Sosyal Devlet Modelleri: Sosyal Demokrat Model, İsveç-Norveç Örneği

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 1, 64 - 100, 23.06.2017

Elvan Tümerkan Albayrak Mehmet Birinci

Öz

Refah
devleti, sosyal refahın en üst seviyeye çıkarılması amacına yönelik, devletin
iktisadi, sosyal ve siyasi hayata aktif ve kapsamlı olarak bulunmasına dayanan
bir modeldir. Refah devletinin temeli 19. yüzyılın ortalarında İngiltere’de eğitim
amaçlı olarak düzenlenen yasal düzenlemelere kadar gitmektedir. Refah devleti
için kabul edilen başka bir başlangıç noktası da 1863 yılında Bismarck
tarafından Almanya’da olan sosyal güvenlik sistemi uygulamasıdır. Refah devleti
modeli müdahaleci, düzenleyici, yeniden dağıtıcı ve girişimci bir model olması
açısından son derece önemli bir model olarak kabul edilebilir.

Bu
çalışmada, sosyal refah devleti uygulamalarında köklü bir geçmişi olan
İskandinav Sosyal Demokrat Modeli örneklerinden İsveç ve Norveç uygulamaları karşılaştırılmak
suretiyle analiz edilmeye çalışılmıştır. İskandinav ülkelerinde sosyal refah
devlet anlayışının ortaya çıkma nedenleri, sürdürebilir sistemleri,
vatandaşlarına yönelik olarak ortaya koydukları sosyal politika ve uygulamaları
sosyal hizmetler bağlamında ele alınmak suretiyle araştırılmıştır. İskandinav
Sosyal Demokrat Model ile her iki ülkede bu dönüşümün nasıl olduğu, sosyal
hizmet faaliyetleri ayrı ayrı incelenerek, bu ülkelerdeki sosyal politikalara
ve bu politikaların uygulamalarına karşılaştırmalı olarak yer verilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Sosyal Devlet, Sosyal Refah Devleti, Sosyal Demokrat Model, İskandinav Ülkeleri

Kaynakça

• Ada, Ş., Üstün, A. (2008). İsveç Eğitim Sisteminin İncelenmesi. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi(17), s. 149-150. http-e-dergi.atauni.edu.tr/ataunikefd/article/view. Erişim Tarihi: 02.09.2016
• Aktan, C. C. (1993). Kamu Ekonomisinden Piyasa Ekonomisine Özelleştirme. Ankara: Takav Matbaası.
• Aktan, C. C. (1995). 21.Yüzyıl için Yeni Bir Devlet Modeline Doğru Optimal Devlet, Kamu Ekonomisinin ve Yönetiminin Yeniden Yapılanması ve Küçülmesine Yönelik Öneriler. TÜSİAD Yayınları.
• Aktan, C. C., Özkıvrak, Ö. (2008). Sosyal Refah Devleti. İstanbul: Okutan Yayınları.
• Alan, D. (2015, 04 01). Eğitimde Örnek Ülke: Norveç. İndigo Dergisi, 15. 02 29, 2016 tarihinde http://indigodergisi.com/2015/04/norvecte-cocuk-egitmek/. Erişim Tarihi: 15.02.2016
• Andersen, G. E. (1990). Three worlds in Prosperity. Refah KapatilizimÜç Dünya. Princeton Üniversitesi.
• Aslan, M., & Kaya, G. (2004). 1980 Sonrası Türkiye'de Siyasal Katılımda Sivil Toplum Kuruluşları. Cumhuriyet Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi, 5(1).
