Foucault’nun İktidar Kavramı Odağında Distopik Kurgular ve Sam Shepard’ın Görünmeyen El’i

Yıl 2017, Cilt: 10 Sayı: 20, 372 - 386, 31.12.2017

Filiz Çevik Tan

https://doi.org/10.21602/sduarte.349669

Öz

ÖZ

İktidar
yapıları özellikle batı ülkelerinin sosyo-kültürel ve ekonomik alanda
yaşadıkları değişimler ile biçimlenmiştir. Modernizm sonrası iktidar yapıları
üzerine birçok çalışma yapmış olan M. Focuault’nun teorileri iktidarların
totaliter yanlarını açıklamada yol göstericidir. İktidar kavramı,  hem feodal dönemin köleci anlayışı, hem de
modern iktidarların, sözde özgürlük vaat eden çağdaş yaklaşımlarından izler
taşır. Foucault’a göre modern iktidarlar, 
özgürlük yerine özgürlük illüzyonu kuran, aslında bireyleri
köleleştiren, bunu sağlamak için de aklın ve bilimin getirilerini kullanarak,
ustalıkla hazırlanmış, çok çeşitli kontrol mekanizmaları kuran bir doğaya
sahiptir. Feodal dönemin iktidarlarının, somutlanabilen, doğrudan yapısına
karşılık olarak kendisini gizler ve en küçük toplumsal birime kadar yayar.  Modern iktidar, varlığını hem mümkün kılmak
hem de korumak üzere disiplin ve gözetim tekniklerine başvurur. İktidarın bu
temel karakteristikleri, distopya başlığında değerlendirilebilecek birçok yazın
ve sinema kurgusuna da ilham kaynağı olmuştur.

Bu
çalışmada iktidar mekanizmaları, Focuault’un saptamaları ve kavramlaştırması
çerçevesinde incelenmiştir. İktidarın modern zamanlardaki soyut varlığı,
gözetim, denetim ve disiplin pratikleri, distopik yazın ve sinemadan örnekler
eşliğinde, Sam Shepard’ın Görünmeyen El oyunu odağında ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

İktidar, Distopya

Kaynakça

• Akal, C. B. (2005). İktidarın Üç Yüzü, Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Gökberk, M. (2000). Felsefe Tarihi, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Shepard, S. (1981). Görünmeyen El, Urizen Books.
• Bauman, Z. (1996). Yasa Koyucular ile Yorumcular, çev. Kemal Atakay, İstanbul: Metis Yay.
• Foucault, M. (1999). Bilginin Arkeolojisi, çev. V. Urhan, İstanbul: Birey Yayınları.
• Foucault, M. (2000). Hapishanenin Doğuşu, çev. Mehmet Ali Kılıçbay, Ankara: İmge Kitabevi.
• Foucault, M. (2003a). Cinselliğin Tarihi, çev. Hülya U. Tanrıöver, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M.(2003b). Toplumu Savunmak Gerekir, çev. Şehsuvar Aktaş. İstanbul: YKY Yayınları.
• Foucault, M. (2005a). Özne ve İktidar, çev. I. Ergüden ve O. Akınhay, 2005, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2005b). Entelektüelin Siyasi İşlevi, çev. I. Ergüden, O. Akınhay, F. Keskin, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2005c). Büyük Kapatılma, çev. I. Ergüden, Ferda Keskin, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2006). Sonsuza Giden Dil, çev. I. Ergüden, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2007). İktidarın Gözü, çev. I. Ergüden, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. Chomsky, M. (2005). İnsan Doğası: İktidara Karşı Adalet. çev. Tuncay Birkan. İstanbul: Bgst Yayınları.
• Trombadori, D.Foucault,M.(2004). Marx’tan Sonra, çev. Gökhan Aksay, İstanbul: Chivi Yazıları Yayınları. West, D.(1998). Kıta Avrupa’sı Felsefesine Giriş, çev. A. Cevizci, İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Lash,S. (1994). “Modernite Mi, Modernizm Mi? Weber Ve Günümüz Toplumsal Teorisi”, Modernite Versus Postmodernite, der. Mehmet Küçük, Ankara: Vadi Yayınları.
• Deveci, C. (1999). “Foucault’nun İktidar Kavramsallaştırmasında Siyasal Boyutun Ayrıştırılamazlığı”, Doğu Batı Dergisi, Ankara: Felsefe Sanat ve Kültür Yayınları, Sayı:9, s. 28.
• Esgün, T.G. (2006). “Postmodernizme Rağmen Aydınlanma”, Uludağ Üniversitesi Felsefe Dergisi, Sayı:6, s. 98.
• Evre, B. (2007). “Bir Düşünüş Biçimi Olarak Postmodernizm ve Temel Parametreleri”, Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, Sayı:13, s.12.