MEASURING BUDGET AWARENESS AND FACTORS EFFECTIVE IN INCREASING BUDGET AWARENESS: A STUDY WİTH UNDERGRADUATE HEALTHCARE MANAGEMENT STUDENTS

Yıl 2025, Cilt: 15 Sayı: 29, 105 - 121, 26.06.2025

Mustafa Canbaz , Fatma Kılınçaslan , Özlem Gedik

Öz

States are designed to meet the social needs of citizens and have a responsibility to provide an environment that is equitable and conducive to living standards. Delivering public services in various administrative areas is one of the fundamental duties of states, and this obligation can be fulfilled through taxation. While the effective use of taxes collected from businesses and citizens falls within the purview of financial management, it also presents certain challenges. In this regard, the development of the concept of a budget is an important issue. A budget refers to the document that outlines the fundamental financial plan of the state, which includes estimated revenues and expenditures and necessitates the organization of activities based on the public's expectations within the scope of public services. In this context, individual awareness and understanding of the budget are considered crucial. This study aims to investigate the budget awareness of "students in the health management department at a health-focused university” and the factors that influence the enhancement of budget awareness. Data was collected through a questionnaire and analyzed using the SPSS program. The results of the simple linear regression analysis indicated that the aspects of “being informed," “trust, satisfaction, participation," “focus and priority," and “resource utilization and basic principles” have an impact on the budget awareness”.

Anahtar Kelimeler

Budget , budget awareness , budget awareness level

BÜTÇE BİLİNCİNİN ÖLÇÜLMESİ VE BÜTÇE BİLİNCİNİN ARTMASINDA ETKİLİ OLAN FAKTÖRLER: SAĞLIK YÖNETİMİ LİSANS ÖĞRENCİLERİ İLE BİR ARAŞTIRMA

Öz

Devletler vatandaşların toplumsal ve sosyal ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla yapılanmış ve adaletli, yaşam standartlarına uygun bir ortamın sunulabilmesini görev edinmiştir. Farklı idari alanlarda kamusal hizmet sunumu, devletlerin temel görevlerinden olup bu hizmet, vergiler ile yerine getirebilmektedir. İşletmeler ve vatandaşlardan toplanan vergilerin etkin bir şekilde kullanılması, mali yönetimin görev kapsamını oluşturmakla birlikte bu durum bazı sorunları da beraberinde getirmektedir. Bütçenin oluşturulması bu bağlamda ele alınmaya değer bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır. Bütçe, devletin temel mali planını oluşturan, tahmin edilen gelir ve giderlerin bir arada bulunduğu belgeyi ifade etmekte olup halkın kamusal hizmet kapsamında beklentilerini göz önünde bulundurarak faaliyetlerin organize edilmesini gerektirmektedir. Bu kapsamda bütçe konusunda bireylerin bilinç düzeyi ve farkındalığının oldukça önemli olduğu düşünülmektedir. Bu çalışmada, “sağlık temalı bir üniversitede sağlık yönetimi bölümü öğrencileri”nin bütçe bilinci ve bütçe bilincinin artışında etkili olan faktörlerin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada veriler anket uygulanarak elde edilmiş ve SPSS programı ile analiz edilmiştir. Yapılan basit doğrusal regresyon analizlerinde öğrencilerin “bilgilendirilme”, “güven, memnuniyet, katılım”, “odaklılık ve öncelik” “kaynak kullanımı ve temel prensipler” boyutlarının “bütçe bilinci” üzerinde etkisi olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bütçe , Bütçe Bilinci , Bütçe bilinç düzeyi

