Kur’ân tilâveti açısından boğaz harflerinde yaşanan fonetik problemler (Türkiye örneği)

Yıl 2025, Sayı: 53, 1 - 14, 01.12.2025

Abdullah Ertuç , Ali Bulut

https://doi.org/10.61904/sbe.1612073

Öz

Amaç – Son ilâhi mesaj Kur’ân-ı Kerîm’in lafız ve mânâ yönüyle korunup muhafaza edileceği bizzat Allâh’ın (c.c.) beyanıdır. Cibrîl (a.s.) vasıtasıyla Hazreti Peygamber’e (s.a.v.) indirilen, mushaflarda yazılı olup tevatür ile nakledilen Kur’ân-ı Kerîm’in, kendisiyle ibadet edilmesi yönüyle tilavetine azamî ihtimam gösterilmesi gerekmektedir. Ancak bazı sebeplere bağlı olarak onun tilâvetinde zaman zaman fonetik arızalar meydana gelmektedir. Bu çalışmada, Türkiye’de Kur’ân okunurken boğaz harflerinde yaşanan fonetik problemler nazara alınmıştır.
Metedoloji – Kur’ân tilâvetinde, boğaz harfleri çerçevesinde yaygınlık kazanmış hatalar, gerek tecvîd ilmi alanında yazılmış eserlere müracaat edilerek gerekse sahada karşılaşılan hatalar olmak üzere iki farklı yöntemle elde edilmiş ve bunların analizi yapılmıştır.
Bulgular – Söz konusu harflerde ortaya çıkan fonetik problemler, dayanak noktaları itibariyle farklılık arz etmektedir. Örneğin bazen ilgili harflerin günlük konuşma dilinde kullanılmıyor olması hataya yol açarken, bazen yeterli ölçüde ta‘lîm ve temrîn yapılmayışından kaynaklanmaktadır. Bu minvalde hataların kaynağı ve çözüm önerilerine kısaca değinilmiştir.
Özgünlük – Çalışma, teorik tespitlerle sahadan elde edilen gözlemleri bir araya getirmesi yönüyle özgünlük arz etmektedir. Böylece mesele, yalnızca klasik kaynaklara dayalı bir ilmî tartışma olmaktan ziyade, güncel pratiklerle bağ kuran bir analiz halinde sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

kur’ân-ı kerîm , tecvîd , tilâvet , boğaz harfleri , fonetik hata

Etik Beyan

Bu çalışma etik kurul onayı gerektirmemektedir.

Destekleyen Kurum

Bu çalışma herhangi bir fon sağlayıcı kuruluş tarafından desteklenmemiştir.

Teşekkür

Teşekkür edilecek herhangi bir kişi veya kurum bulunmamaktadır.

Phonetic problems in the throat letters in terms of qur’anic timbre (the case of Turkiye)

Öz

Purpose – It is God's (swt) declaration that the final divine message, the Quran, will be preserved and protected in its wording and meaning. The Quran, revealed to the Prophet Muhammad (peace be upon him) through Gabriel (peace be upon him), written in the Qur'anic manuscripts, and transmitted through tawatur, requires utmost care in its recitation, as it is to be used in worship. However, due to various reasons, phonetic errors occasionally occur in its recitation. This study examines the phonetic problems encountered with the throat letters when reciting the Quran in Turkey.
Methodology – The errors that have become widespread in the Quran recitation, within the framework of throat letters, have been obtained and analyzed by two different methods, both by referring to the works written in the field of tajwid and by the errors encountered in the field.
Findings – The phonetic problems that arise with the letters in question vary in their underlying causes. For example, sometimes errors arise from the letters not being used in everyday language, while other times they arise from insufficient training and practice. The sources of these errors and suggested solutions are briefly discussed.
Originality - The study is original in that it combines theoretical findings with field observations. Thus, the issue is presented as an analysis that connects to current practice, rather than being a scholarly discussion based solely on classical sources.

