İktisat Dergilerine Göre Osmanlı Devleti’nin İktisadi Durumu (1857-1923)

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 15, 91 - 115, 30.06.2018

Kenan Demir

Öz

Bu çalışmada Osmanlı’da
yayımlanan iktisadi dergileri tespit edilmiş ve dergilerin içeriği analiz
edilmiştir. Osmanlı’da ilk iktisat dergisi 1857 senesinde yayımlanan Ceride-i
Ticaret’tir. Bu derginin yayımlanmasından 1923 senesine kadar iktisadi konuları
ele alan birçok dergi yayımlanmıştır. İlk dönemlerde iktisadi politikaları
doğrudan içeren dergi sayısı azımsanacak miktardadır. Dergiler daha çok
ticaret, bayındırlık ve ziraat gibi sektörel olarak yayımlanmıştır. II.
Abdülhamit döneminde basında denetimin ağırlaşması nedeniyle iktisat dergileri
yayımlanmamasına karşın dönemde çıkan fikir ve edebiyat dergilerindeki iktisadi
yazılar azımsanmayacak derecededir. II. Meşrutiyet sonrası basında görülen canlanma
iktisadi yayıncılığa da yansımış, bu dönemde birçok iktisadi dergi yayımlanmış,
ayrıca fikir dergilerinde de iktisadi konuların içeriği daha fazla olmuştur. Bu
dergilerin çoğunluğu belli bir düşünce doğrultusunda yayım yapmaktan ziyade ya
güncel iktisadi sorunlara değinmiş ya da halkın iktisadi bilgisi artırmayı
hedeflemiştir. Osmanlı’da görülen iktisadi dergilerde ziraat, ticaret, sanayi,
kalkınma, mesleki eğitim, bankacılık, borçlanma, mali politikalar şirketleşme,
iktisat düşüncesi gibi hemen hemen tüm konularda yazılar görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, İktisadi Yayıncılık, Ekonomi

Economic Situation of the Ottoman Empire According to the Economic Journals (1857-1923)

Öz

In this study, the economic magazines published
in the Ottoman Empire were identified and the contents of the magazines were
analyzed. The first economic magazine in the Ottomans was Ceride-i Ticaret, published
in 1857. From the publication of this magazine until 1923, many magazines were
published covering economic issues. The number of journals containing direct
economic policies in the early periods is a scanty amount. The magazines are
mostly published in sectors such as trade, public works and agriculture.
Although economic journals were not published due to the aggravation of
supervision during the period of Abdülhamit II, the economic literatures in the
periodicals and literary journals are not to be underestimated. The revival
seen in the post-constitutional period was seen in economic publishing, in
which many economic journals were published, and in economic journals, the
economic content was more. The majority of the journals published in the
Ottomans were aimed at increasing the economic knowledge of the people who had
either touched the current economic problems rather than publishing them in a
certain way. In economic magazines in the Ottoman Empire, writings on almost all
subjects such as agriculture, commerce, industry,  development, vocational education, banking, borrowing,
financial policies, corporation, economic thought were seen.

Anahtar Kelimeler

The Ottoman Empire, Economic Publishing, Economy

Kaynakça

• Takvim-i Ticaret, (2 Haziran 1866b), 18, 1.
• Takvim-i Ticaret, (6 Ekim 1866d), 36, 1.
• Takvim-i Ticaret, (1 Aralık 1866e), 44, 1.
• Takvim-i Ticaret, (19 Ocak 1867a), 51, 1.
• Takvim-i Ticaret, (25 Temmuz 1867b), 74, 1.
• (İmzasız), (8 Temmuz 1866c), Vezaif-i Ticariye, Takvim-i Ticaret, 23, 1.
• (İmzasız), (26 Mart 1866a), İddihar Sandıklarına Dair Bendin Bakiyesidir, Takvim-i Ticaret, 9, 4.
• (İmzasız), (6 Ocak 1923), İstanbul’un İşçileri Arasında, Aydınlık, 12, 317-318.
• (İmzasız), (21 Haziran 1886a), Ticaret ve Hükümet 1, Dersaadet Ticaret Odası Gazetesi, İkinci Sene, 25, 1.
