Galerici-Sergi Yapımcısı Olarak René Block ve Fluxus Sanatı

Yıl 2021, Cilt: 14 Sayı: 27, 352 - 378, 30.06.2021

Hatice Özdoğan Türkyılmaz

https://doi.org/10.21602/sduarte.897469

Cited By: 2

Öz

Bu makalede, küresel sanat ortamının önemli aktörlerinden biri olan Alman galerici, sanat yayıncısı, sanat koleksiyoncusu, sanat danışmanı, sergi yapımcısı ve küratör René Block’un erken dönem galericilik faaliyetleri ile Fluxus sanatçılarıyla kurduğu ilişkilerin başlangıcı ve süreç içerisindeki gelişimi ele alınacaktır.

Çalışmamız kapsamında kaynak ve verilere ulaşma sürecinde, başlıca iki yöntem izlenmiştir: Öncelikle, çeşitli ulusal ve uluslararası arşivler ile veri tabanlarında kapsamlı bir araştırma ve literatür taraması yapılmıştır. Daha sonra başta René Block’un kendisi olmak üzere Block’la ortak projelerde, sergilerde çalışmış ya da herhangi bir şekilde o süreçleri gözlemleme, deneyimleme imkânı olan sanatçılar, küratörler, müze yöneticileri ve diğer uzmanlarla iletişime geçilerek görüşme ve/veya yazışmalar gerçekleştirilmiştir. Kütüphane ve arşivlerden ulaştığımız her türlü yazılı-basılı-görsel-işitsel doküman ile gerçekleştirmiş olduğumuz kişisel görüşme/yazışma ve söyleşilerden elde ettiğimiz yeni bilgi ve veriler makalede değerlendirilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

René Block, Fluxus Akımı, Joseph Beuys

Destekleyen Kurum

Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK)

Teşekkür

Bu çalışmanın araştırma sürecinde, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) tarafından verilen 2211/A Yurt İçi Lisansüstü Burs Programı’ndan destek alınmış ayrıca 2214/A Yurt Dışı Doktora Sırası Araştırma Bursu kapsamında Freie Universität Berlin’de misafir araştırmacı olarak araştırma-incelemeler gerçekleştirilmiştir.

