Akdeniz Bölgesi Mekikli Dokumaların Atlas Çalışması

Yıl 2014, Cilt: 1 Sayı: 1, 96 - 117, 18.09.2014

Öznur Aydın Ebru Çatalkaya

https://doi.org/10.21602/sgsfsd.82186

Cited By: 1

Öz

Öz
Bu araştırma Anadolu’muzun geleneksel mekikli dokumaları hakkında yayınlamış bir takım kitap, bildiri, makale, Yüksek Öğretim Kurulu tezleri ve proje örnekleri de göz önünde bulundurularak Akdeniz Bölgesinin mekikli dokuma atlasının çıkarılması hedeflemektedir. Araştırmamız, Akdeniz bölgesinin mekikli dokumalar konusunda yayınlanmış örnekleri üzerinden sayısal veriler ve tablolar kullanılarak bazı çözüm önerileri sunacaktır.
Yerel adları, teknik özellikleri, üretilip üretilmediği konusundaki bilgiler ışığında dökümleri oluşturulan tablolarda, dokumanın günümüzdeki durumunun tespiti yapılacaktır. Elde edilen tespitler sonucunda yok olan ve hiç araştırma yapılmamış yörelerin belirlenerek Yükseköğretim ve eğitim kurumlarına önerilerin verilerek, yeni çalışmalara ışık tutması ve rehberlik etmesi amaçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Akdeniz Bölgesi, dokuma, mekik, kumaş, bibliyografya.

Abstract
This article aims to create a list about traditional weaving of Anatolian by taking into consideration some of the published books, announcement, article, council of higher education's theses and examples of projects. Our study will propose some solutions to weaving of Mediterranean region by using numerical datas and tables. through published examples
The current situation of weaving will be determined in the tables which created in the light of informations about if it’s being produced or not, local names, technical specifications. As a result of these fixations obtained by determining regions which is disappearing and not researched, it is intended to give suggestions to council of higher education and training and provide guidance on recent studies
Keywords: Mediterranean Region, weaving, shuttle, fabric, bibliography.

Anahtar Kelimeler

Akdeniz Bölgesi, dokuma, mekik, kumaş, bibliyografya.