• (İmzasız), (19 Temmuz 1886b), Ticaret ve Hükümet 3, Dersaadet Ticaret Odası Gazetesi, İkinci Sene, 29, 1-2.
• (İmzasız), (3 Ağustos 1886c), Ticaret ve Hükümet 4, Dersaadet Ticaret Odası Gazetesi, İkinci Sene, 31, 2
• (İmzasız), (6 Nisan 1890), Memalik-i Şahanede Sanayi, Dersaadet Ticaret Odası Gazetesi, 278, 1.
• (İmzasız), (18 Kasım 1899a), Müslümanlarımız ve Teşebbüsat-ı Hususiye, Dersaadet Ticaret Odası Gazetesi, 776, 361.
• (İmzasız), (16 Eylül 1899b), Ticaret ve Ziraat ve Sanayi Odaları, Dersaadet Ticaret Odası Gazetesi, 767, 28.
• (İmzasız), (4 Kasım 1899c), Memalik-i Mahruse-i Şahanede İpekçilik Sanatı, Dersaadet Ticaret Odası Gazetesi, 774, 345.
• (İmzasız), (4 Kasım 1899d), Osmanlı Ziraat Şirketi, Dersaadet Ticaret Odası Gazetesi, 774, 346.
• (İmzasız), (23 Kasım 1901a), Memalik-i Şahanede Fabrikalar, Dersaadet Ticaret Odası Gazetesi, 881, 1.
• (İmzasız), (21 Aralık 1901b), Ticaret Borsaları, Dersaadet Ticaret Odası Gazetesi, 885, 1.
• (İmzasız), (22 Şubat 1902a), Tüccar-ı Osmaniye, Dersaadet Ticaret Odası Gazetesi, 894, 1-2.
• (İmzasız), (12 Nisan 1902b), Emtia-i Osmaniye İhracatı, Dersaadet Ticaret Odası Gazetesi, 901, 1.
• (İmzasız), (14 Mart 1903), Kooperatif Ticaret Şirketleri, Dersaadet Ticaret Odası Gazetesi, 949, 81-82.
• (İmzasız), (20-27 Ocak 3 Şubat 1917), Ziraatımız, Dersaadet Ticaret Odası Gazetesi, 1672-73- 74, 18-19.
• (İmzasız), (27 Eylül 1910), İhracatımızın Terakkisi, Fünun ve Sanayi, 14, 109-110.
• (İmzasız), (18 Mart 1870), Esbab-ı Tedennî-i Sanat ve Âdem-i İttihad-ı Millet Hakkında İki Kimsenin Muhaveresi 1, Hadika, 5, 38-39.
• (İmzasız), (9 Ağustos 1909a), İktisadi Zirai, İkramiyeli Ziraat Gazetesi, 7, 2-3.
• (İmzasız), (20 Eylül 1909b), Ziraatın Terakki İçin Ne Yapmalı, İkramiyeli Ziraat Gazetesi, 10, 2-3.
• (İmzasız), (19 Nisan 1917a), Gala-i İsar ve İhtikâr, İktisadiyat Mecmuası, 52, 4-5.
• (İmzasız), (7 Haziran 1917b), Milli Fabrikacılar Cemiyeti, İktisadiyat Mecmuası, 57, 5-6.
• (İmzasız), (24 Aralık 1908), Duyun-ı Umumiyenin Vaziyeti Hukukiyesi, İstişare, 14, 633-639.
• (İmzasız), (21 Mayıs 1910), Sosyalizm Nedir?, İştirak, 13, 198-201.
• (İmzasız), (Ekim 1884a), Demiryolları 1, Mecmua-ı Umur-ı Nafia, 1, 21-30.
• (İmzasız), (21 Ekim 1884b), Tarik-i Mevaridat, Mecmua-ı Umur-ı Nafia, 1, 3-6.
• (İmzasız), (Ocak 1885), Limanlar, Mecmua-ı Umur-ı Nafia, 4, 106-108.
• (İmzasız), (12 Temmuz 1894), Terakki-i Ticaret ve Sınaat Bahsi, Mektep, Üçüncü Sene, 13, 32-33.
