DÖVİZ KURU DEĞİŞİKLİKLERİNİN BATI AKDENİZ BÖLGESİ İHRACATI ÜZERİNE ETKİLERİ

Yıl 2024, Sayı: 50, 161 - 183, 31.12.2024

Oğuzhan Süllü , Süha Çelikkaya

https://doi.org/10.61904/sbe.1520546

Öz

Bu çalışmada, reel efektif döviz kurunda meydana gelen değişikliklerin
Batı Akdeniz Bölgesi’nin ihracatı üstündeki uzun ve kısa dönem etkileri, 2002:1
ile 2022:12 dönemi için aylık verilerle incelenmiştir. Başlangıçta, değişkenlerin
durağanlığı ADF test istatistiği ile analiz edilmiştir. ADF test istatistiği sonucunda,
iki değişkenin de düzey durumunda birim kök içerdikleri; ancak, birinci
farklarının alınması durumunda durağanlaştıkları saptanmıştır. Değişkenlerin
benzer düzeyde durağanlaşmaları nedeniyle aralarındaki uzun dönemli ilişki
Engle-Granger eşbütünleşme analiziyle; kısa dönemli ilişki ise hata düzeltme
modeli ile analiz edilmiştir. Analizden çıkartılan bulgulara göre, uzun dönemde
reel efektif döviz kuru ile Batı Akdeniz Bölgesi ihracatı arasında anlamlı ve
doğrusal regresyon bulunduğu tespit edilirken; kısa dönemde ise değişkenler
arasındaki ilişki anlamlı çıkmamıştır. Bunun yanında, hata düzeltme katsayısının
işareti beklentiler doğrultusunda negatif işaretli ve anlamlı çıkmıştır. Bu sonuç,
kısa dönemli değişkenlerde oluşan sapmaların uzun dönemde denge değerine
yakınsadığını göstermektedir. Bu bulgulara göre, Batı Akdeniz Bölgesi ihracatını
artırmak için reel efektif döviz kurundan etkin bir araç olarak yararlanılabileceği
görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Reel Efektif Döviz Kuru, Batı Akdeniz Bölgesi, Engle-Granger Eşbütünleşme Analizi, Hata Düzeltme Modeli

