TÜRKİYE’DE KAMU HİZMETLERİNİN SUNULMASINA ÖZEL SEKTÖR KURULUŞLARININ KATILIMI BİR TERCİH MİDİR ya da ZAMANIN DİNAMİK KOŞULLARININ NİHAİ BİR SONUCU MUDUR?

Yıl 2023, Sayı: 47, 231 - 254, 31.12.2023

Remziye Gül Yurt

https://doi.org/10.61904/sbe.1312483

Öz

Literatürde birçok çalışma özel sektör kuruluşlarının kamu hizmetlerindeki varlığını neo-liberal politikaların bir sonucu olarak değerlendirmektedir. Özel sektör kuruluşlarının kamu hizmetlerinde öne çıkmalarında her ne kadar 1980’li yıllarda küresel düzlemde etkisini güçlü bir şekilde hissettiren neo-liberal politikalar etkili olsa da bu kuruluşların kamu hizmetlerindeki rollerini salt neo-liberal politikalar ile konumlandırmak doğru bir tarih okuması olmayacaktır. Nitekim özel sektör kuruluşlarının kamu hizmetlerinde yer almalarına yönelik tarihsel süreç köklü bir geçmişe dayanmaktadır. Bu tarihsel geçmişin doğru okunmaması, özel sektör kuruluşlarının kamusal hizmetlerdeki rollerinin konjonktürel bir zaman dilimiyle sınırlandırılmasına neden olacaktır. Kamu hizmetlerinin sunulmasına özel sektörün katılımının bir tercihten öte zamanın, koşulların ve ihtiyaçların zorunlu bir sonucu olduğu literatürden anlaşılmaktadır. kamu hizmetlerinin sunum yöntemlerinin zaman içindeki değişimi ihtiyaç ve koşullara çözüm üretmek üzere dönemin koşulları içinde pragmatik yöntemler olarak uygulanmıştır. Bu nedenle çalışma, özel sektör kuruluşlarının kamu hizmetlerine dahil olma süreçlerini bir kronolojiyle sunmakta ve çalışmanın önyargısız bir bakış açısıyla değerlendirilmesini araştırmacılara teklif etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kamu hizmeti, özel sektör, özelleştirme, kamu özel iş birliği, geleneksel kamu yönetimi.

Teşekkür

Bu çalışma Doç. Dr. Mehmet ELA danışmanlığında Remziye Gül YURT tarafından Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Anabilim Dalı’nda hazırlanan “Türkiye’de Sağlık Hizmetlerinde KÖİ Modelinin Uygulanmasına Dair Bir Analiz” başlıklı yüksek lisans tezinden hazırlanmıştır. Yazar katkı ve yapıcı eleştirilerinden dolayı Doç. Dr. Mehmet Ela’ya şükranlarını sunmaktadır.