• (İmzasız), (5 Mayıs 1887), Ticaret-i Bahriye ve Şirket-i Osmaniye, Mizan, 29, 239.
• (İmzasız), (28 Mart 1889a), Dersaadet Emlak Vergisi, Mizan, 90, 893.
• (İmzasız), (16 Mayıs 1889b), Bizde Sergi ve Mamulât-ı Dâhiliye, Mizan, 97, 938-940.
• (İmzasız), (13 Haziran 1889c), Mukabelede Kusur, Mizan, 100, 961-962.
• (İmzasız), (13 Haziran 1889d), Ziraat ve Ticaret ve Sanayi Odaları, Mizan, 100, 962-963.
• (İmzasız), (5 Eylül 1889e), Tedrisat-ı Ziraiye, Mizan, 111, 1055-1056.
• (İmzasız), (3 Ekim 1889f), Sanayi-i Dâhiliyemiz, Mizan, 115, 1087.
• (İmzasız), (30 Ocak 1890), Vergi Bakayası, Mizan, 132, 1219-1220.
• (İmzasız), (Nisan 1863), Esbab-ı Servet 3, Mir’at, 3, 37-38.
• (İmzasız), (18 Ağustos 1896), Sergi, Mutalaa, 3, 1.
• (İmzasız), (23 Şubat 1914a), Nezareti Tensikat ve Teşkilatı, Müdafaa-i Maliye ve İktisadiye, 2, 2-3.
• (İmzasız), (16 Mart 1914b), Mekatib-i Ticariye, Müdafaa-i Maliye ve İktisadiye, 5, 2.
• (İmzasız), (25 Mayıs 1914c), Bizde Sanayi, Müdafaa-i Maliye ve İktisadiye, 10, 4-5.
• (İmzasız), (13 Temmuz 1884), Ormanlarımız, Orman Maadin Mecmuası, Birinci Sene, 1, 18-19.
• (İmzasız), (14 Şubat 1908a), Biz Niçin Ticarete Heves Etmiyoruz? Osmanlı Ziraat ve Ticaret Gazetesi, Birinci Sene, 41, 602-603.
• (İmzasız), (4 Ekim 1908b), Borsalar, Osmanlı Ziraat ve Ticaret Gazetesi, İkinci Sene, 21, 334- 336.
• (İmzasız), (7 Mart 1909), Avrupa Ziraat Mekteplerine Talebe İzamı, Osmanlı Ziraat ve Ticaret Gazetesi, İkinci Sene, 30, 465-466.
• (İmzasız), (10 Şubat 1910a), Düşündüklerimiz: Sade ve Ameli Yazılmış Ziraat Kitaplarına Muhtacız, Osmanlı Ziraat ve Ticaret Gazetesi, Üçüncü Sene, 18, 273-274.
• (İmzasız), (14 Nisan 1910b), Bir Hata-ı İktisadi: Şimendifer mi Ziraatı İlerletir? Terakki-i Ziraat mı Şimendifer Yapılmasını İcap Ettirir? Osmanlı Ziraat ve Ticaret Gazetesi, Üçüncü Sene, 27, 417-418.
• (İmzasız), (28 Mart 1894), Bağcılığın Hal-i Hazırı, Osmanlı Terakki-i Ziraat, 2, 21-23.
• (İmzasız), (31 Temmuz 1917a), Almanya’ya Talebe İzamı, Sanayi, 15, 23.
• (İmzasız), (28 Şubat 1919), Osmanlı Mesai Fırkası, Sanayi, 44, 222.
• (İmzasız), (16 Eylül 1917), Çırak Mektepleri, Ticaret-i Umumiye Mecmuası, 13, 199-201.
• (İmzasız), (19 Mayıs 1910), Ziraat ve Ticaret Gazetesi, Tatbikat, 10, 146-148.
• (İmzasız), (30 Mayıs 1880a), Memalik-i Şahanede Baytarların Teksiri, Vasıta-ı Servet, Birinci Dönem, 3, 33-35.
• (İmzasız), (7 Ağustos 1880b), Ziraat Bankası, Vasıta-ı Servet, Birinci Dönem, 8, 113-114.
