Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Dijital Vatandaşlık Algılarının Belirlenmesi

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 1, 46 - 62, 30.06.2021

Emine Karasu Avcı Melike Faiz Serpil Recepoğlu

https://doi.org/10.38015/sbyy.847507

Öz

Bilgi ve iletişim alanındaki gelişmeler, toplumu önemli ölçüde etkilemektedir. Bilgi iletişim teknolojilerindeki hızlı gelişim tüm alanları etkilediği gibi vatandaşlıkla ilgili çalışmaları da etkilemiş ve teknoloji ile ilgili vatandaşlık kavramları ortaya çıkmıştır. Bunlardan biri de dijital vatandaşlık kavramıdır. Dijital vatandaşlık en genel itibariyle teknoloji kullanımına ilişkin hak ve sorumlulukları, etik kuralları ve interneti etkin ve doğru kullanabilmesini kapsamaktadır. Gençlerin dijital ortamlardaki hak ve sorumluluklarını tanımaları, etik kuralların bilincinde olmaları, eleştirel düşünebilmeleri, toplum yararına aktif katılım gösterebilmeleri için dijital vatandaşlık üzerinde durulması gereken bir konudur. Bu nedenle sosyal bilgiler öğretmen adaylarının dijital vatandaşlık algılarının tespit edilmesi önemli görülmektedir. Araştırma betimsel tarama modelindedir. Araştırmanın çalışma grubunu 2019-2020 eğitim öğretim yılında Kastamonu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sosyal Bilgiler Öğretmenliği bölümü 1.2.3.4. sınıfta okuyan 214 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplamı aracı olarak Kuş, Z., Güneş, E., Başarmak, U. & Yakar, H. (2017). tarafından geliştirilen “Gençlere yönelik dijital vatandaşlık ölçeği’’ kullanılmıştır. Araştırmanın bulgularına göre, Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının dijital vatandaşlık algılarına bakıldığında orta düzeyin üstünde olduğu saptanmıştır. Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının dijital vatandaşlık algılarının iletişim, güvenlik, etik ve ölçeğin toplam puanında cinsiyet değişkenine göre bir farklılaşmanın olduğu görülmüştür

Anahtar Kelimeler

dijital vatandaşlık, sosyal bilgiler, öğretmen adayları

Determination of Digital Citizenship Perceptions of Social Studies Prospective Teachers

Öz

Developments in the field of information and communication significantly affect the society. The rapid development of information communication technologies has affected all fields as well as the studies on citizenship and the concepts of citizenship related to technology have emerged. One of them is the concept of digital citizenship. Digital citizenship generally covers the rights and responsibilities regarding the use of technology, ethical rules and the ability to use the internet effectively and correctly. Digital citizenship is an issue that needs to be focused on in order for young people to know their rights and responsibilities in digital environments, to be aware of ethical rules, to think critically and to participate actively for the benefit of society. For this reason, it is important to determine the digital citizenship perceptions of social studies teacher candidates. The research is in descriptive survey model. The study group of the research consists of 214 teacher candidates studying in 1st.2.nd 3rd.4th. grade level of department of Social Studies Teaching at Kastamonu University Education Faculty in the academic year of 2019-2020. According to the findings of the study, it was determined that the digital citizenship perception levels of Social Studies teacher candidates were above the medium level.

