RUSYA’NIN HAKLI SAVAŞ İDDİALARI KAPSAMINDA RUSYA-UKRAYNA SAVAŞI’NIN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2025, Cilt: 15 Sayı: 29, 82 - 104, 26.06.2025

Çiğdem Elbir , Ayça Eminoğlu

Öz

Bu çalışma, haklı savaş kuramının içerisinde barındırdığı ilkeler bağlamında Rusya ve Ukrayna arasında yaşanmakta olan savaşın, Rusya açısından bir “haklı savaş” iddiası taşıyıp taşımaması durumunun incelenmesi amacını taşımaktadır. Kuramın yapı taşı niteliğinde olan ve hangi koşullar altında savaşa başvurabileceğini ifade eden Jus ad Bellum ve başlatılan savaşın nasıl meşru kabul edilerek devam ettirilebileceğinin inceliklerini ifade eden Jus in Bello ilkeleri bağlamında yaşanan savaşın başlangıç süreci incelenmiştir. Ayrıca Rusya-Ukrayna Savaşı üzerinden değerlendirilen haklı savaş kuramının ilk halini Hristiyan teolojisi vasıtasıyla kazandığı bilindiğinden dolayı Saint Augustine ve Thomas Aquinas’ın öğretileri de çalışma kapsamında dikkate alınmıştır. Bu bağlamda, Rusya’nın haklı savaş iddialarının temel argümanları; etnik kökene dayanan “Büyük Rus Ulusu” projesi, Ukrayna’nın sahip olduğu jeopolitik konum itibariyle Rusya’nın batıya açılan kapısı olması, NATO’nun genişlemesinin Karadeniz hakimiyetine dönüşmeye başlaması dolayısıyla Rusya’nın çevrelenmiş olma hissiyatı ile Trump yönetiminin 2017 yılı itibariyle Kiev’e savunma silahları satmaya karar vermesi şeklindedir. Çalışma kapsamında bu argümanlar haklı savaş kavramının sahip olduğu prensipler kapsamında analiz edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Haklı Savaş , Rusya , Ukrayna , NATO , ABD

EVALUATION OF THE RUSSIAN-UKRAINE WAR WITHIN THE SCOPE OF RUSSIA'S JUST WAR CLAIMS

Öz

This study aims to examine whether the war between Russia and Ukraine has a "just war" claim from Russia's perspective, in the context of the principles contained in the just war theory. The war process was examined in the context of the principles of Jus ad Bellum, which is the building block of the theory and expresses the conditions under which war can be resorted to, and Jus in Bello, which expresses the subtleties of how the war has been initiated can be considered legitimate and continued. In addition, since it is known that the just war theory, which was evaluated through the Russia-Ukraine War, gained its first form through Christian theology, the teachings of Saint Augustine and Thomas Aquinas were also taken into consideration within the scope of the study. In this context, the main arguments for Russia's just war claims are; The "Great Russian Nation" project based on ethnicity, Ukraine is Russia's gateway to the West due to its geopolitical location, and Russia's feeling of being surrounded by NATO's expansion began to turn into Black Sea domination and the Trump administration's decision to sell defensive weapons to Kyiv as of 2017. Within the scope of the study, these arguments were analyzed within the scope of the principles of the concept of just war.

