FRANKFURT OKULU’NUN TEMEL ELEŞTİRİ VE AMAÇLARI

Yıl 2019, Cilt: 2019 Sayı: 1, 15 - 24, 11.05.2019

Bilal Bekalp

Öz

İnsanı
efsanelerden, mitten ve rasyonel olmayan şeylerden kurtarma girişimi olarak
ortaya çıkan Aydınlanma, birçok yönden desteklense de, eleştirildiği taraflar
da olmuştur. Bunun en dikkat çekici örneğini oluşturan Eleştirel teori
düşünürleri, Aydınlanma düşüncesinin çıkış noktalarını eleştiriye tabi tutarak,
insan özgürleşimini ve tutsaklığını ortadan kaldırabileceği iddiasıyla
‘toplumsal teori’yi inşa etmeye girişmişlerdir. Bununla birlikte Marksizmin
kemikleştiğini ve onun eleştirel yönünün devre dışı kaldığını da vurgulayan
düşünürler, Neo-Marksist bir görünüm sergilemişlerdir. Bilimsel gelişmelerin
pozitivist bir dünya görüşüyle paralel gitmesi sonucunda ortaya çıkan tüketim
toplumu, insanın sahte ihtiyaçlarla sürekli tüketime zorlanması ile döngüsel
bir yapı oluşturmuş bunun sonucunda da Kültür endüstrisini ortaya çıkarmıştır.
Bilim artık, insanı özgürleştiren değil, onun tahakküm altına alınmasını
sağlayan bir araç konumuna gelmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Frankfurt Okulu, Aydınlanma, Pozitivizm Eleştirisi, Araçsal Akıl

Kaynakça

• Adorno, T. (2003). Kültür Endüstrisini Yeniden Düşünürken. (Çev. Bülent O. Doğan). Cogito , 76-84.
• Adorno, T. (1998). Minima Morallia. (Çev. Orhan Koçak-Ahmet Doğukan). İstanbul: Metis Yayınları.
• Atiker, E. (1998). Modernizm ve Kitle Toplumu. Ankara : Vadi Yayınları.
• Bottomore, T. (1989). Frankfurt Okulu (Çev. Ü. H. Yolsal) İstanbul: Ara Yayıncılık.
• Çiğdem, A. (1992). Akıl ve Toplumun Özgürleşimi-Jürgen Habermas Üzerine Bir Çalışma . Ankara: Vadi Yayınları.
• Gökberk, M. (1996). Felsefe Tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Guess, R. (2002). Eleştirel Teori - Habermas ve Frankfurt Okulu . (Çev. F. Keskin). İstanbul: Ayrıntı Yayınevi.
• Habermas, J. (2001b). İletişimsel Eylem Kuramı.. (Çev. M. Tüzel). İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Holz, H. H. (2012). Frankfurt Okulu Eleştirisi. (Çev. Mehmet Çanlı). İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
• Horkheimer, M. (1998). Akıl Tutulması. (Çev. Orhan Koçak), İstanbul: Metis Yayınları.
• Horkheimer, M. (2005). Metafiziğe En Son Saldırı. Geleneksel ve Eleştirel Kuram. (Çev. Mustafa Tüzel), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Horkheimer, M., & Adorno, T. (1995). Aydınlanmanın Diyalektiği I. (Çev. N. Ülner- E.Ö. Karadoğan). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Jay, M. (1989). Diyalektik İmgelem. (Çev. S. Doğan). İstanbul: Ara Yayıncılık.
• Kant, I. (1984). ‘Aydınlanma Nedir?’ Sorusuna Yanıt. Seçilmiş Yazılar. (Çev. ve Der. Nejati Bozkurt), İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Marcuse, H. (1968). Tek Boyutlu İnsan. (Çev. S. Çağan). İstanbul: May Yayınları.
• Slater, P. (1989). Frankfurt Okulu: Kökeni ve Önemi.. (Çev. Ahmet Özden). İstanbul: Bilim ve Sanat.
• Şaylan, G. (2002). Postmodernizm. Ankara: İmge Kitapevi.
• West, D. (1998). Kıta Avrupası Felsefesine Giriş. (Çev. Ahmet Cevizci). İstanbul: Paradigma.