• Aydemir, S. (2004, Ağustos). Norveç Yerel Yönetimler. 02 23, 2016 http://www.mevzuatdergisi.com/2004/08a/03.htm. Erişim Tarihi: 23.02.2016
• Bakanlığı, M. E. (tarih yok). Avrupa Birliği Ülkeleri Eğitim Sistemleri. M. E. Bakanlığı içinde, E-Kitap. http://maol.meb.gov.tr/html_files/ulkeler/isvec.html. Erişim Tarihi: 03.08.2016
• Briggs, A. (1961). The Walfare State At Historical Perspective. European Journal of Sociology , 221-259. http://www.jstor.org/stable/23987939?seq=1#page_scan_tab_contents. Erişim Tarihi: 04.12.2016
• Bakanlığı, T. D. (tarih yok). Norveç Ekonomisi. http://www.mfa.gov.tr/norvec-ekonomisi.tr.mfa. Erişim Tarihi: 28.02.2016
• Bayrak, S. (2015, Ocak-Nisan). Bir İskandinav Refah Devleti Modeli Olarak İsveç'te Esnek Çalışmanın Genel Görünümü. Çalışma Dünyası Dergisi, 3(1), s. 37. http://www.calismadunyasi.gov.tr/pdf/sayi6/03.pdf. Erişim Tarihi: 28.02.2016
• Canatan, K. (2007). Avrupa Ülkelerinin Azınlık Politikalarında Türkçe Anadil Eğitiminin Konumu. Türkoloji Araştırmaları, s,162. http://gurculerinsesi.net/sites/default/files/avrupa_ulkelerinin_azinlik_politikalari_1.pdf. Erişim Tarihi: 08.03.2016
• Canatan, K., & Yıldırım, E. (2013). Aile Sosyolojisi (4.Baskı b.). İstanbul, Fatih: Açılım Kitap.
• Çevik, D. (2002, Nisan-Mayıs). İsveç'te Sosyal Hizmet. s. 2-7. 28.02.2016 tarihinde www. sosyalhizmetuzmani.org. Erişim Tarihi: 28.02.2016
• Çicek, H. G., & Çicek, S. (2012). Norveç Yerel Vergi Sistemi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 8(16).
• Durdu, Z. (2009, Bahar). Modern Devletin Dönüşümünde Bir Ara Dönem: Sosyal Refah Devleti. Muğla Üniversitesi, Sosyal Bilimler Esntitüsü Dergisi (İLKE)(22), s. 42-43. http://siyasaliletisim.org/pdf/moderndevlet.pdf. Erişim Tarihi: 28.02.2016
• Dünya Bankası Raporu(2008). http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/EXTDEC/EXTRESEARCH/EXTWDRS/0,,contentMDK:23062293~pagePK:478093~piPK:477627~theSitePK:477624,00.html. Erişim Tarihi: 23.02.2016
• Dünyası, B. (2013). lkeler Rehberi İsveç – İsveç ile ilgili bilgi, başkenti, ekonomisi, bayrağı, komşuları, coğrafi konumu hakkında bilgi. http://www.nkfu.com/isvec-hakkinda-bilgi/. Erişim Tarihi: 27.02.2016
• Erdal, S. (2012). Küreselleşme Sürecinde Refah Devleti Uygulamaları Açısından İsveç Modelinin Değerlendirilmesi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Maliye Anabilim Dalı Maliye Programı Doktora Tezi.
• Ertem, S. (2010). Avrupa Ülkelerinde Engellilere İlişkin Güncel Politikalar ve Uygulamalar. İzmir: İzmir Ticaret Odası.
• Evyapan, R. (2013). Atatürk ve Sosyal Devlet. s. 5. http://www.atam.gov.tr/dergi/sayi-43/ataturk-ve-sosyal-devlet. Erişim Tarihi: 29.02.2016
• Gökbunar, R., & Kovancılar, B. (1988, Güz, 3). Sosyal Refah Devleti ve Değişim. Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi.
• Göktürk, E. Ş. (2012, 08 13). Bilgi Notları. Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı. Türkiye Cumhuriyeti Oslo Büyükelçiliği, Oslo. http://oslo.be.mfa.gov.tr/. Erişim Tarihi: 28.02.2016
• Göze, A. (1995). Liberal Marxiste Faşist ve Sosyal Devlet. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
• Gül Sallan, S. (2006). Sosyal Devlet Bitti Yaşasın Piyasa! Yeni Liberalizm ve Muhafazakarlık Kıskacında Refah Devleti. Ankara: Ebabil.
