Tekinsizliğin Estetiği ve Sanat Yapıtı

Yıl 2017, Cilt: 10 Sayı: 19, 96 - 126, 17.07.2017

Engin Ümer

https://doi.org/10.21602/sduarte.307075

Cited By: 6

Öz

ÖZ

Sigmund Freud'un "Tekinsiz" makalesi estetik ve
sanat felsefesi açısından da ilham vermiş bir çalışmadır. Tekinsiz, tedirgin
edici bir duygudur. Ruhsal anlamda öznenin dehşete düşmesi ve kontrolünü anlık
olsa bile kaybetmesidir. Ancak bu kavram sanatlar tarafından ilgi gördüğü gibi
estetik açıdan da düşünülebilirdir. Tekinsizin estetik açıdan ne olduğuna
bakıldığın da onun yüce ile ilişkilendirilebileceği görülür. Modern estetiğin
temel kategorilerinden birisi olan yüce ile tekinsiz arasında görünür bir ilişki
söz konusudur. Komedinin dehşet duygusunu nasıl bertaraf ettiği tekinsiz ile
ilişkisi açısından komediyi düşünme imkanı sunmaktadır. Son olarak da
tekinsizin iğrenç ile ilişkisi bir başka estetik ilgi olarak ele alınmıştır.
Çalışma estetik kategoriler etrafında düşünceler sunma amacındayken sanat
felsefesi açısından da tekinsizin eserlerde nasıl gösterildiği üzerine de
düşünmektedir.

Anahtar
Kelime: Tekinsiz, Yüce, Komedi,
İğrenç, Güncel Sanat

Anahtar Kelimeler

tekinsiz, yüce, iğrenç, güncel sanat, komedi

Kaynakça

• KAYNAKÇA Arat, N., (2006). Etik ve Estetik Değerler, Say Yayınları, İstanbul. Altuğ, T., (2007). Kant Estetiği, Payel Yayınları, İstanbul. Bahtin, M., (2005). Rabelais ve Dünyası, (çev.) Çiçek Öztek. Ayrıntı Yayınları, İstanbul. Başaran, M., (1997). “Tuhaf Bir Cazibe Olarak Çöp”, Defter, Sayı: 31 Bergson, H., (2011). Gülme- Komiğin Anlamı Üzerine Deneme, (çev.) Yaşar Avunç, Ayrıntı Yayınları, İstanbul. Bolla, P., (2006). Sanat ve Estetik, (çev.) Kubilay Koş, Ayrıntı Yayınları, İstanbul. Burke, E., (2008). Yüce ve Güzel Kavramlarımızın Kaynağı Hakkında Felsefi Bir Soruşturma, (çev.) M. Barış Gümüşbaş, BilgeSu Yayıncılık, Ankara. Canclini, N. G., (2016). Sanatın Huzursuzluğu, http://www.e-skop.com/skopbulten/pasajlar-sanatin-huzursuzlugu/3085. Derrida, J., (2013). Batı Düşüncesinde Yamyamlık Figürleri, http://www.e-skop.com/skopbulten/pasajlar-bati-dusuncesinde-yamyamlik-figurleri/1270. Erzen, J., (2011). Çoğul Estetik. Metis Yayıncılık: İstanbul. Fineberg, J., (2014). 1940'tan Günümüze Sanat, (çev.) Göral Erinç Yılmaz, Karakalem Kitabevi Yayınları, İstanbul. Ferry, L., (2012). Homo Esteticus / Demokrasi Çağında Beğeninin İcadı, (çev.) Devrim Çetinkasap, Pinhan Yayıncılık, İstanbul. Foster, H., (2011). Zoraki Güzellik, (çev.) Şebnem Kaptan, Ayrıntı Yayınları, İstanbul. Freud, S., (1996). Gündelik Hayatın Psikopatalojisi, (çev.) Şemsi Yeğin, Payel Yayınları, İstanbul. Freud, S., (1999). Sanat ve Edebiyat, (çev.) Dr. Emre Kapkın ve Ayşen Tekşen Kapkın, Payel Yayınları, İstanbul. Freud, S., (2002). Metapsikoloji, (çev.) Dr. Emre Kapkın ve Ayşen Tekşen Kapkın, Payel Yayınları, İstanbul. Gürbilek, N., (1997). “Oyun ve Adalet”, Defter, Sayı: 31. Kandinsky, W., (2001). Sanatta Ruhsallık Üzerine. (çev.) Gülin Ekinci, 6:45 yayınları, İstanbul. Kant, İ., (2006), Yargıgücünün Eleştirisi, (çev.) Aziz Yardımlı, İdea Yayınları, İstanbul. Kearney, R., (2012). Yabancılar, Tanrılar ve Canavarlar, (çev.) Barış Özkul, Metis Yayıncılık, İstanbul. Kristeva, J., (2004). Korkunun Güçleri İğrençlik Üzerine Denemeler, Nilgün Tutal (çev.), Ayrıntı Yayınları, İstanbul. Kris E. ve Kurz O., (2016). Sanatçı İmgesinin Oluşumu: Efsane, Mit ve Büyü, (çev.) Sabri Gürses, İthaki Yayınlar, İstanbul. Lichte, E. F., (2016). Performatif Estetik. (çev.) Tufan Acil, Ayrıntı Yayınları, İstanbul. Lyotard, J. F., (1994). “Postmodern Nedir Sorusuna Cevap”, Postmodernizm, (der.) Necmi Zeka, Kıyı Yayınları, İstanbul. Masschelen, A., (2011). The Unconcept- The Freudian Uncanny ın Late- Twnetieth- Century Theory. (1. Baskı), Sunny Press: New York. Özkaracalar, K., (2005). Gotik, L ve M Yayınları, İstanbul Ranciere, J., (2012). Estetiğin Huzursuzluğu, (çev.) Aziz Ufuk Kılıç, İletişim Yayınları, İstanbul. Roudinesco, E., (2013). İçimizdeki Karanlık Yan, (çev.) Nami Başer, Say Yayınları, İstanbul. Schaper, E., (2005). “Beğeni, Yücelik ve Deha: Doğa ve Sanat Estetiği”, Cogito: Kant Özel Sayısı, Sayı: 41- 42, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları. Ümer, E., (2014). Güncel Sanat İmgesi Olarak “Tekinsiz” Nesne, Yayımlanmamış Sanatta Yeterlik Tezi, Gazi Üniversitesi, Sos. Bil. Ens.,Ankara. Wieczorek, M., (2001). Slavoj Zizek'in Gülünç, Yüce Sanatı. (çev.) Savaş Kılıç, Slavoj Zizek Gülünç Yücenin Sanat: David Lynch'in Kayıp Otoban'ı Üzerine içinde, Om Yayınevi, İstanbul. Wood, A. W., (2009). Kant, (çev.) Aliye Kovanlıkaya, Dost Kitabevi, Ankara. Zizek, S., (2002). İdeolojinin Yüce Nesnesi, (çev.) Tuncay Birkan, Metis Yayınları, İstanbul. Zupancic, A., (2011). Neden Psikanaliz?-Üç Müdahale, (çev.) Barış Engin Aksoy, Metis Yayıncılık, İstanbul.