Kaynakça

• Abdullah, H. (2017). “Pop Art at the Frontline of the Cold War: René Block’s ‘Capitalist Realism’ in 1960s West Berlin”, Art in transfer in the Era of Pop. Curatorial Practices and Transnational Strategies, ed. Annika Öhrner, Stockholm: Södertörn Studies in Art History and Aesthetics & Terra Foundation for American Art, s.161-187.
• Aladağ, N. (2018). Nevin Aladağ ile Gerçekleştirilen Kişisel Görüşme [İngilizce], Berlin: 9 Aralık.
• Altındere, H. (2017). Halil Altındere ile Pilot Galeri’de Gerçekleştirilen Kişisel Görüşme, İstanbul: 24 Ekim.
• Babias, M. (2001). Ich War Dabei, Als… Interviews 1990-2000, yay. Christoph Keller, Frankfurt am Main: Revolver – Archiv für aktuelle Kunst.
• Babias, M. ve Block, R. (2014). “Vorwort/Önsöz”, n.b.k. Diskurs Band 8: The Unanswered Question. İskele2 (Sergi Kataloğu), yay. haz. Marius Babias ve René Block, Berlin: Neuer Berliner Kunstverein // TANAS – Raum für zeitgenössische türkische Kunst // Köln: Verlag der Buchhandlung Walther König, s.5-8.
• Babias, M. ve Rollig, S. (2015). “Vorwort”, n.b.k. Ausstellungen Band 18: René Block. Ich kenne kein Weekend. Ausstellungsprojekte, Texte und Dokumente seit 1964 (Sergi Kataloğu), ed. Marius Babias, Birgit Eusterschulte ve Stella Rollig, Berlin: Neuer Berliner Kunstverein (n.b.k.); Köln: Verlag der Buchhandlung Walter König, s.6-8.
• Babias, M. vd. (Yay. Haz.). (2015). n.b.k. Ausstellungen Band 18: René Block. Ich kenne kein Weekend. Ausstellungsprojekte, Texte und Dokumente seit 1964 (Sergi Kataloğu), Berlin: Neuer Berliner Kunstverein (n.b.k.); Köln: Verlag der Buchhandlung Walter König.
• Baum, S. (1989). “Die Frühen Jahre. Gespräche mit Galeristen: René Block”, Kunstforum International, sayı 104 (Die Frühen Jahre Kunstwerte - Markt und Methoden), Kasım-Aralık, s.254-264.
• Baydu, M. (2018). Mehtap Baydu ile Sanatçının Atölyesinde Gerçekleştirilen Kişisel Görüşme, Berlin: 12 Kasım.
• Beykal, C. (Yay. Haz.) (1992). Beuys Etkinlikleri: Gösteri, Konferans, Panel: 5 Kasım 1991 Salı, 6 Kasım 1991 Çarşamba, 7 Kasım 1991 Perşembe (Üç Gün), çev. Deniz Derman, İstanbul: a+A Plastik Sanatlar Derneği Yayın Dizisi, Mas Matbaacılık.
• Block, R. (1974). “Der Galerist Sät – der Kunsthändler ernt. Hat der Galerist eine Überlebendeschance?”, Magazin Kunst, Nr. 55/56, s.30-31.
• Block, R. (1980). “Die Summe aller Klänge ist Grau”, Für Augen und Ohren. Von der Spieluhr zum Akustischen Environment. Objekte. Installationen. Performances (Sergi Kataloğu), Berlin: Akademie der Künste, s.103-146.
• Block, R. (1983). “Vorwort”, 1962 Wiesbaden Fluxus 1982. Eine kleine Geschichte von Fluxus in drei Teilen (Sergi Kataloğu), Wiesbaden: Harlekin Art, Berlin: Berliner Künstlerprogramm des DAAD.
• Block, R. (1992). “Berlin - New York Aksiyonları 1964-1979”, çev. Deniz Derman, Beuys Etkinlikleri: Gösteri, Konferans, Panel: 5 Kasım 1991 Salı, 6 Kasım 1991 Çarşamba, 7 Kasım 1991 Perşembe (Üç Gün), yay. haz. Canan Beykal, İstanbul: a+A Plastik Sanatlar Derneği Yayın Dizisi, Mas Matbaacılık, s.76-95.
• Block, R. (2016). René Block ile Edition Block’ta Gerçekleştirilen Kişisel Görüşme [Almanca], Berlin: 28 Kasım.