• Güngör, S. (2009, Mart). Bakıma Muhtaç Çocuklar: Türkiye ve Norveç Kurumsal Yapılarının Karşılaştırılması. Türk İdare Dergisi(462), s. 232.
• Hamre, K. (2016, 09 15). Eşitlik. Oslo, Norveç. https://www.ssb.no/befolkning/nokkeltall/likestilling. Erişim Tarihi: 08.12.2016
• İHYA. (tarih yok). Kadın Çalışmalarına İsveç modeli. http://www.ihya.eu/avrupa/kadin-calismalarina-isvec-modeli.html. Erişim Tarihi: 03.07.2017
• İntro. (tarih yok). Norveç dili eğitimi: haklar ve yükümlülükler. introtyrkisk.cappelendamm.no/c186914/artikkel/vis.html. Erişim Tarihi: 03.08.2016
• İsveç, (2014). Dünya Keşif Atlası. İsveç Hakkında Genel Bilgiler. http://www.isvec.info/. Erişim Tarihi: 28.02.2016
• İşkur, (tarih yok). Norveç'te Zorunlu Eğitim, Genel ve Mesleki OrtaÖğretim, Temel Mesleki Eğitim ve Yetişkin Eğitimi. Ankara: İşkur. http://euroguidance.iskur.gov.tr/Portals/1/Kaynaklar/ulkeornekleri/norvec.pdf. Erişim Tarihi: 28.02.2016
• Karahanoğulları, Y. (2013, Ocak). Norveç Ekonomisine ve Kamu Maliyesine Genel Bir Bakış. (164), 236-237.
• http://dergiler.sgb.gov.tr/calismalar/maliye_dergisi/yayinlar/md/164/164-14.pdf. Erişim Tarihi: 03.08.2016
• Karakoç, İ. (2005). Halk Sağlığı Alanında İsveç' ve Çek Cumhuriyeti Güncel Durumu Hakkında Bilgi. İstanbul. 03.01.2016 tarihinde alındı.
• Kırbaşlar, İ., & Sart, G. (tarih yok). Ünivesrite Sanayi İşbirliğinde İskandinav Model. htp://ftp.iso.org.tr/Kobi/Uni-San Modeller/İskandinav0Modeli.pptx. Erişim Tarihi: 03.08.2016
• Koray, M. (2005). Avrupa Toplum Modeli. M. Koray içinde, Avrupa Toplum Modeli (s. 199). Ankara: İmge Kitabevi.
• Koray, M. (2005). Görülmek İstenmeyen Gerçek Sosyal Refah Politikaları ve Demokrasi İlişkisi. Çalışma ve Toplum Dergisi(5), s. 37.
• Koray, M. (2007). Sosyal Politikanın Anlamı ve İşlevini Tartışmak. Çalışma ve Toplum, 4(15), s. 182. http://www.calismatoplum.org/sayi15/koray.pdf. Erişim Tarihi: 03.02.2016
• Koray, M. (2008). Sosyal Politika (3.baskı b.). Ankara: İmge Kitabevi.
• Myles, J., & Quadagno, J. (2002). Political Theories of the Welfare State. Chicago: The University of hicago Press.
• Müşteşarlığı, H. (2011, Aralık). Politika Analiz Raporu. Türkiye'de Aile Hekimliği Uygulaması. (Ö. Grubu, Dü.). https://www.sgb.gov.tr/IPAProjesi/1. Erişim Tarihi: 03.08.2016
• Norveç Nüfus Bilgileri. (2016). http://nufus.mobi/norvec-nufusu/. Erişim Tarihi: 08.12.2016.
• Oslo, B. (2015, Şubat). Norveç Raporu. Oslo, Norveç.
