Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Aktif Öğrenme Yöntemlerini Kullanma Durumları

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 2, 183 - 204, 31.12.2019

Münevver Yıldırım

Öz

Araştırmanın amacı, sosyal bilgiler öğretmenlerinin aktif öğrenme yöntemlerini kullanma durumlarını ve varsa sorunlarını ortaya koymaktır. Çalışma nitel araştırma yöntemlerinden biri olan durum çalışması ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu, Erzurum ilinde Milli Eğitim Bakanlığına bağlı olarak çalışan 8 sosyal bilgiler öğretmeni ve bu öğretmenlerin dersine giren toplam 48 öğrenci oluşturmaktadır. Çalışmada gerekli olan veriler yarı yapılandırılmış mülakat soruları ile toplanmıştır. Araştırma sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşleri ve her bir öğretmenin dersine giren 6 öğrencinin görüşü alınarak yapılmıştır. Sorulacak olan sorular konu alanında uzman olan dört kişiye gösterilmiş ve ölçülmek istenen konu kapsamında görüşler alınmıştır. Araştırmadan elde edilen veriler, içerik analizi ile çözümlenmiştir. Öğretmenlerin ilk iki soru için verdiği cevaplar öğrencilerin verdiği cevaplar ile mukayese edilmiştir. Elde edilen veriler sonucunda öğretmenlerin çoğu aktif öğrenme yöntemlerini kullandıklarını ifade etmiştir. Fakat aktif öğrenme yöntemlerinin uygulanmasına ilişkin bazı öğretmenlerin ve bu öğretmenlerin dersine giren öğrencilerin görüşleri farklılık göstermiştir. Mülakata katılan öğretmenlerin çoğunluğu aktif öğrenme yöntemleri sayesinde öğrencilerin derse karşı daha ilgili olduğunu ve öğrenmelerde kalıcılığı arttırdığını ifade etmiştir. Ayrıca öğretmenler haftalık ders saatlerinin yetersiz kalması ve 8. sınıfların LGS’ye yönelik eğitim almaları gibi nedenlerden dolayı aktif öğrenme yöntemlerinin kullanımında sorunlar yaşadıklarını belirtmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilgiler Öğretimi, Aktif Öğrenme Yöntemleri, Öğretmen Görüşleri, Öğrenci Görüşleri

