1927 NÜFUS SAYIMINA GÖRE ERKEN CUMHURİYET DÖNEMİNDE ISPARTA’NIN DEMOGRAFİK YAPISI

Yıl 2024, Sayı: 49, 357 - 377, 31.08.2024

Yağmur Irmak

https://doi.org/10.61904/sbe.1518642

Öz

Türkiye’de nüfus sayımlarının tarihi uzun bir geçmişe dayanmaktadır. Osmanlı İmparatorluğu’nda kuruluşundan itibaren dönem dönem arazi tahriri adı altında nüfus sayımları yapılmıştır. Ancak bu dönemde yapılan nüfus sayımları bilimsel yöntemler bakımından eksiktir. Cumhuriyetin kurulmasıyla birlikte, Osmanlı İmparatorluğundan devralınan demografik yapı hakkında yeterli bilgi bulunmamaktadır. Bu nedenle bilimsel yöntemler kullanılarak nüfus sayımı yapılmıştır. Türkiye cumhuriyetinin ilk nüfus sayım örneği olan 1927 genel nüfus sayımı dönemin nüfus miktarının ve vasfının anlaşılması adına büyük önem arz etmektedir. 1927 yılında Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisinde yer alan 63 şehirden biri de Isparta’dır. Bu zamana kadar Isparta’nın 1927 tarihindeki demografik yapısı ayrıntılı şekilde yorumlanarak ortaya çıkarılmamıştır. Bu çalışmanın amacı Isparta ilinin demografik tarihinde karanlık bir noktada bulunan bu dönemi aydınlatmaktır. Cumhuriyetin ilanıyla il olan Isparta’nın belirtilen tarih öncesinde demografik yapısı hakkında ayrıntılı veriler bulunmamaktadır. Bu çalışmayla birlikte Isparta iline ait ilk demografik özellikler anlatılmak istenmiştir. Ortaya çıkan sonuçlara göre Isparta ilinde 69,023 kişisi erkek, 75,414 kişi de kadınlardan oluşmak üzere toplam 144,437 kişi bulunmaktadır. Nüfusunun %80’inin 45 yaşının altında olduğu görülen Isparta Türkiye’de iş gücü hususunda önemli potansiyele sahip illerden birisidir. Isparta ilinin problemlerinin başında ise okuma yazma meselesi gelmektedir. Nüfusun %91.37’lik kısmı okuma yazma bilmemektedir. Ayrıca %0.03’lük kısmı İslam dışında başka dinleri benimserken, nüfusun %0.41’lik kısmı da Türkçe haricinde başka bir dil konuşmaktadır. Bu veriler ışığında 1927 yılında Isparta ilinin homojen bir demografik yapıya sahip olduğunu söyleyebiliriz.

Anahtar Kelimeler

Isparta, Nüfus Sayımı, Demografi, Cumhuriyet, İstatistik.

Kaynakça

• Akkayan, T. (1979). Türkiye’de Okur-Yazarlık, İ.Ü. Sosyal Antropoliji ve Etnoloji Dergisi, (3), 31-72.
• Aybar, C. (1937). Türkiye İkinci Genel Güfus Sayımı 1935 Beynelmilel İstatistik Enstitüsünün 1936 Atina İçtimaında Arzedilen Fransızca Tebliğin Tercümesidir. Başvekalet Matbaası.
• BCA. (30.10/25.145.12).
• BCA, K. D. (1973). BCA, Kararlar Daire Başkanlığı.
• Cumhuriyet. (22 Teşrin-i Evvel 1927).
• Gökçe, E. (2014). XIX. Yüzyılının İlk Yarısında Hamid Sancağında Ailenin Oluşumu Üzerine Bazı Gözlemler. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (19), 35-39.
• Karal, E. Z. (1997). Osmanlı İmparatorluğunda İlk Nüfus Sayımı 1831. T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü.
• Karpat, K. H. (2003). Osmanlı Nüfusu (1830-1914), (Çev. Bahar Tırnakcı). Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Taner, A., ve Çavlin, B., (2004). 1927 Nüfus Sayımının Türkiye’de Ulus Devlet İnşasındaki Yeri: Basında Yansımalar, Nüfus Bilim Dergisi, (26), 73-88.
• TBMM Zabıt Ceridesi. (1926). Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, Devre:2, Cilt:26, İçtima:113. TBMM Matbası.
• TCBİUM. (1929). 28 Teşrinievvel 1927 Umumi Nüfus Tahriri, Fasikül III. Başvekalet Müdevvenat Matbaası.
• TCBİUM. (1929a). 28 Teşrinievvel 1927 Umumi Nüfus Tahriri, Fasikül-I, Mufassal Neticeler, İcmal Tabloları, Ankara: Hüsnütabiat Matbaası.
• TCBİUM. (1929c). 28 Teşrinievvel 1927 Umumi Nüfus Tahriri, Fasikül-III, Usuller Kanun ve Talimatnameler, Neticelerin Tahlili. Ankara: Başvekalet Müdevvenat Matbaası.
• Temurçin, K. (2005). Isparta İlinde Nüfus Gelişimi 1927 2000. SDÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, (11), 89-111.
• Topçu, İ., ve Ural, İ. (2017). İkinci Dünya Savaşı Yıllarında Kars’ın Nüfusu. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (12), 385-416.
• Toprak, Z. (1991). “Cumhuriyet Ankara’sında İlk Nüfus Sayımı (Tecrübe Tahriri-1927)”, Ankara Dergisi, Türk Matbaacılık Sanayi AŞ.
• Tunçay, M. (1983). Türkiye’de Nüfus ve Nüfus Sorunu. Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, 1563.
• Tunçay, M. (1981). Türkiye Cumhuriyeti’nde Tek Parti Yönetiminin Kurulması (1923-1931). Yurt Yayınları. Türkiye Cumhuriyeti Resmî Ceridesi. (1926).
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2008). İstatistik Göstergeler 1923-2009. Türkiye İstatistik Kurumu Matbaası. Üner, S. (1972). Nüfus Bilim Sözlüğü. Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
• Yüceuluğ, R. (1944). Savaş Sonu Nüfus Meseleleri, Türkiye Nüfusu Üzerinde İncelemeler ve Fikirler. Başvekalet İstatistik Umum Müdürlüğü Ankara Basım ve Ciltevi.
• Yüceuluğ, R. (1966). Demografi. Eğitim Merkezi Yayınları.