LIBYA IN EASTERN MEDITERRANEAN ENERGY COMPETITION

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 23, 87 - 111, 22.06.2022

Derya Sürmelioğlu Parlar

Öz

With its significant amount of energy reserves, Eastern Mediterranean has become a geography that regional and global actors are interested in since the 2000s. Libya, which did not achieve the expected stability with the 2011 Arab Spring, overcame its fragility and became involved in the resource competition in the Mediterranean region in order to increase domestic stability and thus regain its influence in the international arena. Tripoli and Tobruk-based administrations, which stand out in Libya, where many different groups are in conflict, are trying to strengthen their position in the country through foreign support. Libya has become one of the important components of the energy competition in the region, especially when the Tripolibased Government of National Accord at that time, which was considered legitimate by the UN, signed an agreement with Turkey in 2019 to determine the Eastern Mediterranean maritime jurisdiction areas. Libya's involvement in the process has emerged as a factor that determines the political future of Libya, as well as significantly affecting the energy equation in the Eastern Mediterranean. In the study, the process of creating one of the important actors of Libya's Eastern Mediterranean energy resources, the effect of Libya's aforementioned policies on the energy competition in the region and their reflections on Libya are discussed. The aim of the research is to reveal Libya's Eastern Mediterranean energy policies and the possible effects of these policies on the country. The inclusion of Libya in the Eastern Mediterranean energy competition has deepened the competition in the Eastern Mediterranean. On the other hand, the Eastern Mediterranean policies of the Government of National Reconciliation directly affected the relations between both domestic actors and foreign powers in Libya, and naturally the political outlook of the country.

Anahtar Kelimeler

Eastern Mediterranean, Energy Competition, Libya, Turkey-Libya Cooperation

DOĞU AKDENİZ ENERJİ REKABETİNDE LİBYA

Öz

Sahip olduğu önemli miktardaki enerji rezervleriyle Doğu Akdeniz, 2000’li yıllarla beraber bölgesel ve küresel aktörlerin ilgilendiği coğrafya özelliği taşımıştır. 2011 Arap Baharı’yla beklenen istikrarı yakalamayan Libya da kırılganlığını aşarak ülke içi istikrarı arttırmak ve bu şekilde uluslararası alandaki etkinliğini tekrar kazanmak üzere Akdeniz bölgesindeki kaynak rekabetine dahil olmuştur. Çok sayıda farklı grubun çatışma içinde olduğu Libya’da öne çıkan Trablus ve Tobruk merkezli yönetimler dış destek üzerinden ülkedeki konumlarını güçlendirmeye çalışmaktadır. Özellikle BM tarafından meşru kabul edilen o dönemin Trablus merkezli Ulusal Mutabakat Hükümeti’nin Doğu Akdeniz deniz yetki alanlarını belirlemek üzere 2019 yılında Türkiye ile antlaşma imzalamasıyla Libya, bölgedeki enerji rekabetinin önemli bileşenlerinden biri haline gelmiştir. Libya’nın sürece dahil olması Doğu Akdeniz’deki enerji denklemini önemli ölçüde etkilediği kadar Libya’nın siyasi geleceğini de belirleyen bir unsur olarak ortaya çıkmıştır. Çalışmada Libya’nın Doğu Akdeniz enerji kaynaklarının önemli aktörlerden birini oluşturma süreci, Libya’nın söz konusu politikalarının bölgedeki enerji rekabetine etkisi ve Libya’ya yansımaları ele alınmaktadır. Araştırmanın amacı Libya’nın Doğu Akdeniz enerji politikalarını ve söz konusu politikaların ülkeye olası etkilerini ortaya koymaktır. Libya’nın Doğu Akdeniz enerji rekabetine dahil olması Doğu Akdeniz’deki rekabeti derinleştirmiştir. Diğer taraftan Ulusal Mutabakat Hükümeti’nin Doğu Akdeniz politikaları gerek ülke içi aktörler gerekse Libya’daki yabancı güçler arasındaki ilişkileri ve doğal olarak ülkenin siyasi görünümünü doğrudan etkilemiştir.

