4.ve 5.Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitapları “Etkin Vatandaşlık” Öğrenme Alanında Yer Alan Becerilerin Ve Değerlerin İncelenmesi

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 1, 1 - 21, 29.06.2018

Melike Faiz , Emine Karasu Avcı

Öz

Ders kitapları, eğitim-öğretim
ortamlarının en önemli ders araçlarındandır. Ders kitaplarında yer alan
metinler öğrencilere ulaşabilme yollarından birisidir. Metinler yoluyla çeşitli
beceriler ve değerler kazandırılabilir. Bu araştırmada 2018 Sosyal Bilgiler
Öğretim Programı’nda ilk defa yer alan Etkin Vatandaşlık öğrenme alanı ele
alınarak bu öğrenme alanında yer alan metinlerdeki beceriler ve değerlerin
tespiti amaçlanmıştır. Araştırmada doküman inceleme tekniğinden faydalanılarak
4.ve 5.sınıf Sosyal Bilgiler ders kitapları incelenmiştir. 4.sınıf Sosyal
Bilgiler ders kitabı Etkin Vatandaşlık öğrenme alanında 13 farklı beceri tespit
edilmiştir. Bu becerilerin arasında en çok vurgulanan beceriler işbirliği,
sosyal katılım ve iletişim becerileridir. 5.sınıf Sosyal Bilgiler ders kitabında
ise 11 farklı beceri tespit edilmiştir. En fazla vurgulanan beceriler siyaset
okuryazarlığı, karar verme, sosyal katılım ve araştırma becerileridir. 4.sınıf
Sosyal Bilgiler ders kitabı Etkin Vatandaşlık öğrenme alanında 16 farklı değer
tespit edilmiştir. En fazla vurgulanan değerler sorumluluk, bağımsızlık,
özgürlük ve eşitlik değerleridir. 5.sınıf Sosyal Bilgiler ders kitabında ise14
farklı değer tespit edilmiştir. 5.sınıf Sosyal Bilgiler ders kitabı en fazla
vurgulanan değerler sorumluluk, yardımseverlik, temizlik ve vatanseverlik
değerleridir.