• (İmzasız), (12 Nisan 1885), Verginin Mahiyeti ve Aksamı 1, Vergi ve Arazi Mecmuası, 1, 5-6.
• (İmzasız), (15 Temmuz 1881), Mukaddime, Ziraat Gazetesi, Birinci Sene, 1, 3-4.
• (İmzasız), (28 Ocak 1882a), Bend-i Mahsus 2, Ziraat Gazetesi, Birinci Sene, 14, 217.
• (İmzasız), (28 Temmuz 1882b), Pancar, Ziraat Gazetesi, İkinci Sene, 2, 18-19;
• (İmzasız), (1 Kasım 1883), Para Kazanılacak Meyvelerin Yetiştirilmesi, Ziraat Gazetesi, Üçüncü Sene: 1, 2-3.
• A.N, (30 Mart 1911), Ziraat Ne Haldedir 2, Hikmet, 50, 6
• A. S. (16 Ağustos 1917), Teşebbüsat-ı İktisadiye, Ticaret-i Umumiye Mecmuası, 11, 164-165.
• A. S. (31 Temmuz 1913), Terakki Yolları ve Çareleri: Avrupa’da Talebe Ne Tahsil Edecek, İçtihad, 72, 1583-1585.
• A. S. (14 Ekim 1910), Osmanlılarda Devletçilik Memuriyetçilik Teşebbüsü Şahsi İstidat, Mülkiye, 21, 50-63.
• A. Y. (2 Ağustos 1917), İktisat, Türk Yurdu, 140, 3521-3523.
• C. S. (21 Şubat 1916), Ticaret ve Ziraat Nazırı ile Mülakat, İktisadiyat Mecmuası, 1, 7-9
• E. V. (16 Mayıs 1917), Ticaret Hayatı, Ticaret-i Umumiye Mecmuası, 5, 75-76.
• E. A. (1 Mart 1919), Ticaret Âleminde Garblı ve Şarklı, Çırak Mektepleri Mecmuası, 4, 93-96.
• F. (5 Mart 1914), Esnaf İçin Terakki Yolları: Çırak Mektepleri, Halka Doğru, 46, 362-363.
• J. Y. (30 Nisan 1914), Ticaret-i Dâhiliye ve Hariciyemizin Terakkisi 1, Müdafaa-i Maliye ve İktisadiye, 8, 1.
• M. A. (24 Kasım 1916), Ziraatın Müslümanlar Üzerine Şerian Farz Olduğu, Çiftçiler Derneği Mecmuası, Birinci Sene, 3, 37-38.
• M. A. (15 Mayıs 1917), İktisadi Milliye Dair Bir Mevize, Çiftçiler Derneği Mecmuası, Birinci Sene, 8, 125-126.
• M.C. (1 Temmuz 1917a), Milli Ticaret 1, Ticaret-i Umumiye Mecmuası, 8, 115-116.
• M.C. (22 Kasım 1917b), Teşkilat ve Ticaret Odaları, Ticaret-i Umumiye Mecmuası, 19, 289-291.
• M.C. (10 Ocak 1918), İktisadi Siyaset 3, Ticaret-i Umumiye Mecmuası, 26, 17-19.
• Abdi Tevfik, (16 Mart 1917a), İlan-ı Fenni 1, Ticaret-i Umumiye Mecmuası, 1, 7-10
• Abdi Tevfik, (15 Kasım 1917b), Ticaretin Şeraiti Terakkisi: Bizde Ticaret Terakki Edebilir Mi 3?
• Ticaret-i Umumiye Mecmuası, 18, 279.
• Agah Orhan, (15 Ekim 1917), Amele Mektepleri, Sanayi, 18, 12-13.
• Ahmet Hamdi, (16 Mart 1917), Serbest-i Ticaret, Ticaret-i Umumiye Mecmuası, 1, 3-5.
• Ahmet Muhiddin, (23 Eylül 1915), Milli Sermaye Milli Sermaye Teşkilatı 2, İslam Mecmuası, 36, 780-782.
• Ahmet Muhiddin, (8 Şubat 1917), Milli İktisat Dâhili İsti’mar 2, İslam Mecmuası, 51, 1022- 1024.