Anahtar Kelimeler

Just war , Russia , Ukraine , NATO , USA

Kaynakça

• Adalet.gov.tr. (2023, 06 23). Birleşmiş Milletler Antlaşması. https://inhak.adalet.gov.tr/Resimler/SayfaDokuman/2212020141836bm_01.pdf adresinden alındı
• Ağır, O. (2015). Kırım’ın Rusya Federasyonu’na Bağlanmasının Rusya’ya Komşu Ülkelere Olası Etkileri, Akademik Bakış Dergisi, 29-47.
• Bacon, F. (1999). Novum Organum, Ankara: Doruk Yayıncılık.
• BBC. (2014, 04 18). www.bbc.com/turkce. 06 15, 2022 tarihinde Putin: Kırım Hep Rusya'nın Parçası Oldu: https://www.bbc.com/turkce/haberler/2014/03/140318_putin_kirim adresinden alındı
• BBC. (2023, 07 29). What are the sanctions on Russia and are they hurting its economy? https://www.bbc.com/news/world-europe-60125659 adresinden alındı
• Bingöl, O. (2014). Ukrayna Krizinin Ulusal, Bölgesel-Küresel Bağlamı ve Gelecek Öngörüleri, Karadeniz Araştırmaları, 15-38.
• Brzezinski, Z. (2005). Büyük Satranç Tahtası, İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Budak, M. M. (2020). Savaşın Kökenleri ve Vekaleten Savaş Aktörleri Olarak Terör Örgütleri, Türkiye Siyaset Bilimi Dergisi, 91-112.
• Cabbarli, H. (2016). İki Güç Arasında Ukrayna. Karadeniz Araştırmaları, 95-123.
• CBC (2023, 09 01). 'People who did nothing wrong': The toll of Russian strikes on civilian targets in Ukraine. CBC NEWS: https://www.cbc.ca/news/world/civilian-attacks-russia-ukraine-1.6958649 adresinden alındı
• CIA. (2023, 08 20). The World Factbook, “Ukraine”,. www.cia.gov: https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/ukraine/ adresinden alındı
• Cicero. (1961). De Officiis, Cambridge: Harvard University Press.
• Claude, I. (1980). Just Wars: Doctrines and Institutions, Political Science Quarterly, 83-96.
• Clausewitz, C. v. (1975). Savaş Üzerine, Berlin: May Yayınları.
• Dalar, M. (2008). Uluslararası Hukukta "Haklı Savaş" Doktrini: Bir Problemin Analizi, Muhafazakâr Düşünce, 229-241.
• Diyarbakırlıoğlu, K. (2020). Viktor F. Yanukoviç Dönemi Ukrayna’nın Avrupa Birliği İle İlişkilerini Belirleyen Dinamikler. International Journal of Social Inquiry, 209-234.
• Dorman, E. (2016). Thomas Aquinas ve Haklı Savaş Teorisi, Felsefe Dünyası, 135-158.
• Dönmez, H. (2023). Rusya-Ukrayna Savaşına Giden Süreç: “Avrasyacılık” Anlayışı Çerçevesinden Bir İnceleme, International Journal of Politics and Security, 114-144.
• Dugin, A. (2005). Rus Jeopolitiği Avrasyacı Yaklaşım, İstanbul: Küre Yayınları.
• Eker, S. (2015). Savaş Olgusunun Dönüşümü: Yeni Savaşlar ve Suriye Krizi Örneği,Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, 31-66.
• Ereker, F. (2004). İlkçağlardan Günümüze Haklı Savaş Kavramı, Uluslararası İlişkiler Dergisi, 1-36.
• Euronews. (2022, 03 24). https://tr.euronews.com. 06 18, 2022 tarihinde Bir ayını dolduran Rusya'nın Ukrayna işgali nasıl başladı, sebepleri ve sonuçları neler?: https://tr.euronews.com/2022/03/24/bir-ay-n-dolduran-rusya-n-n-ukrayna-isgali-nas-l-baslad-sebepleri-ve-sonuclar-neler adresinden alındı
• Euronews. (2022, 02 08). Putin'den Macron'a Kırım mesajı: Ukrayna, NATO’ya girerse Rusya ile NATO arasında savaş çıkar. tr.euronews.com: https://tr.euronews.com/2022/02/08/putin-den-macron-a-k-r-m-mesaj-ukrayna-nato-ya-girerse-rusya-ile-nato-aras-nda-savas-c-kar adresinden alındı
• Europa.eu. (2023, 07 28). EU sanctions against Russia explained. https://www.consilium.europa.eu/en/policies/sanctions/restrictive-measures-against-russia-over-ukraine/sanctions-against-russia-explained/ adresinden alındı
• Grant, T. (2017). Annexation of Crimea, Cambridge University Press, 68-95.
• Gray, A. (2023, 10 07). Bucharest declaration: NATO's Ukraine debate still haunted by 2008 summit. reuters.com: https://www.reuters.com/world/europe/natos-ukraine-debate-still-haunted-by-bucharest-pledge-2023-07-10/ adresinden alındı
• Grotius, H. (2001). On the Law of War and Peace in Three Books (1625), Kitchener: Botoche Books.
• Hobbes, T. (1997). Leviathan, Oxford: Clarendon Press.
• İmanbeyli, V. (2014). Ülke-İçi Krizden Uluslararası Soruna Ukrayna- Kırım Meselesi, Seta Perspektif, 1-8.
