OBEZİTE İLE MÜCADELEDE İLAVE ŞEKERLİ İÇECEKLERİN VERGİLENDİRİLMESİ

Yıl 2021, Cilt 11, Sayı 21, 25 - 45, 30.06.2021

Cemil RAKICI Tarık Zeki YILMAZ

Öz

Obezite, dünyada hemen her ülkede görülen ve birçok hastalığa neden olan ciddi bir sağlık sorunudur. Obeziteye bağlı olarak ortaya çıkan maliyetler kamu bütçeleri üzerinde ciddi bir baskı oluşturmaktadır. Bu durum, hükümetleri obezite konusunda birtakım önlemler almaya sevk etmektedir. Obeziteye neden olan birçok faktör olmakla birlikte, hareketsiz yaşam ve sağlıksız beslenme temel nedenler olarak öne çıkmaktadır. Bu çalışmanın konusu, obeziteye neden olan faktörlerden sağlıksız beslenme kapsamında değerlendirilen ilave şekerli içecekler ve bu içeceklere yönelik vergi uygulamalarıdır. Çalışmanın amacı, dünyada ilave şekerli içeceklere yönelik vergi uygulamalarını ortaya koyarak, Türkiye için konusu ilave şekerli içecekler olan yeni bir vergi önerisi sunmaktır. Bu doğrultuda hazırlanan çalışmada, şekerli içecek vergilerinin teorik arka planı incelenmiş ve seçilmiş ülkelerin uyguladıkları vergilere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Obezite, İlave Şekerli İçecekler, Şekerli İçecek Vergileri