Kaynakça

• Aktaş, C. (2010). Türkiye’de Reel Döviz Kuru İle İhracat ve İthalat Arasındaki İlişkinin VAR Tekniğiyle Analizi, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 6(11), 123-140.
• Altın, H. ve Süslü, C. (2017). Türkiye İçin Döviz Kuru, İhracat ve İthalat Arasındaki Nedensellik İlişkisinin İncelenmesi, Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(2), 105-112.
• Arachchi, K. (2018). The Impact of Exchange Rate Volatility on Industrial Export Performance in Sri Lanka: VECM Approach, European Journal of Accounting, Auditing and Finance Research, 6(7), 70-86.
• Aristotelous, K. (2001). Exchange Rate Volatility, Exchange Rate Regime and Trade Volume: Evidence From the UK–US Export Function, Economics Letters, 72(1), 87-94. https://doi.org/10.1016/s0165-1765(01)00414-1
• Arize, A. C., Osang, T., ve Slottje D. J. (2000). Exchange Rate Volatility and Foreign Trade: Evidence From Thirteen LDC's, Journal of Business & Economic Statistics, 18(1), 10-17. https://doi.org/10.1080/07350015.2000.10524843
• Asseery, A., ve Peel, D. A. (1991). The Effects of Exchange Rate Volatility on Exports: Some New Estimates, Economics Letters, 37(2), 173-177. https://doi.org/10.1016/0165-1765(91)90127-7
• Bahmani, M., Harvey, H., ve Hegerty, S.W. (2013). Empirical Tests of The Marshall‐Lerner Condition: A Literature Review, Journal of Economic Studies, 40(3), 411-443. https://doi.org/10.1108/01443581311283989
• Baum, C. F., Caglayan, M., ve Özkan, N. (2004). Nonlinear Effects of Exchange Rate Volatility on the Volume of Bilateral Exports, Journal of Applied Econometrics, 19(1), 1-23. https://doi.org/10.1002/jae.725
• Bozdan, D., Özerci, İ. ve Benli, Y. K. (2018). Döviz Kuru ile İhracat ve İthalat Arasındaki İlişkinin Analizi: Ampirik Bir Çalışma, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(25), 638-649. https://doi.org/10.20875/makusobed.457585
• Bredin, D., Fountas, S., ve Murphy, E. (2003). An Empirical Analysis of Short-Run and Long-Run Irish Export Functions: Does Exchange Rate Volatility Matter?, International Review of Applied Economics, 17(2), 193-208. https://doi.org/10.1080/0269217032000064053
• Chaudhry, A. F., ve Yüce, A. (2019). Effects of Canadian Exchange Rate Volatility on Imports and Exports, International Journal of Economics & Management Sciences, 8(1), 1-8.
• Choudhry, T. (2005). Exchange Rate Volatility and the United States Exports: Evidence From Canada and Japan, Journal of the Japanese and International economies, 19(1), 51-71. https://doi.org/10.1016/j.jjie.2003.11.002
• Karaçor, Z., ve Gerçeker, M. (2012). Reel Döviz Kuru ve Dış Ticaret İlişkisi: Türkiye Örneği, Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 12(23), 289-312.
• Karaş, G. ve Karaş, E. (2017). Reel Efektif Döviz Kuru, İhracat ve İthalat Arasındaki İlişki: Türkiye Özelinde Ekonometrik Bir Değerlendirme, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (IASOS Özel Sayısı-), 27-46.
• Kasman, A. (2003). Türkiye’de Reel Döviz Kuru Oynaklığı ve Bunun İhracat Üzerine Etkisi: Sektörel Bir Analiz, Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(2), 169-186.
• Kızıltan, A. ve Ciğerlioğlu, O. (2008). Türkiye’de Reel Döviz Kuru Değişmelerinin İhracat ve İthalata Etkisi, EKEV Akademi Dergisi, 36, 49-50.
• Klein, M. W. (1990). Sectoral Effects of Exchange Rate Volatility on United States Exports, Journal of International Money and Finance, 9(3), 299-308. https://doi.org/10.1016/0261-5606(90)90011-n
• Kösekahyaoğlu, L. ve Karataşlı, İ. (2018). Türkiye–AB Dış Ticaretinde J Eğrisi Etkisi: 1994-2016 Dönemi Üzerine Ampirik Bir İnceleme, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23 (Geybulla Ramazanoğlu Özel Sayısı), 831-844.
• Oğuztürk, B. S. ve Çetin, B. (2012). TR61 Bölgesine Lojistik Açıdan bir Bakış. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (16), 149-166.
• Özçelik, Ö. ve Uslu, N.. (2019). Türkiye’de Reel Döviz Kuru ve Dış Ticaret Arasındaki İlişki, Uluslararası Afro-Avrasya Araştırmaları Dergisi, 5(9), 180-197.
• Peker, O. (2008). Reel Döviz Kurunun Ticaret Dengesi Üzerindeki Etkileri: Türkiye Örneği, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22(2), 33-43.
• Pınar, A. ve Erdal, B. (2008). Para-Banka Mali Kuruluşlar ve Uluslararası Mali Sistem: Teori ve Uygulama. (1. Baskı) Natural Yayıncılık.
• Polat, Ö. ve Ersungur. M. Ş. (2011). Türkiye Ekonomisinde Dış Ticaretin Gelişimi, Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(1), 48-64.
• Ramli, N., ve Podivinsky, J. M. (2011). The Effects of Exchange Rate Volatility on Exports: Some New Evidence for Regional ASEAN Countries, The Economic and Social Data Service.
• Savrul, B. K., Özel, H. A. ve Kılıç, C. (2013). Osmanlı’nın Son Döneminden Günümüze Türkiye’de Dış Ticaretin Gelişimi, Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, (8:1), 55-78.
• Serenis, D., ve Serenis, P. (2008). The Impact of Exchange Rate Volatility on Exports: Evidance Four European Countries, In International Conference on Applied Economics, 835-837.
• Sevüktekin, M., ve Çınar, M. (2014). Ekonometrik Zaman Serileri Analizi E-Views Uygulamalı. (4. Baskı) Dora Yayıncılık.
• Şahin, D., ve Durmuş, S. (2019). Türkiye’de Reel Efektif Döviz Kuru, İhracat ve İthalat Arasındaki Nedensellik İlişkisinin Analizi, Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1), 210-223.
• Torun, N. (2015). Birim Kök Testlerinin Performanslarının Karşılaştırılması. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ünsal, E. M. (2005). Makro İktisat. (8. Baskı) İmaj Yayıncılık.
• Weliwita, A., Ekanayake, E.M., ve Tsujii, H. (1999). Real Exchange Rate Volatility and Sri Lanka’s Exports to the Developed Countries, Journal of Economic Development, 24(1), 147-165.
• Yıldırtan, D. Ç. (2011). E-Views Uygulamalı Temel Ekonometri: Makro Ekonomik Verilerle. (2. Baskı) Türkmen Kitapevi.
• Yurtoğlu, Y. (2017). Reel Döviz Kuru ile İhracat Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği, Gazi İktisat ve İşletme Dergisi, 3(1), 71-88.