araştırmada belirlenen ana temalar ile birlikte bulguların tartışılmasıyla elde edilen sonuçlarla araştırma tamamlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yerel Basın, Dergi Yayıncılığı, Demet Dergisi, Köycülük, Köy Enstitüleri

Kaynakça

• Atılgan, G., (2015). Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Siyasal Hayat, Tarımsal Kapitalizmin Sancağı Altında (393-520) Yordam Kitap.
• Akşin, S. (2018). Türkiye Tarihi 4, Çağdaş Türkiye 1908-1980, Siyasal Tarih (1950-1960), Cem Yayınevi.
• Akşin, S. (2013). Kısa Türkiye Tarihi, İstanbul, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Arıkan, R. (2017). Araştırma Yöntem ve Teknikleri (Gözden Geçirilmiş 3. Baskı), Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Atabek, G. Ş., ve Atabek, Ü,. (2007). Medya Metinlerini Çözümlemek, (İçerik, Gösterge Bilim ve Söylem Çözümleme Yöntemleri), Siyasal Kitabevi.
• Adanır, H. (2002). Kültür Hayatımızda Yerel Dergiler ve Yerel Dergi Yayıncılığı Bilgi Şöleni (2002, Bolu), Yerel Dergicilik /87-89, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Barutçu, Z., ve Kaynar, M. K. (2015). Yurt ve Dünya Dergisi Üzerine Bir İnceleme, Eğitim Yayınevi.
• Baltacı, A. (2017). Nitel veri analizinde Miles-Huberman modeli. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1), 1-14.
• Baş, İ., ve Altunay, N. (2014). Gönen Köy Enstitüsü ve Sonrası, Yeni Kuşak Köy Enstitüleri Yayınları.
• Çapman, N. (1970). Gazetecilik Tekniği Kitle Haberleimesi (Mass Cominication) I, Etiket Matbaası, (Dağıtım Başkent Yayınevi).
• Decoster, J., ve Lichtenstein, B. (2012). İletişim Bilimlerinde Araştırma Yöntemleri: Görsel Metin Çözümleme, İletişim Araştırmalarında Nicel ve Nitel Yöntemleri Bütünleştirme 383-406, Editör: Özlem Güllüoğlu, Çev. Şevki Kılıç, Ütopya Yayınevi.
• Ekiz, D. (2003). Eğitimde Araştırma Yöntem ve Metotlarına Giriş: Nitel, Nicel ve Eleştirel Kuram Metodolojileri, Anı Yayıncılık.
• Eğilmez, M. (2018). Değişim Sürecinde Türkiye (Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Sosyo-Ekonomik Bir Değerlendirme), Remzi Kitabevi.
• Gerçel, A. (2002). Kültür Hayatımızda Yerel Dergiler ve Yerel Dergi Yayıncılığı Bilgi Şöleni (2002, Bolu), Sosyal ve Kültürel Bakımdan Mahalli Dergiler/37-40, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Girgin, A. (2009). Türkiye’de Yerel Basın, Der Yayınları.
• Gökçe, O. (2019). Klasik ve Nitel İçerik Analizi (Felsefe, Yöntem, Uygulama) Çizgi Kitabevi.
• Gürel, Z. (2002). Kültür Hayatımızda Yerel Dergiler ve Yerel Dergi Yayıncılığı Bilgi Şöleni (2002, Bolu), Milli Kültürü Uluslararası Düzeye Taşıma Sürecinde Yerel Dergilerin Rolü ve Meseleleri Bolu Bilim, Kültür, Sanat Dergisi Örneği /63-70, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Gümüşoğlu, F. (2003). Kemalist Toplum Modelinde Ülkü Dergisinin Yeri, Mimar Sinan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyoloji Anabilim Dalı, Doktora Tezi.
• Ketenci, H. F. (2016). Mecmua’dan Dergiye Tarihi Süreç ve Tek Parti Dönemi’nde Dergi Yayıncılığı/181-195, 1923-1946: Tek Partili Dönemde Medya ve Siyaset 2, Editör Tolga Yazıcı, Volga Yayıncılık.
• Konyar, H. (1999). Ulus Gazetesi, CHP ve Kemalist İlkeler, Bağlam Yayıncılık.
• Koçak, C. (2015). Tek-Parti Döneminde Muhalif Sesler, İletişim Yayınları.
• Kaş, H. (2007). Isparta Halkevi Çalışmaları ve Ün Dergisi, Hacettepe Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Küçükcan, L. (2018). Öncesi ve Sonrasıyla Çifteler Köy Enstitüsü, Yeni Kuşak Köy Enstitüleri Yayınları.
• Lüleci, Y. (2015). Tek Parti Döneminde İktidar ve Sanat, İskenderiye Kitap.
• Miles, M. B., ve Huberman, A. M., (1994). Qualitative Data Analysis (2nd ed.), Thousand Oaks, CA: Sage.
• Maxwell, J. A. (2018). Nitel Araştırma Tasarımı-Etkileşimli Bir Yaklaşım. Mustafa Çevikbaş (Çev.), Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık Danışmanlık.
• Patton, M. Q. (2018). Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri. Mesut Bütün ve Selçuk Beşir Demir (Çev.), Ankara: Pegem Akademi.
• Sallan Gül, S. (2013). Gönen Köy Enstitüsü Işığı, Yeni Kuşak Köy Enstitüleri Yayınları.
• Sayan, İ., ve Doğan, E. (2017). Kemalizm ve Tek Parti Dönemi: Tanımlamaya ve Anlamaya Yönelik Farklı Yaklaşımlar, Efil Yayınevi.
• Şener, M. (2016). Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de siyasal Hayat, Burjuva Uygarlığının Peşinde/201-345, Yordam Yayınları.
• Öztürk, C. (2007). Atatürk Devri Öğretmen Yetiştirme Politikası, Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Tekin, M. (2002). Kültür Hayatımızda Yerel Dergiler ve Yerel Dergi Yayıncılığı Bilgi Şöleni (2002, Bolu), Dergilerin Fikir Hayatımızdaki Rolü ve “Güneyde Kültür” Örneği/103-112, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Tan, N. (2006). Atatürk Dönemi Kültür Kurumlarından Örnekler 1920-1938, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Yılmaz, S. H. (2009). Her Yönüyle Gazetecilik: İletişimden medyaya, medyadan gazeteciliğe uzanan yolculuk, LİTERATÜRK.
• Yılmaz, M., ve Karlı, İ. (2009). Yeditepe Üniversitesi İletişim Fakültesi, İletişim Çalışmaları Dergisi/Güz 2009, Güzelordu Gazetesi ve Erken Cumhuriyet Döneminde Kültürel Söylem 15-37.
• TDK (2022, Haziran 5). Dergi nedir? http://www.tdk.gov.tr/