Bitkisel Örücülük ve Sepet Ürünlerinde Koruma Onarım Çalışmaları

Yıl 2021, Cilt: 14 Sayı: 27, 588 - 605, 30.06.2021

Ayşem Yanar Kardelen Arin

https://doi.org/10.21602/sduarte.881987

Öz

Sepet; Anadolu’da ve dünyanın diğer bölgelerinde kültürün ve geleneğin meydana getirdiği biçimsel ve işlevsel olan objelerdir. Bu nedenle, yaşamsal değerini kaybetmeden ve teknolojiye yenilmeden günümüze kadar ulaşmıştır. Bu konuda yapılan çalışmalar incelendiğinde en ilkel sepet dokumalarda bataklık otu, hasır otu, saz gibi bitkilerin kullanıldığı anlaşılmaktadır. Geçmişten günümüze sepet örücülüğü; toplumların yaşam biçimlerine, inançlarına, gelenek ve göreneklerine, işlevlerine göre, şekil ve ölçütlerinde farklı özellikler barındırmaktadır. Özellikle Neolitik Dönemden sonra işlevsel, dekoratif ve ritüel amaçlı kullanım tarzları yaygınlaşarak artmıştır. Neolitik dönem, yerleşik düzene geçme dönemi olması nedeniyle pek çok kültürde erken ya da geç sepet örücülüğü ve dokumacılık eylemlerinin başladığı dönem sayılmaktadır. Liflerin işlenmesi ya da örülmesi dokumacılığın temel yapı taşı olmuştur. Organik hammadde olmaları sebebiyle günümüze kadar ulaşamayan birçok nesne olduğu düşünülmektedir. Bu yüzden arkeolojik ve etnografik nesneler koruma onarım biliminin çalışma alanına girmektedir. Nesneye uygun olarak belirlenen koruma tedavileri kültürel miras aktarımını sağlayan önemli çalışmalardır.
Bu çalışmada, sepet örme teknikleri, sepette görülen bozulma türleri, arkeolojik ve etnografik ürün olma statüsünde olan sepet ürünlerde korumaya yönelik uygulanan analiz yöntemleri, depolama gibi koruma yaklaşımları irdelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

bitkisel örmecilik, sepet örücülüğü, etnografik ürün, koruma, onarım

Kaynakça

• Adovasio, J. M. (2016). Basketry Technology: A Guide to Identification and Analysis. Updated Edition.
• Akpınarlı, H. F. ve Üner, İ. (2019). “Geleneksel Tekstillerin Özellikleri ve Çeşitleri”. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, sayı 34, Denizli, ss.133-145.
• Atay,A.(1987). Örücülük Temel Ders Kitabı. Milli Eğitim Basımevi, Birinci baskı, İstanbul.
• Banik, G., Irene. B., Vincent, D. (2011). Paper and Water: A Guide for Conservators. 1st ed. Amsterdam: Butterworth-Heinemann. Demir, G.K. (2020). “Bergama’da Son Ustasıyla Yaşatılan Sepetçilik”. Folklor Akademi Dergisi. Cilt:3, Sayı:4, 53 – 71.
• Di Lernia, S., Massamba N'siala, I., Mercuri, A. M. (2012). “Saharan prehistoric basketry. Archaeological and archaeobotanical analysis of the early-middle Holocene assemblage from Takarkori (Acacus Mts., SW Libya)”. Journal of Archaeological Science 39,1837–1853.
• Florian M.L.E., Kronkright D. P., Norton, Ruth E. (1990). The Conservation of Artifacts Made from Plant Materials. 3rd ed., 195-286. Los Angeles: The Getty Conservation Institute.
• Meister, N. B. (2019). “A Guide to the Preventive Care of Archaeological Collections”. Advances in Archaeological Practice 7(3):1-7.