Kuruluşu, Öğrencileri, Etkisi: Amerikalı Seyyah Diplomat ve Misyonerlerin Anılarıyla Robert Kolej

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 1, 91 - 105, 01.12.2017

Sena Coşğun Kandal

Öz

Missionary activities have always existed in Christianity, however, the fact that this situation becoming a problem for non-Christian societies coincides with the beginning of the 19th century. It is because the missionary activities have begun to organize on these dates. The most important role in this organization was undertaken by educational activities. Thus, the interest in the minority schools in the orient increased. Minority schools in the Ottoman Empire were in the center of this interest. These schools' becoming a problem for the Ottoman State, which always had schools belonging to minorities within its borders, also started with this interest. Not only did the minority schools get out of control by growing rapidly with the Tanzîmât, and Edicts of Reform and Justice since the early 19th century but also it became difficult for the state to dominate these schools due to the missionary activities. The most famous of these schools that were challenging for the state was Robert College, founded by Americans. There are a lot of studies made about Robert College. The majority of these studies are very significant and qualified works. However, the travel writings were not used in any of them. In this study, it is aimed to fill this small gap in the literature by addressing eight travel writings belonging to American travelers, diplomats, and missionaries by document reviewing which is a qualitative research method.

Anahtar Kelimeler

Minority Schools, American Schools, Missionary, Travel Writings, History of Turkish Education

Kuruluşu, Öğrencileri, Etkisi: Amerikalı Seyyah Diplomat ve Misyonerlerin Anılarıyla Robert Kolej

Öz

Hıristiyanlıkta
misyonerlik faaliyetleri her zaman var olmuşsa da, bunun Hıristiyan olmayan
toplumlar için bir problem durumuna gelmesi 19. yüzyılın başlarına rastlar.
Çünkü bu tarihlerde misyonerlik faaliyetleri örgütlenmeye başlamıştır. Bu örgütlenmede
de en önemli rolü eğitim faaliyetleri almıştır. Dolayısıyla Doğu’daki azınlık
okullarına yönelik ilgi artmış, Osmanlı Devleti içerisindeki azınlık okulları
da bu ilginin odağında yer almıştır. Sınırları içerisinde her zaman azınlıklara
ait okullar bulunan Osmanlı Devleti için bu okulların bir sorun haline gelmesi
de söz konusu ilgiyle başlamıştır.  Azınlık
okulları, hem 19. yüzyılın başlarından itibaren hızla artmaya başlamış,
Tanzîmât, Islahât ve Adâlet Fermânları ile birlikte kontrolden çıkmış hem de
misyonerlik faaliyetleri sebebi ile devletin bu okullar üzerinde hakimiyet
sağlaması zorlaşmıştır. Devleti zorlayan bu okullardan en meşhuru Amerikalılar
tarafından kurulan Robert Kolej’dir. Robert
Kolej üzerine yapılan çok sayıda araştırma mevcuttur.  Bu araştırmaların büyük kısmı çok ciddî ve
nitelikli eserlerdir. Ancak hiçbirinde seyahatnameler değerlendirilmemiştir. Bu
araştırmada Amerikalı seyyah, diplomat ve misyonerlere ait sekiz seyahatname
nitel araştırma yöntemlerinden doküman inceleme ile ele alınmış, literatürdeki
bu ufak boşluğun doldurulması hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Azınlık Okulları, Amerikan Okulları, Misyonerlik, Seyahatname, Eğitim Tarihi