Kaynakça

• Acar, E. (2017). Neoliberalizm ve Sosyal Refah Devleti Ekseninde Üçüncü Yol Yaklaşımı. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(1), 248-263.
• Alagöz, Mehmet ve Turgut Yokuş (2017), Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) Yatırımları ve Ekonomik İllüzyon Etkisi, KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 19 (32): 115-122.
• Altan, Y., Kerman U., Aktel, M., Metin, Y. ve Eke E. (2013). Yerel Yönetimlerde Kamu Özel Ortaklığı Uygulaması: Büyükkabaca Belediyesi Örneği, Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 5(3): 9-17.
• Altın, Aytuğ (2013), Kamu Hizmeti Anlayışında Değişim, Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 1, Sayı 2, ss. 101-118.
• Ateş, Merve Cemile (2019). Kamu Özel İşbirliği Modeline İlişkin Değerlendirmeler Bağlamında Özel Finans Girişim Modeli, 1. Third Sector Social Economic Review, 54(3): 1135-1149.
• Ayhan, E ve Önder, M, (2017). Yeni Kamu Hizmeti Yaklaşımı: Yönetişime Açılan Bir Kapı, Gazi İktisat ve İşletme Dergisi, C:3, S:2 (19-48).
• Barlow, J., Roehrich, J. K., & Wright, S. (2013). Europe sees mixed results from public-private partnerships for building and managing health care facilities and services. Health Affairs, 32(1), 146–154.
• Başbakanlık Devlet Plânlama Teşkilâtı. Kalkınma Planı, Birinci Beş Yıllık (1963-1967), Erişim: 01 Mart 2023 https://www.sbb.gov.tr/wp content/uploads/2022/07/Kalkinma_Plani_Birinci_Bes_Yillik_1963-1967.pdfhttps://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/07/Kalkinma_Plani_Birinci_Bes_Yillik_1963-1967.pdf
• Bayrakcı, E. ve Kahraman, S. (2017), Yeni Kamu Hizmeti Anlayışı ve Belediye Hizmetlerinde Özelleştirme, Selçuk Üniversitesi SBE Dergisi, 37, 299-315.
• Boz, S. S. (2013). Kamu Özel İşbirliği (PPP) Modeli, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 4(2), 277-332.
• Cumhurbaşkanlığı Mevzuat Bilgi Sistemi, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, Erişim: 01 Mart 2023 https://mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=2709&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
• Cumhurbaşkanlığı Mevzuat Bilgi Sistemi, Menafii Umumiyeye Müteallik İmtiyazat Hakkında Kanun, Erişim: 15 Mart 2023 https://mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=6&MevzuatTur=0&MevzuatTertip=1
• Cumhurbaşkanlığı Mevzuat Bilgi Sistemi, Türkiye Elektrik Kurumu Dışındaki Kuruluşların Elektrik Üretimi, İletimi, Dağıtımı ve Ticareti ile Görevlendirilmesi Hakkında Kanun.Erişim:15 Mart 2023 https://mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=3096&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
• Cumhurbaşkanlığı Mevzuat Bilgi Sistemi, Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun. Erişim: 20.Mart.2023 https://mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=4046&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
• Çal, Sedat; (2009) Kamu Hizmeti: Bir Tanım Denemesi, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (GÜHFD), Sy. 11(1-2).
• Çelik, H., Başer Baykal, N. ve Kılıç Memur, H. N. (2020). Nitel veri analizi ve temel ilkeleri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi – Journal of Qualitative Research in Education, 8(1), 379-406. doi:10.14689/issn.2148-2624.1.8c.1s.16m Çolak, Çağrı (2021), Yeni Kamu Yönetişimi: Kamu Yönetiminde Üçüncü Bir Paradigma İddiası, (Ankara: Astana Yayınları).
• Derbil, Süheyp; Kamu Hizmeti Nedir?, AÜHFM, C. VII, Sy. 3-4, 1950.
• Dülgar, İ. P., & Tosun, İ. (2019). Geleneksel Kamu Yönetimi Yaklaşımında İki Kırılma Noktası: Herbert Simon ve Kamu Tercihi Okulu. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (2), pp. 159-174.
• Eser,B.H., Memisoglu, D. ve Özdamar, G. (2011). Sosyal siyasetin üretilmesi süreci’nde refah devleti’nden neo-liberal devlete geçiş: devletin kamu hizmeti sunma işlevinin değişimi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 16(2), 201-217.
• European İnvestment Bank, Date of Access: 25 Mart 2023 https://www.eib.org/en/infocentre/eib-open-data.htm
• Gökçe, O., & Erol T. (2008). Kamu Yönetiminin Dönüşümü ve Dönüşümün Temel Unsurları. Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 8(15), 175-200
• Göktürk, S. (2019). Bir kamu özel işbirliği modeli olarak yap-kirala-devret sözleşmesi (Master's thesis).
• Güner, H. (2014). Türkiye’de kamu yönetimi ve kamu yönetiminin denetimi. Denetişim, 14, 65-72.
• Hemming R, Anderson B, Alier M, Petrie M, Cangiano M (2006) Public–private partnerships, government guarantees, and fiscal risk. International Monetary Fund.
• İncekara, A. (1989). KİT'ler ve Özelleştirme. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 47 (1-4), - . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/iuifm/issue/837/9239 Kalaycı, İ. (2018). Enerji Yatırımlarında Kamu-Özel İşbirliği (KÖİ) Modeli: Kuramsal Çerçeve, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD), Cilt: 5, Sayı: 4, Yıl: 2018, 48-61.
• Navarro-Espigares JL, Hernandez-Torres E. Public and private partnership as a new way to deliver healthcare services: XVI Encuentro de Economía Pública; 2009. 01-01, ISBN 978–84–691-8950-4 2009
• Özer, M. A. (2016), Sağlık Sektöründe Yeni Bir Hizmet Sunum Modeli: Kamu Özel Ortaklığı, Sosyal Güvenlik Dergisi, 6(1), ss. 9-38.
• Öztürk, R. (2019). Türkiye'de Sağlıkta Kamu Özel İşbirliği Uygulaması: Şehir Hastaneleri Örneğinde Paranın Değer Karşılığı Analizi. Ankara. Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara
• Savaş, T., Keleş, R., & Göktaş, B. (2020). Kamu Özel İşbirliği Modeli Ankara Şehir Hastanesi Örneği. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 9(2), 22-31.
• Sezgin, Şennur (2010). Piyasa Ekonomisinin Şartları ve Özelleştirme. Akademik İncelemeler Dergisi. 5 (2): 154-171.
• Shaw, E. (2003). Gizlice özelleştirme mi? Blair hükümeti ve Ulusal Sağlık Hizmetinde kamu-özel ortaklıkları. Çağdaş Politika , 9 (3), 277-292.
• The World Bank, The Private Participation in Infrastructure (PPI) Data, Date of Access: 25. Mart 2023 https://ppi.worldbank.org/en/ppidata
• Tokatlıoğlu, M. ve Şen, S. (2019). Kamu hizmetlerinin sunum ve finansmanında kamu özel işbirliği modeli: AB ve Türkiye. International Journal of Public Finance, 4(2), 205-235.
• Tolofari S (2005) New public management and education. Policy Futures in Education 3(1): 75–89.
• Tunç, G. & Özsaraç, E. (2015). Türkiye’deki Kamu Özel İşbirliği Modelinin İyileştirilmesine Ait Öneriler, 3. Deprem Mühendisliği ve Sismoloji Konferansı, 14-16 Ekim 2015, Dokuz Eylül Üniversitesi.Üstüner, Yılmaz (2000), Kamu Yönetimi Kuramı ve Kamu İşletmeciliği Okulu, Amme İdaresi Dergisi, 33/3: 15-31.
• Ütük, Utku (2015) Denhardt ve Denhardt’ın Yeni Kamu Hizmeti Kuramına Bakış, Sayıştay Dergisi, S. 99, ss. 47-70.Yasa, D. B. (2017). İktisat Düşüncesinde Devlet Müdahaleciliği Kuramının Evrimi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 281-298.
• Yılmaz, Dilşat, Türk Hukukunda Kamu Hizmeti Kavramı ve Kriterleri, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S.12/1, 2008, ss. 1215-1234.
• Yurt, R. G. (2020). Kentleşmenin Tarihsel Gelişimi. Dis. Sos. Bil. Der., 7, 19-44.