HAYIRSEVERLİĞİN İNŞASI: ENGELLİ ÇOCUKLARI OLAN EBEVEYNLERİN KENDİLERİNE YAPILAN YARDIMLARA YAKLAŞIMI

Yıl 2024, Sayı: 49, 136 - 155, 31.08.2024

Erol Aksakal

https://doi.org/10.61904/sbe.1428643

Öz

Zihinsel engelli çocuğu olan ebeveynlerin engelli bir çocuğa sahibi olmaları, üzerlerinde önemli ekonomik bir yük doğurmaktadır. Eğer zihinsel engelli birey ve ebeveynleri yaşamlarını devam ettirebilecek ölçüde yeterli gelire ve maddi imkanlara sahip değilseler, toplumsal olarak hayırsever yaklaşımlara muhtaç duruma gelebilmekte ve bir şekilde hayırsever yaklaşımların muhatabı olabilmektedirler. Toplumun engelli birey ve ailelerine hayırseverlik açısından bir yardım nesnesi mi yoksa hak temelli mi yaklaştığının değerlendirilmesini ve bu konuda ebeveynlerin yaklaşımının toplumdan farklı olup olmadığını ortaya çıkarmaya amaç edinen bu araştırmada engelli birey ve ebeveynlerinin hayırseverlik yaklaşımları ile ilişkisi ele alınmaktadır. Araştırmada nitel araştırma yöntemi kullanılarak, İzmir ilinin Kemalpaşa ilçesinde bulunan, Özel Rehabilitasyon eğitimi almakta olan ve zihinsel engelli çocuğu bulunan 39 anne ve 1 baba ebeveyn ile yarı yapılandırılmış görüşme formu dahilinde derinlemesine yüz yüze görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonucunda engelli çocuk sahibi ebeveynlerin kişi, kurum ve sivil toplum örgütlerince yapılan yardımları kabul edip, memnuniyetle karşıladığı ve yardımı yapan kişilere karşı minnettarlık içinde olduğu ve sonuç olarak bu durumun kendilerini nesneleştirip, damgalanmaya maruz kalmalarına neden olduğu tespit edilmiştir
Anahtar Kelimeler: Zihinsel Engellilik, Hayırseverlik, Hak Temelli Yaklaşım, Damgalanma

Anahtar Kelimeler

Zihinsel Engellilik, Hayırseverlik, Hak Temelli Yaklaşım, Damgalanma

Etik Beyan

Teze ilişkin 15/01/2023 tarihinde Turnitin adlı intihal tespit programından enstitü müdürlüğünce belirlenen filtrelemeler uygulanarak alınmış olan benzerlik raporuna göre, tezin benzerlik oranı %30’ugeçmemektedir. Bu çalışma için Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimlerde İnsan Araştırmaları Etik Kurulundan 2021/272sayısıile etik kurul izini alınmıştır.

Teşekkür

teşekkür ederim

Kaynakça

• Aksakal, E. (2023). Zihinsel Engelli Çocuğa Sahip Ebeveynlerin Engelliliğe Bakış Açısı. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Bolu: Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi
• Atatanır, H. ve Karataş, K. (2020). Hak Temelli Yaklaşım Bağlamında Sivil Toplum Örgütlerinin Sosyal Yardımları Ankara ve İstanbul Örnekleri. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi 48: 715-757.
• Aytaç, Ö. ve Eroğlu, G. (2020). Hayırseverliğin Değişen Yüzü ve Zenginlik: Geleneksel Hayırseverlikten Stratejik/Kurumsal Hayırseverliğe. İnönü Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, (INIJOSS),9(1), 211-227.
• Campi, I. (2020). “BenevolentAbleismExists, and Here is WhatYouNeedtoKnowAbout it.” Erişim Tarihi, 30 Mart 2021, https://medium.com/age-of-awareness/benevolent-ableism-exists-and-here-is-what-you-need-to-know-about-it-2944c44e9b63
• Denizli, F. (2023). Yaşlı ve Engelli Bakım Turizm Potansiyelinin Değerlendirilmesi “Fırsatlar ve Tehditler”: Kayseri İliÖrneği. Süleyman Demirel ÜniversitesiSosyalBilimlerEnstitüsüDergisi, 2(46), 59-75.
• Dileo, D. (2015). “BenevolentAbleism: When Help Isn’tHelping”. https://daledileo.com/benevolent-ableism-when-help-isnt-helping/#comments Erişim Tarihi: 22 Mart 2021.
• Emini, M.E. (2004). “Hak Kavramı”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 12: 203-216.
• Gedik, M. (2020). Sosyal Hizmetlerde “Hak Temelli” Yaklaşım. Çekmece İZÜ Sosyal Bilimler Dergisi 16(8): 28-57.
• Goffman, E. (2014). Damga. Çev. L. Ünsaldı, Ş. Geniş ve S.N. Ağırnaslı. Heretik Yayıncılık.
• Güran, R. (2020). OtizmliÇocuğu Olan AilelerinSosyalDışlanmasınıÖnleyici- Bir Sosyalİçerme Örneği. Süleyman Demirel ÜniversitesiSosyalBilimlerEnstitüsüDergisi(38), 253-272.
• Karataş, Z. (2015). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1(1), 62-80.
• Koç, M. (2022). DevlerMasallardaCücelerAramızda: Cüceliği Olan ErkeklerinAyrımcılıkDeneyimleri. Süleyman Demirel ÜniversitesiSosyalBilimlerEnstitüsüDergisi(43), 300-327.
• Matshedisho, K.R. (2007). Access toHigherEducationforDisabledStudents in South Africa: A ContradictoryConjuncture of Benevolence, RightsandtheSocial Model of Disability. Disability&Society 22: 685-699.
• Nario-Redmond, Michelle R., Kemerling, Alexia A. Ve Silverman, A. (2019). “Hostile, Benevolent, andAmbivalentAbleism”: Journal of Social Issues75(10).
• Sarıipek, D.B. (2017). “Hak Temelli” Sosyal Politikadan “Hayırseverlik Temelli” Sosyal Politikaya Geçişte Sivil Toplum Örgütlerinin Rolü”. İnsan ve İnsan Bilim Kültür Sanat ve Düşünce Dergisi, 11: 81-99.
• Soran, M. (2019). “EğitimdeEngellerNasılKalkar”. ErişimTarihi: 22 Mart 2021,https://fikirturu.com/egitim/egitimde-engeller-nasil-kalkar/
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yüksel, A. ve Uyanık, Y. (2022). Dezavantajlılığın Bir Adım Ötesi: Engelli Çocuk Sahibi Kadınların Yaşadıkları Güçlükler ve Sosyal Politika Önerileri. KADEM Kadın Araştırmaları Dergisi, 8 (2), 11-57.
• Zengin, O. ve Altındağ, Ö., (2016). Bir İnsan Hakları Mesleği Olarak Sosyal Hizmet. Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi 1(27): 179-190.