Kaynakça

• Alkan, F. (2015). Yükseköğretim kurumlarında bütçe algısı üzerine ampirik bir çalışma (Master's thesis, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Alkan, F., & Yıldız, F. (2016). Kamu kurumlarının bütçeleme süreçlerinde bireylerin bütçe algısı üzerine bir araştırma. Ejovoc (Electronic Journal of Vocational Colleges), 6(2), 54-66.
• Aşıcı, M. (2009). Kişisel ve sosyal bir değer olarak okuryazarlık. Değerler Eğitimi Dergisi, 7(17), 9-26.
• Ataç, E. (2004). Bütçe, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Barut, M.E., & Türkal, H. (2024). Bütçe bilinci ve bütçe bilincinin artışında etkili olan faktörlere kuramsal bir bakış, Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 7(4), 1051-1073.
• Baş, T. (2010). Anket (6. baskı), Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Bektaş, N.B., & Çetinkaya, Ö. (2021). Bütçe yönetimi kavramı ve Türkiye’de bütçe yönetiminin başarısının değerlendirilmesi. International Journal of Public Finance, 6(2), 233-262.
• Beydemir, M. (2024). Vatandaş odaklı bütçeleme yaklaşımı perspektifinden Türkiye’de vatandaşların bütçe bilinci analizi (Doktora tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Can, A. (2013). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Cankaya, Ş. (2014). Mali şeffaflık ve hesap verebilirlik. Sayıştay dergisi, (94), 141-146.
• Cesur, A., & Çelikkaya, A. (2014). Türkiye’de vergi kültürünün gelişmesinde Gelir İdaresi Başkanlığı’nın yeri ve önemi. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(2), 1-14.
• Coşkun, G. (1997). Devlet Bütçesi, Turhan Kitabevi Yayınları, Ankara.
• Ergen, Z. (2012). Yönetimden yönetişime: Katılımcı bütçeleme modeli. Maliye Dergisi, 163(17), 316-334.
• Ergen, Z. (2016). Kamu mali yönetiminde yeniden yapılanma: Muhasebe-İ Umumiye Kanunundan 5018 Sayılı Kanun’a bütçe ve harcama usullerinde dönüşüm. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 8(1), 46-58.
• Ergen, Z., & Durak Oldaç, B. (2020). Osmanlı imparatorluğundan günümüze bütçe hakkının gelişim süreci. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29(3), 239-253.
• Eroğlu, E., & Kaynar, İ. (2023). Bütçe okuryazarlığı: Türkiye’de belediye meclis üyelerinin bütçe bilgi düzeylerinin analizi. Amme İdaresi Dergisi, 56(3), 59-79.
• Eroğlu, E., & Demirbaş, T. (2016). Mali saydamlığın önemi ve Türkiye’de kamu mali yönetiminin mali saydamlık açısından değerlendirilmesi/The Importance of Fiscal Transparency and an Evaluation of Public Financial Management in Turkey in terms of Fiscal Transparency. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(1), 287-312.
• Geyik, O., & Özbay, F. (2023). Katılımcı bütçeleme aracı olarak vatandaş bütçesi ve Türkiye uygulaması. Artuklu Kaime Uluslararası İktisadi ve İdari Araştırmalar Dergisi, 6(1), 44-62.
• Güngör Göksu, G. (2020). Vatandaş bütçe bilinci ve bütçe bilincinin artışında etkili olan faktörlerin analizi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 66, 126-146.
• Gölçek, A.G. (2014). Bütçe kavramı ve bütçe hakkı: tarihsel bir inceleme. Vergi Raporu, (182), 132-139.
• Hançer, N. S. (2018). Modern bütçeleme teknikleri: Vatandaş bütçesi ve Türkiye üzerine bir değerlendirme (Master's thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Harrington, C., Smith, W., & Bauer, R. (2016). Influencing business student intent to use a personal budget. The Accounting Educators' Journal, 26, 135-153.
• Kılıç, S. (2016). Cronbach’ın alfa güvenirlik katsayısı. Journal of Mood Disorders, 6(1), 47-48.
• Korlu, R. K., Gerçek, A., & Çetinkaya, Ö. (2016). Mükelleflerin yerel vergi algıları üzerine bir analiz: Bursa örneği. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 23(3), 711-732.
• Morgan, G.A., Leech, N.L., Gloeckner, G.W., & Barrett, K.C. (2004). SPSS for introductory statistics: Use and interpretation. Psychology Press.
• Pehlivan, M. (2021). Bütçe okuryazarlığı; Ege bölgesi belediye meclis üyeleri üzerine bir çalışma (Master's thesis, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Pehlivan, A., & Gerekan, B. (2010). Yeni kamu yönetimi anlayışı ve muhasebe. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(2), 53-62.
• Selen, U., & Tarhan, B. (2014). Türkiye’de Bütçe Hakkı Algısı, Star Ajans Yayını, Uşak.
• Türk Dil Kurumu (2024a). Bütçe anlamı. https://sozluk.gov.tr/, (Erişim tarihi: 18.04.2024).
• Türk Dil Kurumu (2024b). Bilinç anlamı. https://sozluk.gov.tr/, (Erişim tarihi: 18.04.2024).
• Uyanık, A. (2019). Vergi bilinci ve vergiye gönüllü uyumun vergi gelirlerine etkilerinin değerlendirilmesi. Maliye Dergisi, 177, 354-386.
• Yıldız, F., & Alkan, F. (2017). Katılımcı bütçeleme perspektifinden yükseköğretim öğrencilerinin bütçe algısı araştırması: Dumlupınar Üniversitesi örneği. Maliye Araştırmaları Dergisi, 3(2), 129-145.
• Yılmaz, H.H., & Biçer, M. (2010). Türkiye’de mali reformlar sonrası değişen politika oluşturma, planlama, bütçeleme süreci ve orta vadeli harcama sisteminin uygulanabilirliği. İktisat İşletme ve Finans, 2(287), 33-68.