• Ahmet Muhtar, (14 Eylül 1909a), Zirai Program, Ulum-i İktisadiye ve İçtimaiye Mecmuası, 9, 55-70.
• Ahmet Muhtar, (Haziran 1914), Bir Muhavele-i İktisadiye: Yerli Esnaf Avrupa Mallarına Nasıl Rekabet Edebilir, Bilgi Mecmuası, 7, 746-754.
• Ahmet Muhtar, (12 Nisan 1909b), Ziraat, Resimli Çiftçi, 1, 9.
• Ahmet Şemseddin, (30 Mart 1910), Büyük Sevinç ve An Fırsat, Tatbikat, 3, 33-37
• Ali Kami, (1 Mayıs 1913), Hükümetten Mi Bekleyeceğiz Biz Mi Çalışacağız, İçtihad, 62, 1346- 1348.
• Ali Suavi, (16 Şubat 1870a), İyi Maliye İyi Politikadan Olur, Ulum Gazetesi, 13, 772-777.
• Ali Suavi, (1870b), Sanayi der Memalik-i Osmaniye, Ulum Gazetesi, 12, 727-730.
• Arşak Seğpusyan, (28 Mayıs 1913), Ticaretimizin Menabı, Felahat, 5, 1-74.
• Asımzade Halil Rıfat, (9 Ekim 1899a), Bir İhtar-ı Mahsusa Cevap 1, Musavver Fen ve Edep, 6, 23-24.
• Asımzade Halil Rıfat, (13 Kasım 1899b), İhtar-ı Mahsusa Cevap 2, Musavver Fen ve Edep, 11, 43-44.
• Aynizade Hasan Tahsin, (24 Eylül 1908a), Serbest-i Mübadelat ve Usul-ü Himaye, Aşiyan, 3, 86-87.
• Aynizade Hasan Tahsin, (2 Kasım 1908b), Ticaret Şirketleri ve Menafi İktisadiyesi, Beyan’ül Hak, 5, 100-101.
• Aynizade Hasan Tahsin, (19 Ekim 1908c), Nüfus Meselesi, Beyanülhak, 3, 20-22.
• Aziz, (23 Eylül 1908a), Ziraatımız Ne İçin İlerlemedi, İstişare, 2, 81.
• Aziz, (30 Eylül 1908b), Ziraatımız Ne İçin İlerlemedi, İstişare, 3, 131-134.
• Celal Burhanettin, (28 Eylül 1916), Vesait-i Nakliyeden Demiryollarının İktisadi Nokta-i Nazarından Tetkik, İktisadiyat Mecmuası, 28, 6-7.
• Eduare Coulant, (13 Ağustos 1884), Menabı-ı Madeniyemiz, Orman Maadin Mecmuası, Birinci Sene, 2, 52-58.
• Ethem Nejad, (14 Nisan 1913a), Ticaret ve İktisat: Ziraat Mı Evvel Ticaret Mi? Toprak, 2, 29.
• Ethem Nejad, (28 Nisan 1913b), Harici Ticaretimiz ve İstihlaki Milli, Toprak, 3, 50-52.
• Ethem Nejad, (22 Mart 1908), Ticaret-i Umumiye: İlancılık, Osmanlı Ziraat ve Ticaret Gazetesi, Birinci Sene, 45, 665-668.
• Ekinci, (19 Haziran 1913), Her Şeyden Evvel Ziraat Lazımdır. Ekinci, 5, 41-42
• Faik, (2 Kasım 1905), Pamuk Ziraatı, Resimli Ziraat Gazetesi, 34, 407.
• Fazıl, (Mart 1919), Karailerimizin Düşündükleri: Ziraat Mektepleri, Bağçevan, 10, 236-240.
• Fehmi, (16 Şubat 1885), Memalik-i Şahanenin Ziraata Kabiliyeti, Ziraat ve Sınaat Tercüme-i Fünun Odaları, 1, 4-8.
• Filibeli Ahmet Hilmi, (13 Ekim 1910a), Paramız Mı Yok? Tedbir ve Teşebbüsümüz Mü?, Hikmet, 26, 1-2.
• Filibeli Ahmet Hilmi, (4 Ağustos 1910b), Osmanlı Hazinesi Yemeklik Olamaz, Hikmet, 16, 1-3.