Kaynakça

• 57 T. Onuk – F. Akpınarlı – S. Ortaç – Ö. Alp, Silifke Folkloru, İşlemecilik, Dokumacılık, Örücülük, Halk Oyunları Ve Giysileri, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, 2004, Ankara, s. 276. 58 G.Ataleyer, “Akdeniz Dokumacılığından Örnekler”, 2000’li Yıllarda Türkiye’de Geleneksel Türk El Sanatlarının Sanatsal, Tasarımsal ve Ekonomik Boyutu Sempozyumu Bildirileri, Ankara, 1999, s. 20 – 31. 59 http://www.kahramanmaras.bel.tr/fotograf-muzesi/kahramanmaras-genel/elsanatlari/aba.html, 60 F.Doba, Kadem, B. Zervent Ünal, “Yöresel Bir Kimlilk: Aba Sanatı”, 1.Uluslararası Yöresel Bez Günleri 27-29 Eylül 2012, İstanbul, 2012, s. 167-176. 61 S.Küpelikılıç, “Kahramanmaraş’ta Yok Olan Mesleklerden Abacılık”, Uzunoluk (12 Şubat Kurtuluş Yıldönemi Dergisi), Yıl:17, Sayı:17, s. 20-12. 62 M. Savaş, “Kahramanmaraş’ta Erkek Giysileri”, Madalyalı Tek Şehir Kahramanmaraş (Özel Kurtuluş Dergisi), Sayı: 16, s. 106-109. 63 www.meb.gov.tr , İllere Göre Geleneksel El Sanatlarımız, TC.Milli Eğitim Bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Sosyall ve Kültürel Eğitimler ve Faaliyetler Grup Başkanlığı, 2012, s. 156. 64 G. Özdemir – H. Özdemir, “Osmaniye İli El Dokumaları”, 1.Uluslararası Yöresel Bez Günleri 27-29 Eylül 2012, İstanbul, 2012, s. 156-166. 65 A.Gizlice, M.Erkoçak, Osmaniye Folkloru ve Halk Kültürü Sempozyumu, Osmaniye Valiliği, Osmaniye, 2003, s.207. 66 F.Doba, Kadem, B. Zervent Ünal, “Yöresel Bir Kimlilk: Aba Sanatı”, 1.Uluslararası Yöresel Bez Günleri 27-29 Eylül 2012, İstanbul, 2012, s. 167-176. 67 www.meb.gov.tr , İllere Göre Geleneksel El Sanatlarımız, TC.Milli Eğitim Bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Sosyall ve Kültürel Eğitimler ve Faaliyetler Grup Başkanlığı, 2012, s. 156.
• AKPINARLI, F. ve Ortaç, S., (2008). “Yöresel El Dokuması Kumaşlardan Yapılan Tasarımlar Ve Uygulamaları (Mersin Örneği)” Kızılcabölük Geleneksel Dokumalar Sempozyumu, 28-30 Mayıs 2008, Denizli, Kızılcabölük, s. 235-244.
• ALTAY, F., (1979). Kaftanlar, Yapı ve Kredi Bankası Kültür ve Sanat Hizmetleri, Topkapı Sarayı Müzesi:3, İstanbul.
• ARLI,M., (1990). Köy El Sanatları, Ankara Üniversitesi Yayınları:1185. Ders Kitabı: 339. A.Ü.Z.F. Baskı Ofset Ünitesi, Ankara.
• ATALAYER, G., (1994). “Anadolu’da Yaşayan Mekikli El Dokumacılık Tekstil Tasarım ve El Sanatı İlişkisi”, Kamu Ve Özel Kuruluşlarla Orta Öğretimde, Üniversitelerle El Sanatlarına Yaklaşım ve Sorunları Sempozyumu Bildirileri, 18-20 Kasım 1992 İzmir, T.T.K. Basımevi, HAGEM Yayın No:201. S. 460, Ankara. ATALAYER, G., (1999). “Akdeniz Dokumacılığından Örnekler”, 2000’li Yıllarda Türkiye’de Geleneksel Türk El Sanatlarının Sanatsal, Tasarımsal ve Ekonomik Boyutu Sempozyumu Bildirileri, Ankara, s. 20 – 31.
• ATALAYER, G., (2007). "Anadolu'da Geleneksel Dokumacılık", Türkiye – Japonya İpek Yolunda Dostluk ve Barış Etkinliği Kapsamında "Gelenekten Çağdaşa Tekstilde Sentez Uluslararası Sempozyum, 10-11 Eylül 2007, İstanbul, NPO Uluslararası Tekstil Ağı/ Japonya, İstanbul, s. 65-73.
• AYDIN, Ö., (1986). “Karatepe Kız Yusuflu’da Dokuma ve El Sanatları”, Türk Folkloru Aylık Halkbilim Dergisi, S.85, Ağustos, s. 26-31.
• AYDIN, Ö., (2008). “Gazipaşa Yöresi (Antalya) Mekikli Dokumaları”, Akdeniz Üniversitesi, Güzel Sanatlar Etkinlikleri, 1, 5 – 10 Mayıs 2008, Antalya, s. 79 –
• AYDIN, Ö., (2009). “Antalya/İbradı Ormana Beldesi Gılamık Dokumacılığı”, Ulusal El Sanatları Sempozyum Bildirileri, Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi, İzmir.
• AYDIN, Ö., (2010). Dünden Bugüne Antalya, Antalya Valiliği İl Kültür ve Turzim Müdürlüğü Yayınları, Cilt 2, s. 415-435, Antalya.