• http://www.economy.gov.tr/portal/content/conn/UCM/path/Contribution%20Folders/web/D%C4%B1%C5%9F%20%C4%B0li%C5%9Fkiler/%C3%9Clkeler/Norve%C3%A7/Ticaret%20Temsilcili%C4%9Fimiz/M%C3%BC%C5%9Favirlik%20Raporlar%C4%B1/Y%C4%B1ll%C4%B1k. Erişim Tarihi: 08.12.2016
• Özdemir, S. (2004). Küreselleşme Sürecinde Refah Devleti (Doktora Tezi). S. Özdemir içinde, Küreselleşme Sürecinde Refah Devleti (Doktora Tezi) (s. 103). İstanbul: İstanbul Üniversitesi SBE.
• Özdemir, S. (2007). Küreselleşme Sürecinde Refah Devleti (2.Baskı b.). İstanbul: İTO Yayınları.
• Özgöbek, H. R. (2004, 04 23-24). Norveç Mesleki ve Kültürel Değişim Programı. http://www.sosyalhizmetuzmani.org/cifmeslekidegismenorvec.htm. Erişim Tarihi: 24.02.2016 adresinden alındı.
• Paycı, Ö., & Ünlüoğlu İlhami, S. (2004). Dünyada ve Türkiye'de Aile Hekimliği. Aile Doktorları için Notlar. Ankara. 24.02.2016 tarihinde http://www.adiyamanhsm.gov.tr/Images/ckfile/files/KURS NOTLARI.pdf adresinden alındı.
• Pastafaryan, E. (tarih yok). İsveç'te Kadının Toplumsal Durumu ve Konumu. http://www.academia.edu/5339523/%C4%B0sve%C3%A7te_Kad%C4%B1n%C4%B1n_Toplumsal_Durumu_ve_Konumu. Erişim Tarihi: 13.02.2017
• Ramazan, G., Özdemir, H., & Uğur, A. (2008, 9). Küreselleşme Kıskacındaki Refah Devletinde Sosyal Refah Harcamaları. Doğuş Üniversitesi Dergisi(2), s. 168. http://journal.dogus.edu.tr/index.php/duj/article/view/67. Erişim tarihi: 28.02.2016
• Regjeringen,(2008).Norveç. https://www.regjeringen.no/en/topics/families-and-children/child-welfare/. Erişim Tarihi: 23.02.2016
• Sargutan, E. (tarih yok). İsveç Sağlık Sistemi. Ülkelerin Karşılaştırmalı Sağlık sistemleri. http://www.sargutan.com/ISVEC SAGLIK SISTEMI.pdf. Erişim Tarihi: 03.01.2016
• Savaş, S. (2010, 05). Avrupa ve Dünyada Gündüz Bakım Evleri., (s. 2-4). İzmir. akademikgeriatri.org/files/Akademik_Geriatri_2010/Konusma_Metinleri/11.pdf. Erişim Tarihi: 24.02.2016
• Savaş, V. F. (1986). Politik İktisat. İstanbul: Beta Basım Yayın.
• Seyyar, A. (2013). Sosyal Güvenlik Nedir. Sosyal Güvenlik Kürsüsü. http://www.sosyalsiyaset.net/documents/sh.htm. Erişim Tarihi: 26.02.2016
• Şahin, M., & Gültekin, M. (2013). Toplumsal Cinsiyet Eşitliğine Dayalı Politika Uygulayan Ülkelerde Kadın ve Aile Tükiye'nin aile Politikası Aileyi Koruyor mu? S. 53-60. 03.09. 2016 tarihinde alındı.
• Şenkal, A., & Başar Sarıipek, D. (2007, 2). Avrupa Birliği'nin Karşılaştırmalı Refah Modelleri ve Sosyal Politikada Devletin Değişen Rolü. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(14), s. 146-147.
• Şimşek, H. (2014). Pradigmalar Savaşı ve Beşinci Dalga. Ankara: İmge Kitabevi.