Kaynakça

• Akaş, C. (2017). Tepedeki okul, Robert Kolej’in üç yüzyılı, İstanbul: NMC Televizyon ve Reklamcılık/Matsis Matbaa.
• Akca, Ü. (2016). Protestan misyonerler ve millî devletlerin doğuşu: Robert Kolej ve Bulgar millî devleti örneği, Sosyoloji Konferansları, 53(1), ss. 275-301.
• Aksu, A. (2017). Robert Kolejin izinde, Türkiye’de Amerikan misyonerliğinin eğitim stratejisi, İstanbul: Dergah Yayınları.
• Bartlett, S. C. (1876). Historical sketch of the missions of the American Board in Turkey, Boston: Board.
• Bliss, E. M. & Dwight, H. O. & Tupper, H. A. (1904). The encyclopedia of missions, descriptive, historical, biographical, statistically, New York: Funk & Wagnalls Co.
• BOA, Y.. EE.. Dosya No: 112, Gömlek No: 6.
• Byran, W. J. (1907). The old world and it’s ways, St. Louis: The Thompson Publishing Company.
• Clark, F. E. (1895). Our journey around the world, Hartford: Conn., A. D. Worthington.
• Cox, S. S. (1887). Diversions of a diplomat in Turkey, New York: C.L. Webster & Co.
• Çetin, A. (1981). Maârif Nâzırı Ahmed Zühdü Paşa’nın Osmanlı İmparatorluğu’ndaki yabancı okullar hakkındaki raporu, Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, 10-11, ss. 189-219.
• Dodd, B. A. (1903). In the Places of the Sultan, New York: Dodd, Mead and Company.
• Ergin, O. (1977). Türk maarif tarihi, İstanbul: Eser Matbaası.
• Ergün, M. (1996). İkinci Meşrutiyet Dönemi’nde eğitim hareketleri, Ankara: Ocak Yayınları.
• Fortna, B. (2005). Mekteb-i Hümayûn, Osmanlı İmparatorluğu’nun son döneminde İslâm, devlet ve eğitim, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Freely, J. (2009). A history of Robert College, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Gündüz, M. (2013). Robert Koleji [Boğaziçi Üniversitesi]’nin kuruluş hikayesi, Türk Yurdu, 315, ss. 82-86.
• Hamlin, C. (1878). Among the Turks, New York: Robert Carter and Brothers.
• Hamlin, C. (1912). My Life and times, Boston: The Pilgrim Press.
• İnalcık, H. (2017). Tanzimat ve Bulgar meselesi, İstanbul: Kronik Kitap.
• Kocabaşoğlu, U. (2000). Anadolu’daki Amerika, Ankara: İmge Yayınevi.
• Merdivenci, A. (1988a). Robert Kolej’in ilk kırk yılında kolejde yetiştirilmiş olan Bulgarlar I, Türk Dünyası Tarih Dergisi, 15, ss. 42-49.
• Merdivenci, A. (1988b). Robert Kolej’in ilk kırk yılında kolejde yetiştirilmiş olan Bulgarlar II, Türk Dünyası Tarih Dergisi, 16, ss. 2-8.
• Millas, H. (2013). Robert Kolej Öğrencileri ve Etnik Kimlikler, 1868-1938, İçinde, C. Akaş (Ed). Bir geleneğin anatomisi, Robert Kolej’in 150 yılı 1863-2013 (s. 154- 171). İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü.
• Ninde (Gamewell) M. L. (1886). We two alone in europe, Chicago: Jansen, McClurg & Co.
• Ortaylı, İ. (1981). Osmanlı İmparatorluğu’nda Amerikan okulları üzerine bazı gözlemler, Amme İdaresi Dergisi, 14, ss. 86-96.
• Seward, W. H. (1873). Travels around the world, Olive Risley Seward (Ed.). New York: D. Appleton and Company.
• Somel, S. A. (2015). Kırım Savaşı, Islahat Fermanı ve Osmanlı eğitim düzeninde dönüşümler. İçinde H. İnalcık, N. Seyithanlıoğlu (Eds.) Tanzimat, (s.684-708). İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Soysal, F. (2013). Robert Kolej’in Osmanlı Dönemi, İçinde, C. Akaş (Ed). Bir geleneğin anatomisi, Robert Kolej’in 150 yılı 1863-2013 (s. 42-107). İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü.
• Stevens, M. & Stevens, M. (2012). Against the Devil’s current, the life and times of Cyrus Hamlin, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Tupper, H. A. (1898). Around the world with eyes wide open, New York: The Christian Herald Bible House.
• Washburn, G. (1909). Fifty years in Constantinople and recollections of Robert College, Boston and New York: Houghton Mifflin Company.
• West, M. A. (1875). The romance of missions or inside views of life and labor in the land of Ararat, New York: Anson D. F. Ransolph & Co.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013) Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, Ö. & Yavaşer, R. (2016). İstanbul Robert Koleji üzerine bir değerlendirme, Tarih Okulu Dergisi, 9 (25), ss. 579-598.