• Galip Haldun, (14 Haziran 1912), Ecnebi Sermayesi ve Bizim Teşebbüsatımız, İçtihad, 48, 1112- 1113.
• Halkı Seven, (2 Ekim 1913), Pahalılık Meselesi, Halka Doğru, 24, 189-190.
• Hulusi, (14 Mayıs 1910), İttihad-ı Sanayi, İştirak, 12, 188-190.
• İbrahim Pertev, (28 Şubat 1918a), Ziraat ve Ticaret Nezaretimizin Mühim Bir Eseri: Sanayi İstatistikî, Sanayi, 27, 1.
• İbrahim Pertev, (15 Mart 1918b), Sanayi İstatistikî 2: Acı Bir Netice-Elim Bir Vaziyet, Sanayi, 28, 1-4
• İbrahim Pertev, (31 Temmuz 1918c), Sergi ve Sergicilik, Sanayi, 37, 121-123.
• İbrahim Pertev, (31 Ekim 1919), İnşaat Ustaları, Sanayi, 49, 70.
• İhsan, (22 Haziran 1905), Arıcılık Hakkında Bir İki Söz, Resimli Ziraat Gazetesi, 15, 183-184.
• İhsan, (28 Nisan 1913), Bizde Sütçülük Nasıl Terakki Edebilir, Felahat, 3, 33-34.
• İsmail Asaf, (1 Aralık 1918), Ticaretin Ehemmiyeti, Çiftçiler Derneği Mecmuası, 1, 15-16.
• İsmail Safa, (25 Mart 1909), Serbesti Ticaret ve Usulü Himaye 5, Osmanlı Ziraat ve Ticaret Gazetesi, Üçüncü Sene, 1, 14.
• İsmail Suphi, (2 Ağustos 1908), Ticaretin Ehemmiyeti, İffet ve İstikamet, Osmanlı Ziraat ve Ticaret Gazetesi, İkinci Sene, 13, 205-206.
• İhsan, (24 Mart 1910), Müşterek Elmenfaa Süthane, Yağhane ve Peynirhane Şirketleri, Osmanlı Ziraat ve Ticaret Gazetesi, Üçüncü Sene, 24, 369-372.
• Kadri, (Ocak 1863a), Sergi-i Umumî-yi Osmanî 1, Mecmua-i Fünun, 8, 337-342.
• Kadri, (Mayıs 1863b), Bank-ı Osmanî, Mecmua-i Fünun, 12, 495-502.
• Kadri, (Şubat 1864), İddihar Sandığı 1, Mecmua-i Fünun, 21, 389-392.
• Kamran Sırrı, (16 Ekim 1913), Derdlerimiz, Fen ve Sanat, 3, 34-36.
• Kauts, (7 Haziran 1917), İstihsalat-ı Milliyeyi Artırmak Meselesi 1: İstihsalat-ı Milliye ve İtibar-ı Ziraiye, İktisadiyat Mecmuası, 57, 1-2.
• M. Ali, (27 Mart 1888), Usul-ı İdare-i Mevaşinin Ehemmiyeti, Vasıta-i Servet, İkinci Dönem, 4, 54-58.
• M. Nuri, (13 Şubat 1888), Fen Ziraatı Vasıta-ı Servettir, Vasıta-i Servet, İkinci Dönem, 1, 2-4.
• M. Zühdü, (3 Haziran 1915), İktisadı Milli, Türk Yurdu, 84, 2616-2617.
• M. Zühdü, (28 Mayıs 1914), Bizde Köylünün Borcu: İtibar-i Zirai, Türk Yurdu, 65, 2183-2187
• M. Zühdü, (6 Temmuz 1922), Ecnebi Sermayesi 1, Türkiye İktisat Mecmuası, 6, 158-159.
• Mehmet Cavid, (9 Mayıs 1901a), Vesait-i Nakliye, Servet-i Fünun, 530, 152-155.
• Mehmet Cavid, (29 Ağustos 1901b), Medeniyet ve Nüfus, Servet-i Fünun, 546, 402-407.
