İNMELİ HASTALARDA DEPRESİF BELİRTİLERİN SAĞLIKLA İLİŞKİLİ YAŞAM KALİTESİNE ETKİSİ

Yıl 2019, Cilt: 1 Sayı: 1, 1 - 8, 26.04.2019

Selin Süslü , Merdiye Şendir

Öz

ÖZET

Giriş:
İnmeli
hastalarda inme sonrası depresif semptomlar yaygın görülmektedir ve hastaların
yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilmektedir.

Amaç:
Bu
araştırmanın amacı, inmeli
hastalarda inme sonrası gelişen
depresif belirtilerin sağlıkla ilişkili yaşam
kalitesine etkisini incelemektir.

Yöntem:
Tanımlayıcı
tipte olan bu araştırmanın örneklemini, 
Mart-Mayıs 2012 tarihleri
arasında bir Üniversite Hastanesinin Nöroloji Anabilim Dalına bağlı
polikliniklerine başvuran ve araştırmaya katılmayı kabul eden toplam 100 inme
hastası oluşturdu. Katılımcılardan veriler Yapılandırılmış Soru Formu, Beck
Depresyon Envanteri, Kısa Form SF-36 Yaşam Kalitesi Ölçeği ve Barthel İndeksi ile
elde edildi. Verilerin istatistiksel analizinde tanımlayıcı istatistikler,
Mann-Whitney U testi, Kruskal-Wallis testi ve Pearson korelasyon testi
kullanıldı.

Bulgular:
Katılımcıların
yaş ortalamasının 60,60±14,40, %58'inin
erkek, %46'sının hastalık süresinin 1-4 yıl ve %44'ünün ise günlük yaşam
aktivitelerinde ileri derecede ve tamamen bağımlı olduğu saptandı. Beck
Depresyon Envanteri puan ortalamasına göre hastaların şiddetli düzeyde
(23,63±12,54) depresif belirtiler deneyimlediği belirlendi. Sağlıkla ilişkili
yaşam kalitesinin Fiziksel Rol Güçlüğü (6,75±22,98) ve Emosyonel Rol Güçlüğü
(9,30±24,16) alt boyutlarının daha olumsuz etkilendiği saptandı. Depresif
belirti düzeylerine göre sağlıkla ilişkili yaşam kalitesinin tüm alt
boyutlarının etkilendiği, Fiziksel Fonksiyon (p<0,001) ve Sosyal Fonksiyon
(p<0,05) boyutlarında ise bu farklılığın istatistiksel olarak anlamlı olduğu
bulundu. Günlük yaşam aktivitelerinde ileri derecede ve tamamen bağımlı olan
hastaların depresif belirti düzeylerinin diğerlerine göre daha yüksek olduğu saptandı
(p<0,001).

Sonuç:
Bu
araştırmaya göre, inmeli bireylerin deneyimlediği depresif belirti düzeyinin artması ile sağlıkla ilişkili yaşam
kalitesinin olumsuz olarak etkilendiği sonucuna varıldı.

Anahtar Kelimeler

Depresif semptomlar; hemşirelik; inme; yaşam kalitesi.