• Block, R. (2018). René Block ile Edition Block’ta Gerçekleştirilen Kişisel Görüşme [İngilizce], Berlin: 28 Aralık.
• Block, R. ve Knapstein, G. (2002a). A Long Tale with Many Knots. Fluxus in Germany 1962-1994 / Textbook, 3. Basım, ed. Gabriele Knapstein ve Carola Bodenmüller, Institut für Auslandsbeziehungen e. V. Yayını, Ostfildern-Ruit bei Stuttgart: Dr. Cantz’sche Druckerei. (1995).
• Block, R. ve Knapstein, G. (2002b). Eine lange Geschichte mit vielen Knoten. Fluxus in Deutschland 1962-1994 / Katalog, 3. Basım, ed. Gabriele Knapstein ve Carola Bodenmüller, Institut für Auslandsbeziehungen e. V. Yayını, Ostfildern-Ruit bei Stuttgart: Dr. Cantz’sche Druckerei. (1995).
• Block, R. vd. (2002). “Introduction”, A Long Tale with Many Knots. Fluxus in Germany 1962-1994 / Textbook, 3. Basım, ed. Gabriele Knapstein ve Carola Bodenmüller, Institut für Auslandsbeziehungen e. V. Yayını, Ostfildern-Ruit bei Stuttgart: Dr. Cantz’sche Druckerei. (1995), s.4-5.
• Buchmaier, B. (2015). “Ambivalenz Macht Atttraktiv. René Block als Galerist”, yay. René Block, ed. Eva Scharrer, Blocks Weekend Zeitung, 15 Eylül, Berlin: Edition Block GmbH, s.28-33.
• Çengel Götzelt, Ö. (2018). TANAS Halkla İlişkiler Sorumlusu Özlem Çengel Götzelt ile Gerçekleştirilen Kişisel Görüşme, Berlin: 29 Aralık.
• Eichhorn, M. (2014). “Variationen Eines Lebens. Interview mit René Block/Bir Hayat Üzerine Çeşitlemeler: René Block ile Söyleşi”, n.b.k. Diskurs Band 8: The Unanswered Question. İskele2 (Sergi Kataloğu), yay. haz. Marius Babias ve René Block, Berlin: Neuer Berliner Kunstverein // TANAS – Raum für zeitgenössische türkische Kunst // Köln: Verlag der Buchhandlung Walther König, s.65-79.
• Eusterschulte, B. (2015). “Demonstrationen für die Kunst und ein Koffer fürs Weekend”, n.b.k. Ausstellungen Band 18: René Block. Ich kenne kein Weekend. Ausstellungsprojekte, Texte und Dokumente seit 1964 (Sergi Kataloğu), ed. Marius Babias, Birgit Eusterschulte ve Stella Rollig, Berlin: Neuer Berliner Kunstverein (n.b.k.); Köln: Verlag der Buchhandlung Walter König, s.16-24.
• Eusterschulte, B. (2018). Birgit Eusterschulte ile Gerçekleştirilen Kişisel Görüşme [İngilizce kısmen Almanca], Berlin: 11 Eylül.
• Foote, L. (1975). A Talk with René Block. Some Artists, for Example Joseph Beuys. Multiples, Drawings, Videotapes, Riverside: University of California.
• Gökçebağ, Ş. (2018). Şakir Gökçebağ ile Sanatçının Atölyesinde Gerçekleştirilen Kişisel Görüşme, Hamburg: 9 Kasım.
• Glaser, M. (2014). “René Block ve Sanatta Çoğaltma”, Artam Global Art&Design, sayı 29, s.49-55.
• Heinrich, B. (2008). “‘Dem Multiple Gehört die Zukunft’ Der Verleger René Block/ ‘The Future Belongs to Multiples’ René Block the Publisher”, Who killed the painting? Werke aus der Sammlung Block im Neuen Museum in Nürnberg (Sergi Kataloğu), ed. Thomas Heyden ve Birgit Suk, Nürnberg: Neues Museum – Staatliches Museum für Kunst und Design in Nürnberg, s.142-157.
• Heinrich, B. (2010). “KP Brehmer”, Starter - Vehbi Koç Vakfı Çağdaş Sanat Koleksiyonu’ndan İşler/Works from the Vehbi Koç Foundation Contemporary Art Collection (Sergi Kataloğu), ed. İlkay Baliç, İstanbul: ARTER Yayını, Ofset Yapımevi, s.213.