• AYDIN, Ö., (2011). “Alanya İpek Çeyiz Dokumaları”, Uluslararası İpek Böcekçiliği ve İpekli Dokumalar Sempozyumu, 25-28 Ekim, Alanya.
• AYDIN, Ö., (2012). “Alanya İpekli Dokumaları”, Alanya XII. Tarih ve Kültür Sempozyumu, 4-6 Mayıs, Alanya.
• AYTAÇ, Ç., (1989). El Dokumacılığı, Türk Hava Kurumu Basımevi, MEB. 2. Baskı, Ankara.
• BARIŞTA, Ö., (1992). “ Alanya ve Çevresinin Dokumaları”, II. Alanya Tarih Ve Kültür Sempozyumu Bildirileri,25-26 Nisan, Alanya.
• BÜLENT, S., (1995). “Adana/ Pozantı İlçe ve Köylerinde Giyim Kuşam”, Motif Halk Oyunları Derneği Dergisi, S. 3, Y. 1, Aralık, s. 16 – 17.
• ÇAKMAKOĞLU, A., (1986). “İçel Dokumaları”, Türk Dünyası Araştırmaları, S. 44, Ekim, s. 175-179.
• ÇİMRİN, H.,(2008). Antalya Folkloru, Antalya Ticaret ve Sanayi Odası Yayınları, Temmuz,Antalya.
• ÇİMRİN, H., (t.y.) Antalya Folkloru Antalya Efsaneleri Fetih Destanları, Halk Edebiyatı Ürünleri, 2. Kitap Akdeniz Kitabevi Araştıma Dizisi 2, 1. Basım. ERZURUMLU, Ö., (2011). Hatay Yöresi İpekli El Dokumacılığı, Mimar Sinan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• GİZLİCE, A. ve Erkoçak, M., (2003). Osmaniye Folkloru ve Halk Kültürü Sempozyumu, Osmaniye Valiliği, Osmaniye.
• GÖNÜLLÜ, A. R., (1998). “Alanya’da İpek Dokumacılığı”, 1. Antalya Yöresi El Sanatları Sempozyumu Bildirileri, 16 Ekim, Antalya Valiliği İl Kültür Müdürlüğü Yayınları, s. 18-21, Antalya.
• HALAÇELİ, H., (2006). “Antakya-Harbiye Yöresi İpekli Dokumaları”, Uluslararası Geleneksel Sanatlar Sempozyumu, 16-18 Kasım, Tübitak Yanyınları, C.2, Antalya, KADEM, F. D. ve Ünal, B. Z., (2012). “Yöresel Bir Kimlilk: Aba Sanatı”, Uluslararası Yöresel Bez Günleri, 27-29 Eylü, s. 167-176, İstanbul.
• KAHYA, E. (1994). “Çorum İlinde Dokunan Kargı Bezi”, I. Türk Halk Kültürü Araştırma Sonuçları Sempozyumu, 22-23 Aralık, Kültür Bakanlığı HAGEM, Ankara.
• KARAGEDİK, N., (2006). “XIX Yy. Ortalarında Alaiye Merkezde İskan Nüfus Ve Mesleki Yaşam, 1844 Tarihli Temetuat Defterlerine Göre”, Alanya Tarih Ve Kültür Seminerleri IV, ALSAV, 1.Baskı , Ağustos, Alanya.
• KUNDAK, F.Y., (1998). İçel Dokumacılığı, Marmara Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• KÜPELİKILIÇ, S., “Kahramanmaraş’ta Yok Olan Mesleklerden Abacılık”, Uzunoluk (12 Şubat Kurtuluş Yıldönemi Dergisi), Yıl:17, Sayı:17, s. 20-12. ONUK, T., Akpınarlı, F. Ortaç, S. ve Alp, Ö., (1998). Tarsus El Sanatları (Dokumacılık, örmecilik, işlemecilik), Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• ONUK, T., (1994). “Toros Dağlarının Eteklerinde Kenzin (Ardıçlı) Adlı Bir Köy Var”, Türkiye İş Bankası Kültür ve Sanat Dergisi, S.23, Y.6, Eylül, s. 27-29.
• ONUK, T., Akpınarlı, F. Ortaç, S. ve Alp, Ö., (1998). İçel El Sanatları, Kültür Bakanlığı Yayınları:2091, Halk Kültürlerini Araştırma ve Geliştirme:269, Genel Müdürlüğü Yayınları Maddi Kültür Dizisi:19, Ankara.
• ONUK, T., Akpınarlı, F. Ortaç, S. ve Alp, Ö., (1998). Silifke Folkloru, İşlemecilik, Dokumacılık, Örücülük, Halk Oyunları Ve Giysileri, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, 2004, Ankara.
• OYMAN, N. R., (2005). “Burdur İli Geleneksel Dokumaları ve Günümüzdeki Durumu”, 1.Burdur Sempozyumu, 16-19 Kasım, Burdur.
• OYMAN, N. R., (2006). “Burdur İli Alaca Dokumalarının Tarihçesi Desen, Kompozisyon Özellikleri ve Günümüzdeki Durumu”, Uluslararası Geleneksel Sanatlar Sempozyumu, 16-18 Kasım, Tübitak Yayınları, C.2, İzmir.
• OYMAN, N. R. ve Gürpınar, M., (2012). “Yöresel Bezlerin Pazarlanması, Bir Yeşil Tekstil Örneği Burdur Alacaları”, 1.Uluslararası Yöresel Bez Günleri, 2729 Eylül, s.330-340,İstanbul.
• ÖNLÜ, N., (2008). “Hatay İli Harbiye ve Samandağı’nda İpekli Dokumacılığının Günümüzdeki Durumu, Sorunları, Geliştirip Tanıtılmasına Yönelik Çözüm Önerileri”, Akdeniz Üniversitesi Güzel Sanatlar Etkinlikleri, 1, 5 – 10 Mayıs, s. 319 – 330,Antalya.