Kaynakça

• Akar, Sevda. (2015). Obezite ile Mücadelede Vergilendirme: Türkiye’de Mümkün mü?, Journal of Life Economics, 2(4), 29-46.
• Allcott, Hunt., Lockwood, Benjamin B. & Taubinsky, Dmitry. (2019). Should We Tax Sugar-Sweetened Beverages? An Overview of Theory and Evidence, Journal of Economic Perspectives, 33(3), 202-227.
• Avcı, Orçun. & Demirci, Zeynep. (2017). Türkiye’de Günah Vergisi Olarak ÖTV: III Sayılı Listenin İncelenmesi, Gerçek, Adnan & Çetinkaya, Özhan (Ed.), Maliye Araştırmaları – 1 içinde, 47-60. Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım
• Altunkaynak, Berrin Zuhal. & Özbek, Elvan. (2006). Obezite: Nedenleri ve Tedavi Seçenekleri, Van Tıp Dergisi, 13(4), 138-142.
• Blouin, Chantal., Vandal, Nathalie., Barry, Amadou Diogo., Jen, Jun., Hameli Denis., Lo, Ernest. & Martel, Sylvie. (2015). The Economic Consequences Associated With Obesity and Overweight in Québec: Costs Tied to Hospitalization and Medical Consultations, The Institut National de Santé Publique du Québec, https://www.inspq.qc.ca/pdf/publications/1943_Economic_Consequences_Obesity.pdf (15.05.2020).
• Blouin, Chantal. (2014). The Economic Impact of Obesity and Overweight, Institut National de Santé Publique du Québec, Summaries by The Nutrition-Physical Activity-Weight Team, Issue: 9.
• Bridge, Gemma. (2019). Sugary Drinks Tax is Working: Now It's Time to Target Snacks, https://medicalxpress.com/news/2019-10-sugary-tax-snacks.html (23.05.2020).
• Çukur, Asuman. & Arıtı Erdem, İmran. (2017). Obezite Vergilerinin Obezite ile Mücadelede Yeri: Türkiye İçin Bir Değerlendirme, Sayıştay Dergisi, Sayı 106, Temmuz-Eylül 2017, 121-146.
• Demirözü, Bediha. & Doğukan, Mümine Nurdan. (2011). Diyet Tarzımız Kanser Oluşumunda Bir Risk Faktörü mü?, Gıda Dergisi, Haziran 2011, 55-57.
• Doğan, Alper. & Kabayel, Melih. (2017). Dünya Uygulamaları Perspektifinde Obezite Vergilerinin Uygulanabilirliği”, Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(5), 64-71.
• Duckett, Stephen. & Swerissen, Hal. (2016). A Sugary Drinks Tax: Recovering the Community Costs of Obesity, Grattan Institute, https://grattan.edu.au/wp-content/uploads/2016/11/880-A-sugary-drinks-tax.pdf (23.05.2020).
• Eroğlu, Onur. & Koyuncu, Caner. (2018). Obezite Vergisi ve Türk Vergi Sisteminde Obeziteye Yönelik Uygulamalar, Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(2), 178-194.
• Fitzroy, J. Henry. (2018). Implementing a Sugar Tax in Cariba, INGSA, 2018/03, https://www.ingsa.org/wp-content/uploads/2018/03/Sugar-Tax-Policy_FHenry-compressed.pdf (16.05.2020).
• Gelir İdaresi Başkanlığı. (2018). https://www.gib.gov.tr/sites/default/files/fileadmin/mevzuatek/otv_oranlari_tum/03_01_2018_III_sayili_liste.htm (16.05.2020).
• Gergerlioğlu, Ufuk. (2016). Bazı OECD Ülkeleri Bağlamında Obezite Vergilerinin Değerlendirilmesi, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(2), 149-166.
• Ko, GT., So. W-y., Chow. C-c., Wong. PT., Tong. SD., Hui. SS., Kwok. R., Chan. A., Chan. CL. & Chan. JC. Risk Associations of Obesity with Sugar-Sweetened Beverages and Lifestyle Factors in Chinese: The ‘Better Health For Better Hong Kong’ Health Promotion Campaign, European Journal of Clinical Nutrition, 64, 1386–1392
• KPMG. (2019). https://assets.kpmg/content/dam/kpmg/sa/pdf/2019/excise-tax-on-sweetened-drinks-in-ksa.pdf (16.05.2020).
• Mahase, Elisabeth. (2019). Obesity: Raising Price of Sugary Snacks May Be More Effective Than Soft Drink Tax, BMJ, 2019:366, https://www.bmj.com/content/366/bmj.l5436 (16.05.2020).
• Mann, Jim. & Fleck, Fiona. (2014). The Science Behind the Sweetness in Our Diets, Bulletin of the World Health Organization, 92(11), 780-781.
• Özkan, Ersan. & Güzel, Simla. (2018). Türkiye’deki Özel Tüketim Vergisinin Obezite ile Mücadelede Kullanılabilirliği, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22 (Özel Sayı), 693-705.
• Pan American Health Organization. (2015). Taxes on Sugar-Sweetened Beverages as a Public Health Strategy: The Experience of Mexico, Mexico DF, Mexico.
• Pan, An. & Hu, Frank B. (2011). Effects of Carbohydrates on Satiety: Differences Between Liquid and Solid Food, Current Opinion in Clinical Nutrition and Metabolic Care,14, 385–390.
• Pereira, MA. (2006). The Possible Role of Sugar-Sweetened Beverages in Obesity Etiology: A Review of the Evidence, International Journal of Obesity, 30, 28–36.
• Rössner, Stephan. (2002). Obesity: The Disease of the Twenty-First Century, International Journal of Obesity, 26 (4), 2-4.
• Sandalcı, Ulvi. (2019a). Obezite ile Mücadelede Mali Cezalar: Japonya Örneği, Karadeniz Zirvesi 2. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi, 23-25 Ağustos 2019, Rize, Sosyal Bilimler Kongresi Tam Metin Kitabı, Gültekin Gürçay ve Khorram Manafidizaji (Ed.), 1-13.
• Sandalcı, Ulvi. (2019b). Obeziteye Karşı Kamu Politikasını Gerektiren Nedenler, Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 20, Ekim 2019, 459-478.
• Sandalcı, Ulvi. & Tuncer, Güner. (2019). Obezite Vergisinin Kabul Edilebilirliğine İlişkin Yapısal Eşitlik Modeli Analizi, Sayıştay Dergisi, Sayı:113, Nisan-Haziran 2019, 71-102.
• Schaller, Katrin. & Mons, Ute. (2018). Tax on Sugar Sweetened Beverages and Influence of the Industry to Prevent Regulation, Ernahrungs Umschau, 65(2), 34–41.
• Statista. (2020). https://www.statista.com/statistics/249681/total-consumption-of-sugar-worldwide/ (06.12.2020).
• T.C. Resmi Gazete. (2020). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/03/20200326-2.pdf (23.05.2020).
• Thow, Anne Marie., Heywood, Peter., Leeder, Stephen. & Burns, Lee. (2010). The Global Context For Public Health Nutrition Taxation, Public Health Nutrition, 14(1), 176–186.
• Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği. (2018). Obezite Tanı ve Tedavi Kılavuzu, 6. Baskı, Ankara, http://www.temd.org.tr/admin/uploads/tbl_gruplar/20180525144116-2018-05-25tbl_gruplar144108.pdf (23.05.2020).
• Wang, Y. Claire. (2018). Taxes on Sugar-Sweetened Beverages Reach a Turning Point, Clinical Chemistry, 64:1, 42–43.
• Waters, Hugh. & Graf, Marlon. (2018). America's Obesity Crisis the Health And Economic Costs of Excess Weight, Milken Institute, https://milkeninstitute.org/sites/default/files/reports-pdf/Mi-Americas-Obesity-Crisis-WEB.pdf (15.05.2020).
• Wilson, Peter. & Hogan, Sarah. (2017). Sugar Taxes: A Review of the Evidence, https://nzier.org.nz/publication/sugar-taxes-a-review-of-the-evidence (23.05.2020).
• World Cancer Research Fund International. (2015). Curbing Global Sugar Consumption: Effective Food Policy Actions to Help Promote Healthy Diets & Tackle Obesity, https://www.wcrf.org/sites/default/files/Curbing-Global-Sugar-Consumption.pdf (16.05.2020).
• World Health Organization. (2020). https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/obesity-and-overweight (16.05.2020).
• World Health Organization. (2017). Taxes on Sugary Drinks: Why Do It?, World Health Organization, https://apps.who.int/iris/handle/10665/260253 (16.05.2020).
• World Health Organization. (t.y.). http://www.euro.who.int/en/health-topics/disease-prevention/nutrition/a-healthy-lifestyle/body-mass-index-bmi (16.05.2020).