Kaynakça

• KAYNAKLAR
• Aksakallı, E., Turan, Y., Şendur Ö.F. (2009). İnme rehabilitasyonunda son durum skalaları. Türkiye Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Dergisi, 55, 72.Aktaş, A. (2010). İnmeli hasta yakınlarına verilen eğitimin; hasta ve hasta yakınının yaşam kalitesi, anksiyete ve depresif belirti düzeyi üzerine etkisi. İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Esasları Anabilim Dalı, Doktora Tezi, İstanbul.Aktaş, A. (2012). İnme Sonrası Bakım. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevi.Altınbaş, K., Oral E., Soysal, A., ve ark. (2006). İnme sonrasi depresyon. Klinik Psikiyatri Dergisi, 9, 148-153.Aprile, I., Piazzini, D.B., Bertoloni, C., et al. (2006). Variables on disability and quality of life in stroke out patient sunder going rehabilitation. Neurological Sciences, 27, 40-46.Ayerbe, L., Ayis, S., Wolfe, C.D., et al. (2013). Natural history, predictors and outcomes of depression after stroke: systematic review and meta-analysis. British Journal of Psychiatr, 202, 14-21.Beck, A.T., Ward, C., Mendelson, M. (1961). Beck depression inventory (BDI). Arch Gen Psychiatry, 4, 561-571.Benoit, H.M. & Ganguli, M. (1999). Epidemiology and diagnosis of depression in late life. Journal of Clinical Psikiyatri, 60, 9-15.Birtane, M., & Taştekin, N. (2010). Quality of life after stroke. Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 1, 63-68.Bozluolcay, M., & İnce, B. (2004). İnme sonrası depresyon. Beyin Damar Hastalıkları Dergisi, 2, 1.Coşkun, F., Kutluk, K., Karcıoğlu, Ö. (2003). Akut inmeli olgularda NIHSS ve GKS’nın Barthel İndeksi’ne göre prognostik değeri. Akademik Acil Tıp Dergisi, 1, 31.Çınar, İ.Ö., & Kartal, A.(2008). Yaşlılarda Depresif Belirtiler ve sosyodemografik veriler ile ilişkisi. TAF Preventive Medicine Bulletin,7, 399-405.Dayapoğlu, N. (2005). Stroklu hastaların yaşam kalitesi ve etkileyen faktörlerin incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü İç Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı, Uzmanlık Tezi, Erzurum.Dayapoğlu, N., & Tan, M. (2009). İnmeli hastaların aileden algıladıkları sosyal destek. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12, 42.Duman, T., & Dede, H.Ö. (2010). İmeye ait prognostik faktörler: hastaya ait faktörlerin gözden geçirilmesi. Türk Serebrovasküler Hastalıklar Dergisi, 16, 7-16.Durmaz, B., & Atamaz, F. (2006). İnme ve hayat kalitesi. Türkiye Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Dergisi, 52, 45-49.Durna, Z., & Krepsi, Y. (Eds.). (2003). Akut İnmeli Hastalarda Hemşirelik Bakımı Uygulama Rehberi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Basın ve Yayınevi Müdürlüğü.Durukan, A., Emre, U., Tatlısumak, T. (2008). İskemik inmeye yaklaşım rehberi. Türkiye Klinikleri Nöroloji Özel Dergisi, 1, 1-60.Er, F., & Mollaoğlu, M. (2011). Multiple sklerozlu hastalarda yeti yitimi ve günlük yaşam aktivitelerinin incelenmesi. Journal of Neurological Sciences, 28, 193.Erden, N. (2009). Kronik inme hastalarında duyusal fonksiyonların; motor fonksiyonlar, yaşam kalitesi ve fonksiyonel değerlendirmeye etkileri. Sağlık Bakanlığı İstanbul Fizik Tedavi Rehabilitasyon Eğitim ve Araştırma Hastanesi III. Klinik, Uzmanlık Tezi, İstanbul.Erdem, M., & Emel, F.H. (2004). Yaşlılarda mobilite düzeyi ve düşme korkusu. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 7, 2.Eskiyurt, N., Yalıman, A., Vural, M., ve ark. (2005). İnmeli olguların özellikleri ve fonksiyonel durum sonuçları. İstanbul Tıp Fakültesi Dergisi, 68, 73.Fesci, H., Kutlutürkan, S., Özer, Z. (2006). Serebrovasküler hastalık ve hemşirelik. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 9, 62-66.Golomb, B.A., Vickrey, B.G., Hays R.D. (2001). A review of health-related quality-of-life measures in stroke. Pharmacoeconomics, 19, 155-185.Göktaş, K., & Özkan, İ. (2006). Yaşlılarda depresyon. Türk Psikiyatri Dergisi, 8, 30-35.Gözükırmızı, E., & Benbir, G. (2006). Akut serebrovasküler hastalık sonrası erken dönemde depresyon. Türk Psikiyatri Dizini, 44, 47-48.Hakverdioğlu, Y.G., Akin Korhan, E., Çiray Gündüzoğlu, N. (2012). Fatigue after stroke and quality of life. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Tıp Dergisi, 26, 115-120.Herrmann, N., Mamdani, M., Lanctöt, K.L. (2004). Atypical antipsychotics and risk of cerebrovascular accidents. American Journal of Psychiatry, 161, 1113-1115.Hisli, N. (1989). Beck depresyon envanterinin üniversite öğrencileri için geçerliği ve güvenirliği. Psikoloji Dergisi, 7, 13.Jaracz, K., & Kozubski, W. (2006). The role of social support in the quality of life after stroke. A review of selected experimental research. Neurol Neurochir Pol, 40, 140.Jönsson, A.C., Lindgren, I., Hallstöm, B., et al. (2005). Determinants of quality of life in stroke survivors and their in formal caregivers. Stroke, 36, 805.Karahan, A.Y., & Kaydok, E. (2013). Geriyatrik hemiplejik olgularda depresyon ve anksiyete düzeyi. Şişli Etfal Hastanesi Tıp Bülteni, 47, 130-137.Kessler, R. C., Berglund, P. A., Demler, O., ve ark. (2005). Life time prevalence and age-ofonset distributions of DSM IV disorders in the National Comorbidity Survey Replication. Archives of General Psychiatry, 62, 593-602.Kranciukaite, D., & Rastenyte, D. (2006). Measurement of quality of life in stroke patients. Medicina (Kaunas), 42, 709-715.Koçyiğit, H., Aydemir, Ö., Ölmez, N., ve ark. (1999).Kısa form-36 (KF36)’nın Türkçe versiyonunun güvenirliği ve geçerliliği. İlaç ve Tedavi Dergisi, 12, 102-106.Küçükdeveci, A.A., Yavuzer, G., Tennant, B.A., et al. (2000). Adaptation of the modified Barthel index for use in physical me- dicine and rehabilitation in Turkey. Scand J Rehabil Med, 32, 87-92.Mahoney, F.I., & Barthel, D.W. (1965). Functional evaluation: The Barthel Index. Maryland State Medical Journal, 14, 61-65. Malak, A.T., & Dicle, A. (2008). Beyin tümörlü hastalarda bakım verenlerin yükü ve etkileyen faktörler. Türk Nöroşirürji Dergisi, 18, 120. Memiş, S., & Tülek, Z. (2004). İnmeli hastalarda görülen konuşma bozukluklarında hemşirenin rolü. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 8, 52-54.Naess, H., Andreassen, U.W, Thomassen, I., et al. (2006). Health-related quality of life among young adults with ischemic stroke on long-term follow-up. Stroke, 37, 1232-1236.Öncel, Ç. Kalaycı, D., Cura, Ç., ve ark. (2009). Akut inmeli hastalarda depresyon ve kognıtıf bozukluk. Türk Serebrovasküler Hastalıklar Dergisi, 15, 7-11.Öztürk, Y., Soy, D., Öztürk, M., ve ark. (2002). İnmeden bir yıl sonraki yaşam kalitesi ve fonksiyonel bağımsızlığın değerlendirilmesi. Düşünen Adam Dergisi, 15, 118-120.Öztürk, E.Z. (2004). İlk inme sonrası saptanan risk faktörlerinin morbidite ve mortalite üzerine etkisi. Dr. Lütfi Kırdar Kartal Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Nöroloji Anabilim Dalı. Uzmanlık Tezi, İstanbul.Parikh, R.M., Robinson, R.G., Lipsey J.R. (1990). Theimpact of post stroke depression on recovery in activities of Daily living over a 2 year follow-up. Archives of Neurology, 47, 785-789.Safaz, İ., Tok, F., Türk, H., ve ark. (2009). İnmeli hastalarda çevresel engeller ve toplumsal entegrasyon. Fiziksel Tıp Rehabilitasyon Bilimleri Dergisi, 12, 81-84.Sertöz, Ö.Ö., & Mete, H.E. (2004). Bedensel hastalıklarda depresyon. Klinik Psikiyatri Dergisi, 15, 64.Soyuer, F., & Soyuer, A. (2007). Kronik dönem inme hastalarında depresyon ve fonksiyonel sonuç arasındaki ilişki. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 14, 167.Soyuer, F., Erdoğan F., Öztürk, A. (2007). İnme hastalarında kognitif fonksiyon ve fonksiyonel durum arasında ilişki var mıdır? Journal of Neurological Sciences [Turkish], 24, 116.Soyuer, F., Ünalan, D., Öztürk, A. (2008). İnme hastalarında yorgunluk. Türk Serebrovasküler Hastalıklar Dergisi, 14, 75.Şendir, M. (2000). Total kalça protezi ameliyatı öncesi hasta eğitiminin ameliyat sonrası fiziksel uyum ve yaşam kalitesine etkisi. İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Esasları Anabilim Dalı. Doktora tezi, İstanbul.Şenocak, Ö., El, Ö., Söylev, G., ve ark. (2008). Factors affecting quality of life following stroke. Journal of Neurological Sciences (Turkish), 3, 169-175.Nilsen, M.L. (2010). A historical account of stroke and the evolution of nursing care for strokepatients. Journal of Neuroscience Nursing, 42, 19-27.Tamam, L., & Öner, S. (2001). Yaşlılık çağı depresyonları. Demans Dergisi, 1, 50-60.Tengs, T.O., Yu, M., Luistro, E. (2001). Health-related quality of life after stroke a comprehensive review. Stroke, 32, 964-972.Topçu, S., & Bölüktaş, R.P. (2012). İnmeli hastalarda yaşam kalitesi ve sosyal desteğin yaşam kalitesine etkisinin incelenmesi. Yeni Tıp Dergisi, 29,159-163.Turhanoğlu, A.D., Saka, G., Karabulut, Z., ve ark. (2000). Diyarbakır il merkezinde yaşayan 55 yaş ve üzeri bireylerde özürlülük ve kronik hastalık sıklığı. Türkiye Geriatri Dergisi, 3, 149-150.Uslu, M., Özgür, G., Babacan, G.A. (2008). İnme tanılı hastaların depresyon düzeyleri ve etki eden faktörler. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 11, 8-10.Ware, J.E. (1988). How to Score the Revised MOS Short-Form Health Scale (SF-36®). Boston, MA: The Health Institute, New England Medical Center Hospitals.Ware, J.E, & Sherborne, C.D. (1992). The MOS 36-itemshort form healtysurvey (SF- 36). Medical Care, 30, 473-483.Yılmaz, H., Kesiktaş, N., Karamehmetoğlu, Ş.S., ve ark. (2012). İnme (Serebrovasküler hastalık- SVH) sonrası oluşan depresyonun diğer klinik özelliklerle karşılaştırılması. Düşünen Adam Dergisi, 8, 27-30.Zunzunegui, M.V., Beland, F., Llacer, A., et al. (1998). Gender differences in depressive symptoms among. Psychiatry Psychiatr Epidemiology, 33, 201.