Anahtar Kelimeler

Doğu Akdeniz, Enerji Rekabeti, Libya, Türkiye-Libya İşbirliği

Kaynakça

• Acer, Y. (2019). Doğu Akdeniz’de Deniz Yetki Alanları ve Türkiye-Libya Mutabakatı. SETA Analiz, 301, 1-15.
• Acer, Y. (2020). Türkiye-Libya Deniz Sınırı Antlaşması’nın Birleşmiş Milletler Tarafından Tecilinin Önemi. SETA: Perspektif, 298, 1-5.
• Algür, B. (2020). Kıbrıs ve Doğu Akdeniz’deki Son Uluslararası Gelişmeler Işığında Değişen Türkiye, ABD ve NATO Politikaları. Anadolu Strateji Dergisi, 2(2), 55-70.
• Alper, G. (2020). Uluslararası Hukuk Çerçevesinde Doğu Akdeniz’deki Münhasır Ekonomik Bölge İlanları ve Sınırlandırmaları: Türkiye’nin Güvenliği ve KKTC Üzerindeki Etkileri. Anadolu Strateji Dergisi, 2(2), 29-42.
• Altun, F. (2020). Doğu Akdeniz Denkleminde Stratejik Adım: Türkiye-Libya Mutabakatı. İstanbul: Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı Yayınları.
• Arıdemir, H. ve Allı, Ç. (2019), Doğu Akdeniz Bölgesindeki Münhasır Ekonomik Bölge Tartışmalarının Analizi. İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, 4(10), 188-202.
• Askeroğlu, S. (2020, 24 Nisan). Libya: Akdeniz’de Türkiye’ye Karşı İttifak Çabaları. İRAM, https://iramcenter.org/libya-akdenizde-turkiyeye-karsi-ittifak-cabalari/.
• Bağcı, H. ve Erdurmaz, S. (2017). Libya and Turkey’s Expansion Policy in Africa. e-journal of International Relations, 8(2), 38-52.
• Baker, L., Gumrukcu, T., & Kambas, M. (2019, December 25). Turkey-Libya Maritime Deal Rattles East Mediterranean. Reuters, 25.12.2019, https://www.reuters.com/article/us-turkey-libya-eastmed-tensions-explain-idUSKBN1YT0JK.
• Barkey, H. J. & Bureau, S. (2019, December 10). Turkey-Libya Mediterranean Deal is About Energy and Extending Ankara’s Influence. Euractiv, https://www.euractiv.com/section/energy/opinion/turkey-libya-mediterranean-deal-is-about-energy-and-extending-ankaras-influence/.
• Bowlus, J. V. (2020, May). Eastern Mediterranean Gas: Testing the Field. European Council on Foreign Relations, ECFR/322, https://ecfr.eu/special/eastern_med/gas_fields.
• Cohen, A. (2000, January 8). Turkey-Libya Maritime Deal Upsets Mediterranean Energy Plan. Forbes, https://www.forbes.com/sites/arielcohen/2020/01/08/turkey-libya-maritime-deal-upsets-mediterranean-energy-plan/?sh=5c1621df6bee.
• Çelikpala, M. (2020a, 10 Temmuz). Akdeniz’de Libya Düğümü. Perspektif, https://www.perspektif.online/akdenizde-libya-dugumu/.
• Çelikpala, M. (2020b, 13 Temmuz). Libya’da Sahada Kazanılan Masada Nasıl Korunur ve Geliştirilir?. Fikir Turu, https://fikirturu.com/jeo-strateji/libyada-sahada-kazanilan-masada-nasil-korunur-ve-gelistirilir/.
• Devecioğlu, K. (2019, 25 Temmuz). Doğu Akdeniz Bağlamında Libya Krizi. AFAM, https://afam.org.tr/dogu-akdeniz-baglaminda-libya-krizi/.
• Doğu Akdeniz: Türkiye-Libya Anlaşması Bölgede Dengeleri Nasıl Etkiler? (2019, 6 Aralık). BBC News Türkçe, https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-50682215.
• Domazeti, R. (2019, 28 Ocak). Akdeniz Enerji Denkleminde Libya Krizi ve Türkiye. İNSAMER, https://insamer.com/tr/akdeniz-enerji-denkleminde-libya-krizi-ve-turkiye_1945.html.
• Ediger, V. Ş., Devlen, B. ve Mcdonald, D. B. (2012). Levant’ta Büyük Oyun: Doğu Akdeniz’in Enerji Jeopolitiği. Uluslararası İlişkiler Dergisi, 9(33), 73-92.
• Ercan, M. ve Kılınç, M. C. (2020). Bölgesel ve Küresel Aktörlerin Ortadoğu Merkezli Doğu Akdeniz Politikaları Kıbrıs Çatışması ve Libya Mutabakatı. Anadolu Strateji Dergisi, 2, 15-28.
• Gümüş, N. T. (2020, 30 Mayıs). Libya’da Neler Oluyor. Hürriyet, https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/nilgun-tekfidan-gumus/libyada-neler-oluyor-41527835.
• Harunoğulları, M. (2020). Doğu Akdeniz Enerji Havzası: Bölge Üzerinde Yaşanan Uluslararası Anlaşmazlık ve Rekabet. International Journal of Geography and Geography Education, 42, 455-481.
• Işık, M. (2019, 27 Aralık). Doğu Akdeniz Enerji Denkleminde Libya’da Taraflar ve Savaşlar. Stratejik Düşünce Enstitüsü, https://www.sde.org.tr/mithat-isik/genel/dogu-akdeniz-enerji-denkleminde-libyada-taraflar-ve-savaslar-kose-yazisi-14471.