Anahtar Kelimeler

social studies, digital citizenship, prospective teachers

Kaynakça

• Acun, İ. (2015). Bilgisayar destekli öğretim uygulamaları. Ed.Cemil Öztürk, Sosyal Bilgiler Öğretimi, Demokratik Vatandaşlık Eğitimi (s.33-47). Ankara: Pegem Akademi.
• Aslan, S. (2016). İlköğretim sosyal bilgiler öğretmen adaylarını dijital vatandaşlık davranışlarını bazı değişkenler açısından incelenmesi (Fırat, Dicle, Siirt, Adıyaman üniversiteleri örneği) . (Yayımlanmamış̧ yüksek lisans tezi). T.C. Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü̈ Sosyal Bilgiler Eğitimi Ana Bilim Dalı, Elâzığ̆.
• Ata, B. (2015). Sosyal bilgiler öğretim programı. Ed.Cemil Öztürk, Sosyal bilgiler öğretimi, demokratik vatandaşlık eğitimi (s.33-47). Ankara: Pegem Akademi.
• Aygün, M. (2019). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin ve sosyal bilgiler öğretmen adaylarının dijital vatandaşlık durumlarının incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul
• Bakır, E. (2016). Sınıf öğretmeni adaylarının dijital vatandaşlık seviyelerinin dijital vatandaşlık alt boyutlarına göre incelenmesi, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Çakmak, Z. ve Aslan, S. (2018). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının dijital vatandaşlık davranışlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(1), 72-99.
• Çubukçu, A. ve Bayzan, ş. (2013). Türkiye’de dijital vatandaşlık algısı ve bu algıyı internetin bilinçli, güvenli ve etkin kullanımı ile artırma yöntemleri. Middle Eastern & African Journal of Educational Research, 5, 148-174.
• Çukurbaşı, B, ve İşman, A . (2014). Öğretmen adaylarının dijital yerli özelliklerinin incelenmesi (Bartın Üniversitesi Örneği) . Bartın University Journal of Faculty of Education , 3 (1) , 28-54 .
• Dere, İ. ve Yavuzay, M. (2019). “Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının dijital vatandaşlık göstergelerinin incelenmesi”, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(3): 2400-2414.
• Farmer, L. (2010). 21. Century standarts for information literacy. Leadership, 39 (4), 20-22.
• Görmez, E. (2017). İlkokul sosyal bilgiler programının dijital vatandaşlık ve alt boyutları açısından yeterliliği. International Journal of Social Science 2,(60), 1-15.
• Gündüz, Ş. ve Özdinç, F. (2008). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin internet öz-yeterlikleri. 7 haziran 2020 tarihinde http://ietc2008.home.anadolu.edu.tr/ietc2008/204.doc adresinden alınmıştır.
• Kabataş, S. (2019). Öğretmen adaylarının dijital vatandaşlık algılarının yaşam boyu öğrenme tutumları ve e-öğrenmeye hazır bulunuşluğu açısından değerlendirilmesi,(Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Bartın Üniversitesi, Bartın.
• Kocadağ, T. (2012). Öğretmen adaylarının dijital vatandaşlık düzeylerinin belirlenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Mossberger, K., Tolbert, C. J. ve McNeal, R. S. (2008). Digital Citizenship: The Internet, Society, and Participation. Cambridge, MA: MIT Press.
• Özerbaş, M. A. ve Kuralbayeva, A. (2018). Türkiye ve Kazakistan öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık düzeylerinin değerlendirilmesi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 16-25.
• Onursoy, S. (2018). Üniversite gençliğinin dijital okuryazarlık düzeyleri: Anadolu üniversitesi öğrencileri üzerine bir araştırma. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 6(2), 989-1013.
• Öztürk, C. (2015). Sosyal Bilgiler: Toplumsal yaşama disiplinlerarası bir bakış. Ed.Cemil Öztürk, Sosyal bilgiler öğretimi, demokratik vatandaşlık eğitimi (s.1-31). Ankara: Pegem Akademi
• Peker Ünal, D. (2017). Bir öğretim programındaki dijital vatandaşlık öğeleri ve ortaöğretim öğrencilerinin dijital vatandaşlık ögelerine sahip olma durumları. Karaelmas Journal of Educational Sciences, 5, 180-195.
• Ribble, M. (2009). Raising a digital child: A digital citizenship handbook for parents, Washington DC: The International Society for Technology in Education (ISTE).
• Sakallı, H. (2015). Sınıf öğretmeni adaylarının dijital vatandaşlık düzeyleri ile siber zorbalık eğilimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
• Sakallı, H.ve Çiftci, S. (2016). Sınıf öğretmeni adaylarının dijital vatandaşlık düzeyleri ile siber zorbalık eğilimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi: Adnan Menderes Üniversitesi Örneği, Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 6(2), 100-119.
• Sincar, M. (2011). An Analysis of Prospective teachers’ digital citizenship behaviour norms. International Journal of Cyber Ethics in Education, 1(2), 25-40
• Som-Vural, S. (2016). Üniversite öğrencilerinin bakış açısıyla dijital vatandaşlık göstergelerinin incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Turan, S. ve Karasu-Avcı, E. (2018). 2018 Sosyal bilgiler öğretim programının dijital vatandaşlık bağlamında incelenmesi. Eğitim ve Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 1(1), 28-38
• Yalçınkaya, B. & Cibaroğlu, M. O. (2019), Dijital vatandaşlık algısının incelenmesi: Ampirik bir değerlendirme, BMIJ, 7(4): 1188-1208 doi: http://dx.doi.org/10.15295/bmij.v7i4.1140
• Yılmaz, M. (2019). Öğretmen adaylarının dı̇jı̇tal vatandaşlık düzeylerı̇nı̇n belı̇rlenmesı̇. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi) Mersı̇n Ünı̇versı̇tesı̇ Eğı̇tı̇m Bı̇lı̇mlerı̇ Enstı̇tüsü, Mersin