• ÖZKAN, S. H., (2011). “XVI. Yüzyıl Alaiye Sancağında Dokuma Ve Tekstil Sanayisinde Kullanılan Ürünlerin Üretimi”, ARIŞ Halı, Düz Dokuma, Kumaş, Giyim, Kuşam Ve İşleme Sanatları Dergisi, S.5, Mart, s. 96-101.
• ÖZCAN, N., (2001). “Ormana’dan Bir Dokuma Türü; Kılamık”, 2. Antalya Yöresi El Sanatları Sempozyumu Bildirileri, 10 Ekim, Antalya Valiliği İl Kültür Müdürlüğü Ve Antalya Esnaf Ve Sanatkarlar Odaları Birliği Yayını, Antalya.
• ÖZDEMİR, G. ve Özdemir, H., (2012). “Osmaniye İli El Dokumaları”, Uluslararası Yöresel Bez Günleri, 27-29 Eylül 2012, s. 156-166,İstanbul.
• ÖZEN, M. E., (1982). “Türkçe’de Kumaş Adları”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, Fatih Sultan Mehmed’e Hatıra Sayısı, S.33, İstanbul.
• SALMAN, F., (2004). “Türk Kumaş Sanatında Görülen Geleneksel Kumaş Çeşitlerimiz”, Sanat Dergisi, Erzurum, S. 6, s. 13-42.
• SARIOĞLU, H., (1996). “Yöre Yöre El Dokusu Kumaşlar”, 1. Türk Halk Kültürü Araştırma Sonuçları Sempozyum Bildirileri1, 22-23 Aralık, Kültür Bakanlığı Yayınları, , 1. Cilt, Genel Konular, Maddi Kültür, s. 253 – 258,Ankara.
• SAVAŞ, M., “Kahramanmaraş’ta Erkek Giysileri”, Madalyalı Tek Şehir Kahramanmaraş (Özel Kurtuluş Dergisi), Sayı: 16, s. 106-109. SEYİRCİ, M., (1991). “Alanya’da Dokumacılık”, Alanya Kaygusuz Abdal ve Çevre Kültürü Araştırma Derneği Tarafından Düzenlenen 1. Alanya Tarih Ve Kültür Semineri, 16 Şuba, Alanya.
• SEYİRCİ, M., (1993). “Alanya Dokumaları”, Alanya 1. Tarih Ve Kültür Semineri, s. 81-86,Alanya.
• SEZEN, N., (2007). “Antalya Gündoğmuş Kayabükü (Çündüre)”, Çündüreliler Derneği Yayını, Antalya.
• SOYSALDI A. ve Balkanal, Z., (2011). “Burdur’da Yapılan Bir El Dokuması İbecik Bezi”, III. Uluslararası Türk El Dokumaları (Tekstil) Ve Gelenekli Sanatlar Kongresi/Sanat Etkinlikleri, 30-31 Mayıs, Selçuklu Araştırmaları Merkezi, Konya.
• TAN, A., (1994). Antakya Yöresi İpekli Dokumacılık ve El İşlemeleri, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• TÜRKOĞLU, S., (2002). Tarih Boyunca Anadolu’da Giyim – Kuşam, İstanbul.
• YAĞAN, Ş.Y., (1978). Türk El Dokumacılığı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• YALÇIN, H., (1998). Bartın Yazmacılık Sanatının Hatay Yöresi İpekli Dokumalarına Uyarlanarak Giysi Tasarımında Kullanılması,Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, YayımlanmamışYüksek Lisans Tezi, Ankara.
• İNTERNET KAYNAKLARI http://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/modul_pdf/215esb397.pdf http://www.mersinkulturturizm.gov.tr/belge/1-72783/sanat-kultur-veeglence.html http://www.kahramanmaras.bel.tr/fotograf-muzesi/kahramanmarasgenel/el-sanatlari/aba.html, www.meb.gov.tr, İllere Göre Geleneksel El Sanatlarımız, TC.Milli Eğitim Bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Sosyall ve Kültürel Eğitimler ve Faaliyetler Grup Başkanlığı, 2012, s. 156. KAYNAK KİŞİLER
• Berrin Tekin, “Kaş Sütleğen Dokuma Çeşitleri”, Dokuma Termilojisi dersi Alan araştırması, Bahar- 2012.
• Cevriye ALP, 1931 Yalvaç Doğumlu, Dokumacı Isparta Yalvaç Kültür evi Traşzade konağı’nda görüşme 21.06.2012
• Eken Turgut, 1950 Kumluca Karacaören köyü doğumlu, Annesi Kızılihram dokuyucusu ile Kumluca Kent Müzesinde görüşme 26.12.2012
• Elif Güzel, “Serik/Karakoyun Yörükleri ve Dokumaları”, Dokuma Termilojisi dersi Alan araştırması, Bahar- 2012.
• Karamıklı Münevver, 1965 Kumluca Karacaören köyü doğumlu, Annesi Kızılihram dokuyucusu ile evinde görüşme 26.12.2012
• Savran Havvana, 1933 Kumluca Karacaören köyü doğumlu, Kızılihram dokuyucusu ile evinde görüşme 26.12.2012
• Zeynep Akkaya, “Serik Gediz köyü Sözcük Araştırması”, Dokuma Termilojisi dersi Alan araştırması, Bahar- 2012.