Anahtar Kelimeler

Ders kitabı, Etkin Vatandaşlık, beceri, değer

Kaynakça

• Aktan, O. (2012). 100 Temel Eserde Yer Alan Değerlerle Sosyal Bilgiler Öğretim Programındaki Değerlerin Uyumu. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Düzce.
• Altun, Arslan, Y. & Yazgan, Ç. (2004). Lise Matematik Ders Kitaplarının Kullanım Şekli ve Sıklığı. Eğitim Fakültesi Dergisi, 17 (2), 131-147.
• Aral, D. (2008). Milli Eğitim Bakanlığı’nın Hazırladığı 6. Sınıf Türkçe Ders Kitabında Yer Alan Değerler Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, T.C. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Aslan, B., Okumuş, O. ve Koçoğlu, Y. (2015). Ortaöğretim Tarih Ders Kitaplarının Öğrencilerin Gelişim Düzeyine Uygunluğunun İncelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 8 Sayı: 37, 689-699.
• Aydın, A. (2010). Kimya I Ders Kitabının Öğretmen Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 11, Sayı 1, Sayfa 207-224.
• Belet, Ş. D. & Deveci, H. (2008). Türkçe ders kitaplarının değerler bakımından incelenmesi. VII. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Sempozyumu. Çanakkale: 2-4 Mayıs 2008.
• Creswell, J. W. (2013). Nitel Araştırma Yöntemleri, Çev. Ed. Mesut Bütün, Selçuk Beşir Demir, 3. Baskıdan Çeviri, Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Coolican, H. (2009). Research Methods and Statistics Psychology. Hodder Education, 5.th Edition, London.
• Coşkun, E. & Taş, S. (2008). Ders Kitaplarına Metin Seçimi Açısından Türkçe Öğretim Programlarının Değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 10, s. 59-74.
• Coşkun, N. & Samancı, O. (2012). İlköğretim 4. Ve 5. Sınıflarda Sosyal Beceri Düzeyi İle Sosyal Bilgiler Dersine Yönelik Tutumların Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Journal Of Educational And Instructional Studies In The World, Cilt: 2, Sayı: 1, s. 32-41.
• Doğan, B. & Gülüşen, A. (2011). Türkçe ders kitaplarındaki (6–8) metinlerin değerler bakımından incelenmesi. Sosyal Bilimler Dergisi. Cilt: 1, Sayı: 2, s. 75-102. EARGED, (2008). İlköğretim Okulu Ders Kitaplarının Değerlendirilmesi. www.meb.gov.tr adresinden erişilmiştir.
• Ersoy, F. & Şahin, T. (2012). Sosyal Bilgiler ders kitaplarının değerler eğitimi yaklaşımları açısından incelenmesi. Educational Secience, Theoray & Practice, Cilt: 12, Sayı: 2, s. 1535-1558.
• Göçer, A. (2008). İlköğretim Türkçe Ders Kitaplarının Ölçme ve Değerlendirme Açısından İncelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 11, Sayı: 1, s. 197-210.
• Fallahi, V. & Nya, M. S. (2011). Content analysis of reading and writing textbooks of the primary school of Iran regard in UNICEF's Decuple Values. Procedia-Social and Behavioral Sciences, Cilt: 15, s. 471-474.
• Gülersoy, A.E. (2013). İdeal Ders Kitabı Arayışında Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarının Bazı Özellikler Açısından İncelenmesi. International Journal of New Trends in Arts, Sports & Science Education, Cilt: 2, Sayı: 1, s. 8-26.
• Güzel, D. (2013). 3. Sınıf Hayat Bilgisi ders kitaplarının evrensel değerleri içermesi bakımından incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü: Çanakkale.
• Güzel Candan, D. & Ergen, G. (2014). 3. Sınıf Hayat Bilgisi Ders Kitaplarının Temel Evrensel Değerleri İçermesi Bakımından İncelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 1, s. 134-161.
• Kırmızı, F. S. (2014). 4.sınıf Türkçe ders kitabı metinlerinde yer alan değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, Cilt: 12, Sayı: 27, s. 217-259.
• Karagöz, B. (2009). Yapılandırmacı yaklaşıma göre ilköğretim 6 ve 7. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki değerlerin incelenmesi (Muğla ili örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Muğla Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Muğla.
• Kolaç, E. (2003). İlköğretim Dördüncü Sınıf Türkçe Ders Kitaplarının Öğretmen Görüşlerine Dayalı Olarak Değerlendirilmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt: XVII, Sayı: 1, s. 105-137.
• Kuş, Z., Merey, Z. & Karatekin, K. (2013). İlköğretim 4. ve 5. sınıf Sosyal Bilgiler ders kitaplarında yer alan değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, Cilt: 11, Sayı: 25, 183-214.
• Mazlum, M. & Mazlum, F. S. (2016). İlköğretim 4. Sınıf Ders Kitaplarının Görsel Tasarımına Yönelik Öğretmen Görüşlerinin Değerlendirilmesi. SED, Cilt: 4 (1). s.1-18.
• MEB, (2018). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar). http://mufredat.meb.gov.tr adresinden erişilmiştir.
• Mutluer, C. (2013). Sosyal Bilgiler Programlarında Yer Alan Beceriler Hakkında Sosyal Bilgiler Öğretmen Görüşleri(İzmir Menemen Örneği). Turkish Studies, Cilt: 8/7, s. 355-362.
• Şahin, M. (2012). Ders Kitaplarının mesaj tasarımı ilkeleri açısından değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt: 13, Sayı: 3, s. 129-154.
• Şen, Ü. (2008). Altıncı sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin ilettiği değerler açısından incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 5, s. 763-779.
• Öcal, A. & Yiğittir, S. (2007). İlköğretim sosyal bilgiler ders kitaplarının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi (Kırıkkale Örneği). Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), Cilt: 8, Sayı: 1, s. 51-61.
• Özkan, R. (2010). Türk eğitim sisteminde himayeci değerler: İlköğretim ders kitapları örneği. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, Cilt:7, Sayı:1, s. 1124-1141.
• Öztürk, M. & Mutlu, N. (2017). Sosyal Bilgiler ve Tarih Derslerinde Beceri ve Değerleri Ne Kadar Öğretiyoruz? Sakarya University Journal of Education, Cilt: 7, Sayı: 3, s. 552-563.
• Öztürk, T. & Özkan, Z. S. (2018). Hayat bilgisi ders kitaplarındaki metin ve görsellerin değerler açısından incelenmesi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 1, s. 172-204.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. Mesut Bütün, Selçuk Beşir Demir (Çev. Ed.), 3. Baskıdan Çeviri, Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Taşkıran, C., Baş, M. & Bulut, B. (2016). Sosyal Bilgiler Dersinin Kendine Özgü Becerilerinin Kazandırılma Düzeyi. Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 11, s. 1-19.
• Tay, B. (2005). Sosyal bilgiler ders kitaplarında öğrenme stratejileri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 1, s. 209-225.
• Ünsal, Y. & Güneş B. (2002). Bir Kitap İnceleme Çalışması Örneği Olarak M.E.B İlköğretim 4. Sınıf Fen Bilgisi Ders Kitabına Fizik Konuları Yönünden Eleştirel Bir Bakış. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt: 22, Sayı: 3, s. 107-120.
• Yaman, H., Taflan, S. & Çolak, S. (2009). İlköğretim İkinci Kademe Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 18, s. 107-120.
• Yapıcı, M. (tarihsiz). İlköğretim 1. Kademe Ders Kitaplarının Öğrenci Düzeyine Uygunluğu. Sosyal Bilimler Dergisi, s. 121-130. http://www.sbd.aku.edu.tr adresinden erişilmiştir.
• Yaşaroğlu, C. (2013). Hayat bilgisi dersi kazanımlarının değerler eğitimi açısından incelenmesi. Turkish Studies, Cilt: 8, Sayı: 7, s. 849-858.
• Yılmaz, A., Seçken, N. & Morgil, İ. (1998). Lise 11. Sınıf, Kimya 3 Ders Kitaplarının Kimya Eğitimine Uygunluklarının Araştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt: 4, s.73-83.