Mühimme Defterlerinin Tarih Araştırmaları Açısından Önemi, 82 Numaralı Mühimme Defteri

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 2, 205 - 214, 31.12.2019

Zafer Yıldırım , Nezaket İslam Hayırlıoğlu

Öz

Osmanlı tarih araştırmalarında arşiv belgeleri büyük önem taşır. Çünkü tarih araştırmalarının güvenilir olması sunulan bilginin belgeye dayanmasını gerektirir. Bu arşiv belgelerini ihtiva eden kaynaklardan biri de mühimme defterleridir. İlk örneklerini XVI. yüzyılda gördüğümüz mühimme defterleri, Osmanlı Devleti’nin Divan-ı Hümayun kararlarının yer aldığı defterlerdir. Mühimme defterlerinde, devletin idari yapısı, diğer devletlerle ilişkiler, ticaret ve ekonomi politikaları, devletin iç ve dış siyaseti, askeri durum gibi dönemiyle ilgili tarihi önem arz eden bilgiler yer alır. Mühimme defterleri bize Osmanlı bürokrasisi hakkında da bilgi verir. Bu özellikleriyle mühimme defterleri tarih araştırmalarında ve tarih öğretiminde önemli bir kaynaktır. Bu çalışmada örnek olarak değerlendireceğimiz 82 Numaralı Mühimme Defteri 1617-1618 yıllarını kapsamakta olup, Osmanlı padişahlarından I. Ahmet, I. Mustafa ve II. Osman dönemlerinde yaşanan olaylarla ilgili önemli bilgiler içermektedir. Bu bilgiler hem siyasi hem de sosyo-ekonomik tarih araştırmalarında kullanılabilir. Mühimme defterleri içerdiği verilerle tarih araştırmacıları açısından yol gösterici bir özelliğe de sahiptir.
Çalışmanın ilk aşamasında mühimme defterleri hakkında tanıtıcı bilgiler verilecek, devamında 82 Numaralı Mühimme Defteri’nde yer alan belge ve olaylar kısaca aktarılarak bunların tarih araştırmalarındaki önemi üzerinde durulacaktır. Amacımız siyasi olayları ortaya koymaktan ziyade bunları tarih araştırmaları açısından yorumlamaktır.

Anahtar Kelimeler

Mühimme Defterleri, Tarih araştırmaları, Osmanlı

Kaynakça

• Referans 1 Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü. (2000). Başbakanlık Osmanlı Arşivi Rehberi. İstanbul: Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü. Referans 2 Kütükoğlu, M. S. (2006). Mühimme Defteri. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 31, 520-523. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. Referans 3Temelkuran, T. (1975). Divan-ı Hümayun Mühimme Kalemi. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Enstitüsü Dergisi(6), 129-175.