Kaynakça

• Akbulut, G. (2004). Coğrafya ve Aktif öğrenme Yöntemleri, Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt-Sayı: 6-1.
• Akşid, F. & Şahin, C. (2011). Coğrafya Öğretiminde Aktif Öğrenmenin Akademik Başarı ve Tutum Üzerine Etkisi, Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, Cilt: 02, Sayı: 04, 1-26.
• Aykaç, N. (2007). Sosyal Bilgiler Dersinde Aktif öğrenme Yöntemlerinin Kullanılmasının Öğrencilerin Derse Karşı Tutumuna, Erişi Düzeyine ve Kalıcılığa Etkisi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 24-37.
• Bender, M.T. (2005). John Dewey’nin Eğitime Bakışı Üzerine Yeni Bir Yorum, Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi, Cilt 6, Sayı 1, 13-19.
• Bonwell, C.C. & Eison, J.A. (1991). Active Learning: Creating Excitement in The Classroom. Eric Digest, ERIC Clearinghouse on Higher Education Washington DC.
• Bulut, S. (2010). Aktif Öğrenme Tekniklerinin İlköğretim 4. Sınıf Öğrencilerinin Sosyal Bilgiler Dersi Üretimden Tüketime Ünitesini Öğrenme Başarılarına Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Christensen, L.B., Johnson, R.B. & Turner., L.A. (2015). Araştırma Yöntemleri Desen ve Analiz, Ankara: Anı Yayıncılık, 2. Baskı.
• Çelikcan, Ş. (2010). Sosyal Bilgiler Dersi Bilim, Teknoloji ve Toplum Öğrenme Alanının Aktif Öğrenme Yöntemleri ile İşlenmesinin Öğrencinin Akademik Başarısına Etkisi, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Dayıoğlu, R.K. (2018). Sınıf Öğretmenlerinin Türkçe Derslerinde Aktif Öğrenme Etkinliklerini Kullanma Durumları, Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Demirci, C. (2003). Etkin Öğrenme Yaklaşımının Erişiye Etkisi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, S.25, 38-47.
• Dolmaz, M. & Kılıç, R. (2017). Sosyal Bilgiler Dersi Tarih Konularının Öğretiminde Aktif Öğrenme ve Öğretmen Görüşleri Doğrultusunda Değerlendirilmesi, International Journal of Field Education, 3 (1), 42-59.
• Erdoğ, T.S. (2010). İlköğretim 4. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde Hava Olayları, İklim ve Deprem İle İlgili Konuların Öğretiminde Aktif Öğrenme Yöntemlerinin Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Felder, R.M. & Brent, R. (2009). Active Learning: An Introductıon , ASQ Higher Education Brief, 2(4), August.
• Harmin, M. & Toth, M. (2006). Active Learning A Complete Handbook For Todays Teachers, Printed İn The United States Of America.
• İlter, İ. (2014). Öğretim Elemanlarının Kullandığı Yöntem ve Tekniklere İlişkin Öğretmen Adaylarının Görüşleri, Journal of International Social Research, 7(35), 562-576.
• Johnson, D.W., Johnson, R.T. & Smith, K.A. (1991). Aktive Learning : Cooperation In The College Classroom, Interaction Book Company.
• Kardaş, M.N. & Uca, N. (2016). Aktif Öğrenme Yönteminin Kullanıldığı Çalışmaların Öğrenci Başarısı, Tutumu ve Görüşleri Açısından İncelenmesi: Bir Meta-Analiz Çalışması, Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, Ekim, Sayı: 7.
• Kaymakçı, S. (2009). Yeni Sosyal Bilgiler Programı Neler Getirdi?, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, (Prof. Dr. Reşat Genç’e Armağan Özel Sayısı), 1530-1545.
• Kılıçoğlu, M. (2007). Aktif Öğrenme İçin Etkili Öğretmen, İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Kırpık, C. (2009). Tarih ve Sosyal Bilgilerde Aktif Öğrenme, Çok Kültürlü Bir Avrupa İçin Sosyal Bilgiler Eğitimi. Ankara: Harf Eğitim Yayıncılık.
• MEB (2018). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı, İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar, Ankara.
• Özcan, E. (2019). İlkokul 4. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Tarih Konularının Aktif Öğrenme Modeliyle Öğretilmesine İlişkin Bir Eylem Araştırması, Uluslararası Eğitim Araştırmacıları Dergisi, 2(1), 58-74.
• Özdoğan, M. (2008). Yapılandırmacı Yaklaşım Doğrultusunda Hazırlanan Yeni Sosyal Bilgiler Programında Aktif Öğrenme Tekniklerinin Kullanımı (Kalın ve Bayat İlköğretim Okulları Örneği), Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.
• Özmen, H. & Karamustafaoğlu, O. (2019). Eğitimde Araştırma Yöntemleri, Ankara: Pegem Akademi, 1. Baskı.
• Özpolat, V. (2013). Öğretmenlerin Mesleki Önceliklerinde Öğrenci Merkezli Eğitim Yaklaşımının Yeri, Milli Eğitim, Sayı 200, Güz, 5-27.
• Parmaksız, R.Ş. & Yanpar Şahin, T. (2004). Aktif Öğrenme Yaklaşımlarının Sosyal Bilgiler Öğretiminde Kullanılabilirliği, XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 6-9 Temmuz, İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Malatya.
• Peko, A. & Varga, R. (2014). Actıve Learnıng In Classrooms, Život i Škola, Br. 31, God. 60, str. 59 - 75.
• Sağlam, H.İ. & Bilgili, A.S. (2006). Aktif Öğrenmeyi Temel Alan Yapılandırmacı Yaklaşımın Sosyal Bilgiler Öğretimine Yansımaları, Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (14), 271-285.
• Sever, R. (2015). Sosyal Bilgiler Öğretimi, Ankara: Nobel Akademi Yayıncılık, 1. Baskı.
• Sünbül, A. M. (2014). Öğretim İlke ve Yöntemleri, Konya: Eğitim Yayınevi, 6. Baskı.
• Şimşek, A. & Kaymakçı, S. (2015). Okul Dışı Sosyal Bilgiler Öğretimi, Ankara: Pegem Akademi, 1.Baskı.
• Şimşek, U., Örten, H., Topkaya, Y. & Yıllar, B. (2014). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının İşbirlikli Öğrenme Teknikleri Hakkındaki Görüşleri, TSA / YIL: 18 S: 1, Nisan.
• Türkben, T. (2015). Aktif Öğrenme Yöntemiyle Oluşturulmuş Sınıf Ortamının Öğrenciler Üzerindeki Etkisi, International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 10/7 Spring, p. 899-916.
• Uysal, H. (2007). Öğrenme Stratejileri ve Yeni İlköğretim Programında Sosyal Bilgiler Programı 4. ve 5. Sınıflarda Öğrenme Stratejisi (Aktif Öğrenme) Yozgat İli Uygulaması, Yüksek Lisans Tezi, Niğde Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ün Açıkgöz, K. (2003). Aktif Öğrenme, İzmir: Eğitim Dünyası Yayınları, 7. Baskı.
• Üzümcü, N.O. (2007). İlköğretim 6. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde Harita Okuma Becerisinin Aktif Öğrenme Yöntemiyle Kazandırılması, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Vural, B. (2005). Öğrenci Merkezli Eğitim ve Çoklu Zeka, İstanbul: Hayat Yayıncılık.
• Westwood, P. (2008). What teachers need to know about Teaching methods, Acer Press, Australian Council for Educational Research Ltd.
• Wolters, B.V.H., Sımons, R.J. & Volet, S. (2000). Active Learning: Self-Directed Learning And Independent Work, New Learning. Dordrecht: Kluwer Academic Publishers, p. 21-37, Printed in the Netherlands.
• Yalçın İncik, E. & Tanrıseven, I. (2012). Eğitim Fakültesi Öğretim Elemanlarının ve Öğretmen Adaylarının Öğrenci Merkezli Eğitime İlişkin Görüşleri, Mersin Üniversitesi Örneği, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 8, Sayı 3, Aralık, 172-184.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 10. Baskı.