Anahtar Kelimeler

al-qur’an , tajwîd , recitation , throat letters , phonetic mistake

Etik Beyan

Ethics committee approval was not required for this research.

Destekleyen Kurum

There was no funding to report for this submission.

Teşekkür

There are no acknowledgements.

Kaynakça

• el-Akrabâvî Z. (2001). el-mürşid fî ilmi’t-tecvîd. Dâru’l-Furkân.
• Aksoy H.F. (1970). Âdâb-u kırâati’l-Kur’ân. Din Kültürü Neşriyyâtı.
• Ateşyürek R. (2001). Kur’ân okuma ve tecvid, Kardeşler Yayınevi.
• Aydın Z. (1993). Tecvid kitabı. Mektebe-i Mahmudiyye.
• Cevherî, (1990). es-Sıhâh tâcü’l-lüga ve sıhâhu’l-arabiyye. Dâru’l-‘İlm li’l-Melâyin.
• el-Cüreysî, (1930). Nihâyetü’l-Kavli’l-Müfîd fî ‘İlmi’t-Tecvîd. Matbaatü’l-Halebî.
• Çetin A. (2019). Kur’ân okuma esasları. Emin Yayınları.
• Durmuş İ. (1997). Harf. Diyanet İslam Ansiklopedisi.
• Durmuş İ. (1998). Hemze. Diyanet İslam Ansiklopedisi.
• Halîl b. Ahmed, (ts). Kitâbü’l-ayn. Mektebetü’l-Hilâl.
• Gezgin A. G. (2018). Ayetler ve sûreler arasındaki tenâsüb” ile “sûrelerin tertîbinin tevkîfîliği”nin Kur’ân’ın “metin içi bağlam”ı açısından önemi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (30), 1-47.
• Husarî M. H. (1999). Ahkâmü kırâati’l-Kur’âni’l-kerîm. Beyrut.
• Huzelî, (2011). Kitâbu’t-tecvid. Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye.
• İbnü’l-Cezerî, (2006). en-Neşr fi’l-kırâati’l-aşr. Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye.
• İbnü’l-Cezerî, (1985). et-Temhîd fî ‘İlmi’t-tecvîd. Mektebetü’l-Meârif.
• İbn Yaîş, (ts). Şerhu’l-mufassal. Âlemü’l-kütüb.
• İbn Manzûr, (1993). Lisânu’l-arab. Dâru Sâdır.
• Kaplan S. Z. (2015). Kur’ân tilâvetinde okuyucu hataları (zelletü’l-kârî) [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Ondokuz Mayıs Üniversitesi.
• Kılıç M. A. (1999). Türkçe’de “g” sorunu. Türk Dili.
• Madazlı A. (1994). Tecvîd ilmî. Erciyes Üniversitesi Yayınları.
• Makdisî, (ts). İbrâzü’l-Me’ânî min hirzi’l-emânî fî kırâ’ati’s-seb’ li’l-imâmi’ş-şatıbî. Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye.
• Mekkî, (1996). er-Riâye li tecvîdi’l-kırâât. Haşimi Yayınevi.
• Mısırlı F. (2017). Türkiye’de yaygın tilavet geleneği ve fonetik tahlili [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi] Marmara üniversitesi.
• Önder M. K. (2020). Tecvid ilminin temel kaynakları bağlamında harflerin mahreç ve sıfatları [Yayınlanmamış Doktora Tezi] Süleyman Demirel Üniversitesi.
• Pakdil R. (2020). Ta‘lim tecvîd ve kıraat. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.
• Sarı M. A. (1997). Harf. Diyanet İslam Ansiklopedisi.
• Şen M. (2015). Kur’an harflerinin mahrec ve sıfatlarında mübalağa: ifrat ve tefrit. Turkish Studies, (10)14-699-718. Tuğral R. (2011). Kolay Tecvid. Tıbyan Yayın.
• Yeşildağ A. (2015). Kur’ân harflerinin okunmasında lazımî sıfatlar [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi] Ondokuz Mayıs Üniversitesi.