• İstikbal, D. (2022, 04 01). Avrupa’nın Rusya Yaptırımları. 06, 25, 2022 tarihinde https://kriterdergi.com/dosya-ukrayna-krizi/avrupanin-rusya-yaptirimlari adresinden alındı
• Independent. (2022). Putin'in savaş gerekçesi olarak kullandığı 4 söylem. Erişim tarihi: 01.04.2022. https://www.indyturk.com/node/478706/dünya/putinin-savaş-gerekçesi-olarak-kullandığı-4-söylem
• Kaçmaz, M. (2020). Avrasya denkleminde jeopolitik kırılma; Ukrayna. Türk Coğrafya Dergisi, 157-165.
• Karaosmanoğlu, A. (2011). Yirmibirinci Yüzyılda Savaşı Tartışmak: Clausewitz Yeniden, Uluslararası İlişkiler Dergisi, 5-25.
• Kenez, P. (2006). A History of the Soviet Union From The Beginning To The End, New York : Cambridge University Press.
• Koçak, M. (2015). Bölgesel Çatışmadan Küresel Krize Doğu Ukrayna, Ankara: SETA Yayınları.
• Konak, A. (2009). Kırım'ın İlhakı İle Sonuçlanan Ukrayna Krizi ve Ekonomik Etkileri, Uluslararası Afro-Avrasya Araştırmaları Dergisi, 80-93.
• Kurt, S. (2020). Güvenlikleştirme Kuramı Açısından Rusya Federasyonu-Ukrayna Çatışmasını Anlamak, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 1-30.
• Mearsheimer, J. J. (2022). mearsheimer.com. 06 19, 2022 tarihinde John Mearsheimer on why the West is principally responsible for the Ukrainian crisis: https://www.mearsheimer.com/ adresinden alındı
• Morkva, V. (2021). Rusya’nın 2014 İlhakı Sonrası Kırım’da Kırım Tatar Halkının Durum, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 375-397.
• Orend, B. (2007). Jus Post Bellum: The Perspective of a Just-War Theorist, Leiden Journal of International Law, 571-591.
• Özdemir, E. (2022). Haklı Savaş Geleneğinde Savaş Sonrası Adalet (Jus Post Bellum). Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 385-422.
• Özey, R. (2017). Mackinder'in Heartland Teorisi'nin Düşündürdükleri, Marmara Coğrafya Dergisi, 95-100.
• Pufendorf, S. v. (1934). Of The Law Of Nature And Nations, London.
• Rousseau, J. (1982). İnsanlar Arasında Eşitsizliğin Kaynağı ve Temelleri Üzerine Konuşma, İstanbul: Say Kitap.
• Sarı, Ö. E. (2021). Quincy Wright". E. Büyükakıncı içinde, Savaş Kuramları (s. 288-314), Ankara: Adres Yayınları.
• Setav. (2022, 02 24). 24 Şubat 2022 Rusya'nın Ukrayna İşgali. 06 25, 2022 tarihinde SETA: https://www.setav.org/tag/24-subat-2022-rusyanin-ukraynayi-isgali/ adresinden alındı
• Smith, M. F. (1998). Humanitarian Intervention and Just War, Mershon International Studies Review, 283-312.
• Spglobal. (2023, 07 28). Sanctions against Russia – a timeline. S&P Global Market Intelligence: https://www.spglobal.com/marketintelligence/en/news-insights/latest-news-headlines/sanctions-against-russia-8211-a-timeline-69602559 adresinden alındı
• Şahin, K. (2016). Michael Walzer, Haklı Savaş, Haksız Savaş: Tarihten Örneklerle Desteklenmiş Ahlaki Bir Tez. Uluslararası İlişkiler Dergisi, 123-125.
• T.C Dışişleri Bakanlığı. (2023, 05 20). Ukrayna Ülke Künyesi. https://www.mfa.gov.tr/ukrayna-kunyesi.tr.mfa adresinden alındı
• Tüysüzoğlu, G. (2011). Ukrayna’da Turuncu Devrim’in Sonu, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 62-79
• Torbakov, I. (2001, 08 20). Rusya’dan Ayrı Ya da Rusya’nın Bir Parçası: Ukrayna Rusya İlişkilerinin Kederli Bir Destanı. Avrasya Dosyası, 297-314. commission.europa.eu: https://policy.trade.ec.europa.eu/eu-trade-relationships-country-and-region/making-trade-policy_en adresinden alındı
• Tzu, S. (2018). Savaş Sanatı, İstanbul: Salon Yayınları.
• Uyanıker, H. (2018). Kırım Sorunundan Donbas Savaşına Ukrayna-Rusya Uyuşmazlığı, Karadeniz Araştırmaları Dergisi, 137-158.
• Vitoria, F. d. (2010). Political Writings, Cambridge : Cambridge University Press.
• Walzer, M. (2010). Haklı Savaş Haksız Savaş: Tarihten Örneklerle Desteklemiş Ahlaki Bir Tez, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Wright, Q. (1941). A Study of War, Chicago: The University of Chicago Press.
• Wilson, A. (2014). Ukraine crisis: What it means for the West, New Haven: Yale University Press.