• İç Savaştan Enerji Oyununa: Libya’daki Denklem (2020, 6 Ocak). Deutsche Welle, https://www.dw.com/tr/i%C3%A7-sava%C5%9Ftan-enerji-oyununa-libyadaki-denklem/a-51907387.
• Kakışım, C. (2020). Tarihsel Perspektiften Hareketle Irak, Suriye ve Libya’da Yaşanan Enerji Savaşlarının Analizi. Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, 8(1), 191-228.
• Kedikli, U. ve Çalağan, Ö. (2017). Enerji Alanında Bir Rekabet Sahası Olarak Doğu Akdeniz’in Önemi. Sosyal Bilimler Metinleri, 1, 120-138.
• Kütükçü, M. A. ve Kaya, İ. S. (2016). Uluslararası Deniz Hukuku Kapsamında Doğu Akdeniz’deki Petrol ve Doğalgaz Kaynakları ile Türkiye’nin Hukuki Durumu. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 6(2/1), 81-96.
• Libya’da Geçici Birlik Hükümeti Seçildi (2021, 5 Şubat). Deutsche Welle, https://www.dw.com/tr/libyada-ge%C3%A7ici-birlik-h%C3%BCk%C3%BCmeti-se%C3%A7ildi/a-56473875.
• Mahmoud, R. (2020, March 19). Egypt and Turkey’s Energy Face-off in the Mediterranean. Al-Monitor, https://www.al-monitor.com/originals/2020/03/egypt-agreement-drilling-gas-mediterranean-turkey-libya.html.
• Mitchell, G. (2020). The Eastern Mediterranean Gas Forum: Cooperation in the Shadow of Competition. The Israeli Institute for Regional Foreign Policies, https://mitvim.org.il/en/publication/the-eastern-mediterranean-gas-forum-cooperation-in-the-shadow-of-competition/.
• Proedrou, F. (2021). A Geopolitical Account of The Eastern Mediterranean Conundrum: Sovereignty, Balance of Power and Energy security Considerations. Cambridge Review of International Affairs, 1-18.
• Suyundikov, S. (2020, 25 Eylül). Rusya’nın Libya Politikası. 21. Yüzyıl Türkiye Enstitüsü, https://21yyte.org/tr/merkezler/bolgesel-arastirma-merkezleri/rusya-slav-arastirmalari-merkezi/rusya-nin-libya-politikasi.
• Şen, B. (2020, 14 Eylül). Türkiye-Libya Deniz Yetki Sınırı Anlaşması ve Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki Pozisyonu. TASAM, https://tasam.org/tr-TR/Icerik/56676/turkiye-libya_deniz_yetki_siniri_anlasmasi_ve_turkiyenin_dogu_akdenizdeki_pozisyonu.
• Tanchum, M. (2020, August 18). How Did the Eastern Mediterranean Become the Eye of a Geopolitical Storm?. Foreign Policy, https://foreignpolicy.com/2020/08/18/eastern-mediterranean-greece-turkey-warship-geopolitical-showdown/.
• The Fund For Peace (2020). Fragile States Index Annual Report 2020. USA: The Fund For Peace.
• Tuna, F. (2020). Türk Dış Politikasında Realist Yaklaşım: Türkiye’nin Doğu Akdeniz ve Libya Politikası. Uluslararası Hukuk ve Sosyal Bilim Araştırmaları Dergisi, 2(1), 74-87. Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti İle Libya Devleti Ulusal Mutabakat Hükümeti Arasında Güvenlik ve Askeri İş Birliği Mutabakat Muhtırası (2019, 26 Aralık). Resmi Gazete (Sayı: 30990), https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/12/20191226-3.pdf.
• Türkiye-Libya Anlaşması Doğu Akdeniz’de Dengeleri Değiştirdi Mi? (2019, 25 Aralık). VOA, https://www.amerikaninsesi.com/a/t%C3%BCrkiye-libya-anla%C5%9Fmas%C4%B1-do%C4%9Fu-akdeniz-de-dengeleri-nas%C4%B1l-de%C4%9Fi%C5%9Ftirdi-/5220085.html.
• Yaşar, N. T. (2019, 27 Aralık). Libya Krizi ve Akdeniz’de Derin Jeopolitik Dönüşüm. AA, https://www.aa.com.tr/tr/analiz/libya-krizi-ve-akdeniz-de-derin-jeopolitik-donusum/1685395.
• Yaycı, C. (2020). Türkiye-Libya Arasında İmzalanan Münhasır Ekonomik Bölge Anlaşması’nın Sonuç ve Etkileri. Kriter, 34-37.
• Yılmaz, S. Ve Ertürk, M. (2020). Oil Geopolitics of Libya and Turkey. International Journal of Arts and Commerce, 9(8), 11-26.
• Yorulmaz, R. (2020). Impact of The Memorandum With Libya Upon The Eastern Mediterranean Equation. ORSAM, 105, 1-10.
• Yunanistan Başbakan’ı Libya’da: Türkiye İle Yapılan Anlaşma İptal Edilmeli (2021, 6 Nisan). Euronews, https://tr.euronews.com/2021/04/06/yunanistan-basbakan-libya-da-turkiye-ile-yap-lan-anlasma-iptal-edilmeli.
• Yüksel, C. ve Baran, D. (2020). Uluslararası Hukukta Doğu Akdeniz Krizi ve Türkiye ile Libya Arasındaki Deniz Yetki Alanlarını Sınırlandırma Mutabakatının Değerlendirilmesi. Public and Private International Law Bulletin, 40(1), 519-556.