• M. Cavid, A. Şuayb, R. Tevfik, (28 Aralık 1908), Mukaddime ve Program, Ulum-ı İktisadiye ve İçtimaiye Mecmuası, 1, 4-5.
• Mehmet Namık, (1 Mart 1922), Ziraat Makineler, Yeni Ziraat Gazetesi, 23, 185-186.
• Mehmet Said, (Ekim 1862), Fevaid-i Tarik 1, Mecmua-i Fünun, 5, 186-196.
• Mehmet Salih, (23 Eylül 1908), Tenakıs-ı Nüfus ve Muhatarat-ı Siyasiye, İstişare, 2, 75-79.
• Mehmet Yaşar, (1 Mayıs 1920), Ziraatımıza Dair Birkaç Söz, Yeni Ziraat Gazetesi, 1, 5.
• Mehmet Zeki, (16 Temmuz 1914), Sanayi-yi İnkişaf Ettirmenin Yolları, İçtihad, 113, 249-250.
• Mehmet Zeki, (13 Temmuz 1916), Neşriyat-ı Cedide Münasebetiyle Yeni İstikbal-i İktisadiyemiz, İktisadiyat Mecmuası, 20, 6.
• Mesud Remzi, (18 Ocak 1901), Ziraat, İrtika, 95, 116.
• Mösyö Vayes, (13 Temmuz 1884), Memalik-i Şahanede Bulunan Madenin Derece-i Serveti ve Ehemmiyetlerine Dair, Orman Maadin Mecmuası, Birinci Sene, 1, 25-27.
• Mustafa Bin Mehmet Ali, (9 Haziran 1910), Bir Sanayi Talebesinin Feryadı, Fünun ve Sanayi, 7, 55-56.
• Mustafa Azmi, (16 Şubat 1885), Mebahis-i Elsevamdan-Filoksera, Ziraat ve Sınaat Tercüme-i Fünun Odaları, 1, 31-34.
• Mustafa Nail, (3 Mart 1885), Ziraat Bankalarına Bir Nazar-ı İcmali, Ziraat ve Sınaat Tercüme-i Fünun Odaları, 2, 66-68.
• Mustafa Suphi, (1 Haziran 1911), Tatil-i Eşkâl, Servet-i Fünun, 1043, 63-66.
• Mustafa Nafi, (30 Ekim 1913), Sanayi Umumiyenin Terakkiyatı ve Vilayat-ı Sanayi Mekteplerinin Islahı, Fen ve Sanat, 4, 49-51.
• Muhiddin, (29 Mayıs 1913a), İktisadi Hasbıhal: En Büyük Eksiğimiz, Halka Doğru, 6, 47-48.
• Muhiddin, (5 Haziran 1913b), İktisadi Hasbihal 2: Milli Himaye, Halka Doğru, 7, 53-55.
• Mühendis Faik, (22 Ocak 1914), Esnaf İçin Terakki Yolları 5, Halka Doğru, 40, 315-316.
• Müftüzade Ali İhsan, (28 Aralık 1899a), Ticaretimiz 1, İrtika, 41, 162.
• Müftüzade Ali İhsan, (2 Mart 1900b), Ticaretimiz 3, İrtika, 49, 3-4.
• Müftüzade Ali İhsan, (30 Mart 1900a), Ticaretimiz 5, İrtika, 53, 20.
• Müftüzade Ali İhsan, (29 Haziran 1900c), Ticaretimiz 7, İrtika, 66, 70-71.
• Müftüzade Ali İhsan, (2 Ekim 1899b), Şirketin Faidesi 1, Musavver Fen ve Edep, 5, 20.
• Müftüzade Ali İhsan, (8 Ocak 1900d), Anonim Şirketi 1, Musavver Fen ve Edep, 19, 75.
• Müftüzade Ali İhsan, (26 Nisan 1900e), Ziraatımız, Musavver Fen ve Edep, 34, 136.
• Necmeddin Sadak, (27 Aralık 1917), Umumi Ahlak Mesleki Ahlak, Yeni Mecmua, 25, 496-498.
• Necip Asım, (30 Eylül 1908), Teşebbüs-ü Şahsi ve Askerlik, İstişare, 3, 107-109.