• Tarlan, M. (2013, Mayıs 30). Kadınların Şiddetten Korunması Matra Projesi İsveç/Stokholm Çalışma Ziyareti. Stokholm. http://www.abgm.adalet.gov.tr/ppt/matra_7.pdf. Erişim Tarihi: 29.02.2016 Taşçı, F. (2004). Yaşlılara Yönelik Sosyal Politikalar: İsveç, Almanya, İngiltere ve İtalya Örnekleri. Çalışma ve Toplum(24), s. 187. http://calismatoplum.org/sayi24/tasci.pdf. Erişim Tarihi: 28.02.2016
• Tatari, B. (2006, Ekim). Norveç'in Ticari ve Ekonomik Yapısı ve Türkiye Norveç Ticari ve Ekonomik İlişkileri. İzmir. http://www.izto.org.tr/portals/0/iztogenel/dokumanlar/norvec_rapor_4-17-2012.pdf. Erişim Tarihi: 22.02.2016
• The Child Welfare Servise. (2008). Norveç. https://www.regjeringen.no/en/topics/families-and-children/child-welfare/. Erişim Tarihi: 23.02.2016
• Tokol, A. (2000). Sosyal Politika. Bursa: Rota Ofset Yayıncılık.
• Tontuş H, Ö. (tarih yok). İskandinav Ülkeleri Norveç. Sağlık Turizmi-Ülkeler. http://www.saturk.gov.tr/images/pdf/ust/norvec.pdf. Erişim Tarihi: 26.02.2016
• Tuncay, C. (1999). Değişim, Esneklik ve Türkiye İçin özüm Önerileri. MESS Mercek Dergisi(15), 75.
• Toprak, D. (2015). Uygulamada ortaya çıkan farklı refah devleti modelleri üzerine bir inceleme. Journal Of Suleyman Demirel University Institute Of Social Sciences, 21(1),151-175. http://eds.b.ebscohost.com/eds/pdfviewer/pdf. Erişim Tarihi: 01.02.2017
• Unıted, N. (2006). Kingdom Of Norway Public Administration Country Profile. Norveç. http://unpan1.un.org/intradoc/groups/public/documents/un/.pdf. Erişim Tarihi: 22.02.2016 adresinden alındı.
• Urhan, G. (2009, Nisan-Mayıs). Uluslararası Dostluk Konseyi (CIF) İsveç Mesleki ve Kültürel Değişim Programı Raporu. http://www.academia.edu/13880192/%C4%B0SVE%C3%87_SOSYAL_REFAH_S%C4%B0STEM%C4%B0_ve_SOSYAL_H%C4%B0ZMETLER-RAPOR. Erişim Tarihi: 29.02.2016
• Ünsal, E. (1999). Memur Sendikaları. İstanbul: Boyut Kitapları.
• Vardar, N. (2015). Engelsiz İsveç'ten Ne Öğrenebiliriz? Bianet Bülten, 2-15. http://bianet.org/bulten?locale=tr. Erişim Tarihi: 29.02.2016 adresinden alındı. Vox Nasjonalt Fagorgan, (. V. (2016). Eşitlik. Oslo, Norveç. https://www.samfunnskunnskap.no/?page_id=490. Erişim Tarihi: 08.12.2016
• Yay, S. (2014, Kış). Tarihsel Süreçte Türkiye'de Sosyal Devlet. 21.Yüzyılda Eğitim ve Toplum, 3(9), s. 147.
• Yılmaz, V. (2012). İnsan Hakaları ve Karşılaştırmalı Sosyal Politika Yaklaşımı Işığında Türkiye'de Ruh Sağlığı Politikaları: Tespit ve Öneriler. İstanbul: Karika Matbaacılık.
• YılmazAkgül, G. (2006). OECD Ülkeleri ve Türkiye'de Sosyal Devlet ve Sosyal Harcamalar. İstanbul: Arıkan Yayıncılık.