• Heinrich, B. (2018). TANAS Sanat Direktörü Barbara Heinrich ile Gerçekleştirilen Kişisel Görüşme [İngilizce], Berlin: 22 Aralık.
• Herzog, G. (2009). “René Block im Gespräch mit Günter Herzog”, Sediment. Mitteilungen zur Geschichte des Kunsthandels, Heft 16. s.8-31.
• Jans, R. (2014). Art on the Border: Galerie Rene Block and Cold War Berlin, Ph.D. Dissertation, Chicago: The University of Chicago.
• Kahraman, H. B. (2005). Sanatsal Gerçeklikler, Olgular ve Öteleri…, 3. Basım, İstanbul: Agora Kitaplığı. (1995).
• Knapstein, G. (2011). René Block im Gespräch mit Gabriele Knapstein, yay. Susanne Pfeffer, ed. Friederike Schäfer, [anlässlich der Gesprächsreihe Alte Hasen in den KW Institute for Contemporary Art, Berlin am 24. November 2009] Köln: Verlag der Buchhandlung Walther König.
• Kuo, M. (2014). “Speculative Realism: An Interview with René Block”, Artforum, Vol. 52, No. 8, s. 228-231.
• Martin, O. (2012). “Performans Sanatı”, Sanatın Tüm Öyküsü, gen. ed. Stephen Farthing, Çin: Hayalperest Yayınevi, s.512-513.
• Merdaner, E. (2016). Joseph Beuys “Sanatı ve Felsefesine Bir Bakış”, İstanbul: Tekhne Yayınları.
• Minas, G. (1990a). Joseph Beuys: Bir Video Programı, Goethe Enstitüsü Münih Yayını, Mainz: Maus.
• Minas, G. (1990b). Joseph Beuys: Ein Video Programm, Goethe-Institut München Yayını, Mainz: Maus.
• Özdoğan Türkyılmaz, H. (2019). Küreselleşen Türkiye’nin Kültür ve Sanat Ortamında Bir Aktör: René Block, Doktora Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sanat Tarihi Anabilim Dalı.
• Özdoğan Türkyılmaz, H. (2021). “René Block Koleksiyonu’nda Yer Alan Türkiyeli Sanatçılar ve Eserleri”, 24. Uluslararası Ortaçağ ve Türk Dönemı̇ Kazıları ve Sanat Tarı̇hı̇ Araştırmaları Sempozyumu (7-9 Ekim 2020), Nevşehir: Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Yayınları (baskıda).
• Ruttimann, S. ve Seinsoth, K. (2014). “Interview with René Block”, ONCURATING.org, sayı 22 (Politics of Display), s.73-78.
• Scharrer, E. (Ed.) (2015a). Blocks Weekend Zeitung, 15 Eylül, Berlin: Edition Block GmbH.
• Scharrer, E. (2015b). “‘So langweilig wie möglich’” Block und Fluxus”, yay. René Block, ed. Eva Scharrer, Blocks Weekend Zeitung, 15 Eylül, Berlin: Edition Block GmbH, s.10-16.
• Scharrer, E. (2017). “Çarpmak! Multiplying in Turkish/Çarpmak! Multiplizieren auf Turkisch/Çarpmak! (Sayıca Çoğaltmak)”, Alm-Tr. çev. Özge Karlık, Alm-İng. çev. Nina Ludolphi, İsimsiz, Berlin - Edition Block/Ohne Titel, Istanbul - Zilberman Gallery (Sergi Kataloğu), Berlin: Edition Block, Istanbul | Berlin: Zilberman Gallery, s.6-19.
• Schneede, U. M. (1992). “Beuys & Block: Über die Aktionen des Künstlers, die der Galerist Ermögliche/On the Action Pieces of the Artist, Which the Gallerist Made Possible”, Hovedet gennem muren/Mit dem Kopf durch die Wand/Head Through the Wall. Samling/Sammlung/Collection Block (Sergi Kataloğu), ed. Elisabeth Delin Hansen ve René Block, Kopenhagen: Statens Museum for Kunst, s.107-123.
• Şenova, B. (2003). “Fluxus Üzerine Notlar”, art-ist: Güncel Sanat Seçkisi, sayı 6, s.118-129.
• TANAS. (t.y.). Webseite Text. Edition Block Arşivi, Berlin.