• Nuri Bey, (13 Mayıs 1887), Ziraatımızın Hali Sabıkı ve Hazırı, Umur-ı Nafia ve Ziraat Mecmuası, Dördüncü Sene, 3, 93-95.
• Oripidi, (1 Mayıs 1920), Ziraatta Hafriyat Makinelerinin Ehemmiyeti: Traktörler, Yeni Ziraat Gazetesi, 1, 12-13.
• Parvus Efendi, (16 Mayıs 1912a), 1327 Senesinin Ahvali Maliyesine Bir Nazar, Türk Yurdu, 13, 401-402.
• Parvus Efendi, (11 Temmuz 1912b), Türkiye Avrupa’nın Maliye Boyunduruğu Altındadır 2, Türk Yurdu, 17, 523-525.
• Parvus Efendi, (2 Ekim 1913), “Türkiye’de Ziraatın İstikbali”, Türk Yurdu, 49, 859-867.
• Tahsinzade İsmail, (23 Şubat 1911), Sanayi ve Ticaret Dâhiliyemiz Nasıl Terakki Edebilir ve Şayan-ı İmtisal Bir Memleket, Sa’y u Amel, 5, 11-12.
• Şefik Hüsnü, (Haziran 1923), Sosyalizm Cereyanları ve Türkiye, Aydınlık, 16, 414-415.
• Tekin Alp, (25 Şubat 1915), Milli İktisat, İslam Mecmuası, 22, 560-561.
• Tekin Alp, (27 Mart 1916a), Ticaret Hariciyemiz, İktisadiyat Mecmuası, 5, 1.
• Tekin Alp, (11 Mayıs 1916b), Ziraat Bankası 3, İktisadiyat Mecmuası, 11, 2.
• Tekin Alp, (27 Temmuz 1916c), Bu Seneki Mahsulâtımız, İktisadiyat Mecmuası, 21, 2.
• Tekin Alp, (31 Ağustos 1916d), Ziraat Müzesi ve Sergileri, İktisadiyat Mecmuası, 25, 1.
• Tekin Alp, (23 Kasım 1916e), Türkiye’de Bankalar, İktisadiyat Mecmuası, 34, 2.
• Tekin Alp, (1 Şubat 1917a), İtibar-ı Milli Bankası, İktisadiyat Mecmuası, 40, 1-2.
• Tekin Alp, (26 Nisan 1917b), Ecnebi Sermayesine Karşı Siyaseti İktisadiyemiz, İktisadiyat Mecmuası, 53, 1-3.
• Tekin Alp, (18 Nisan 1918a), Yeni İstikamet İstikrazı, Yeni Mecmua, 40, 263-264.
• Tekin Alp, (3 Kanunisani 1918b), İçtimai Siyaset: Tesanüdçülük-Sosyalizm, Yeni Mecmua, 26, 518-519.
• Tevfik Nureddin, (24 Aralık 1911), Türk Esnafının Hali 1, Türk Yurdu, 2, 42-45.
• Tevfik Nureddin, (2 Mayıs 1912), Türk Esnafının Hali 2, Türk Yurdu, 12, 360-365.
• Tevfik, (Ağustos 1917), Ormanlarımızın Tezyidi Varidatı Nasıl Mümkündür?, Orman Mekteb-i Alisi Mecmuası, 1, 5-6.
• Sanayi, (31 Temmuz 1917b), Bizde Sanayi Meselesi: Yavaş Yavaş Bu Da Oluyor, Sanayi, 15, 2-4.
• Sebuh İstepanyan, (28 Mayıs 1913), Posta Tasarruf Sandıkları, Felahat, 5, 65-66.
• Senekerim İstepanyan, (28 Aralık 1913), Ziraatın ve Teksir-i Hayvanların Terakkisi, Felahat, 19, 291-294.
• Vahan Efendi, (Ocak 1863), Fevaid-i Şirket, Mecmua-i Fünun, 8, 346-349.
• Yunus Nadi, (1 Eylül 1900), Ziraat ve Esbab-ı Terakki, İrtika, 75, 106-107.
• Ziya Gökalp, (7 Aralık 1916), Milli İktisat Nasıl Vücuda Gelir, İktisadiyat Mecmuası, 35, 2-3.