• Taraba, S. (1986). “Little John und Westkräfte: Nachdenken über Joseph Beuys”, Kultur - Zeitschrift für Kultur und Gesellscaft, yıl 1, No 1, s.14-16.
• Tur, N. (2018). Nasan Tur ile Sanatçının Atölyesinde Gerçekleştirilen Kişisel Görüşme [İngilizce kısmen Türkçe], Berlin: 27 Kasım.
• Ursprung, P. (2015). “Auslandsbeziehungen. Die Galerie René Block”, n.b.k. Ausstellungen Band 18: René Block. Ich kenne kein Weekend. Ausstellungsprojekte, Texte und Dokumente seit 1964 (Sergi Kataloğu), ed. Marius Babias, Birgit Eusterschulte ve Stella Rollig, Berlin: Neuer Berliner Kunstverein (n.b.k.); Köln: Verlag der Buchhandlung Walter König, s.11-15.
• Yılmaz, M. (2012). “Beuys’u Okumak”, Sanatın Günceli Güncelin Sanatı, haz. Mehmet Yılmaz, Ankara: Ütopya Yayınevi, s.291-300.
• Zeller, U. (2002). “Foreword”. G. Knapstein ve C. Bodenmüller (Ed.). A Long Tale with Many Knots. Fluxus in Germany 1962-1994 / Textbook, 3. Basım, ed. Gabriele Knapstein ve Carola Bodenmüller, Institut für Auslandsbeziehungen e. V. Yayını, Ostfildern-Ruit bei Stuttgart: Dr. Cantz’sche Druckerei. (1995), s.3.
• Can, N. A. (2011). “René Block ve 1990 Sonrası Çağdaş Türk Sanat Ortamında Otorite ve Dil Kurguları”, sayı ed. Ali Artun, skopdergi, sayı 1 (İstanbul Sanat İşletmeleri 1990-2011), [Elektronik Sürüm].
• Grass, M. (9 Şubat 2016). “Kleve: Der Maler im Turm starb vor 50 Jahren”, Rheinische Post/RP Online [Elektronik Sürüm].
• Kröller-Müller Museum. (t.y.). Unique in Every Season, https://krollermuller.nl/en/unique-in-every-season, Erişim tarihi: 02.05.2019.
• Leuthäußer, F. (2015). “René Block – Gespräch”, Café Deutschland. Im Gespräch mit der ersten Kunstszene der BRD, 13 Ağustos, Heidelberg: Kehrer Verlag. Online Erişim İçin: https://cafedeutschland.staedelmuseum.de/gespraeche/rene-block
• Görsel 1. “Galerie René Block”, Frobenstrasse 18, Berlin-Schöneberg, 1964. Kaynak: Archiv Block, Berlin, Fot. Hilde Zenker
• Görsel 2. “Soiree” dizisi, Galerie René Block. sol: Joseph Beuys, “Şef “ (1964) sağ: Stanley Brouwn, “Bu Taraftan Brouwn” (1964). Kaynak: Archiv Block, Berlin, Fot. Jürgen Müller-Schneck
• Görsel 3. “René Block bürosunda” sol görsel: René Block bürosunda Gerhard Richter’in “Prinz Sturdza” yapıtının önünde, 1967. sağ görsel: René Block bürosunda “Hommage á Berlin” afişinin önünde, 1969. Kaynak: Archiv Block, Berlin, Fot. KP Brehmer
• Görsel 4. “3. Kölner Kunstmarkt” sol görsel: Joseph Beuys “Sürü” yerleştirmesi ile birlikte 3. Kölner Kunstmarkt’ta, 1969. sağ görsel: René Block Joseph Beuys’un “Sürü” yerleştirmesiyle 3. Kölner Kunstmarkt’ta, 1969. Kaynak: Archiv Block, Berlin, Fot. Angelika Platen
• Görsel 5. “4. Kölner Kunstmarkt ve Kunstmesse Basel” sol görsel: René Block Joseph Beuys’un “Keçe Takım Elbise” edisyonuyla 4. Kölner Kunstmarkt’ta, 1970. sağ görsel: René Block Kunstmesse Basel’de, 1971. Kaynak: Archiv Block, Berlin, Fot. Angelika Platen
• Görsel 6. Conrad Schnitzler, Kluster-Musik, 1970. “Akustische Räume III” dizisi kapsamında. sol arkada: René Block, Galerie René Block, Berlin. Kaynak: Archiv Block, Berlin, Fot. Elisabeth Niggemeyer
• Görsel 7. “Koyote/Kır Kurdu. Amerika’yı Seviyorum, Amerika da Beni Seviyor”, 1974, 35 dk, siyah beyaz, konuşmasız, 16 mm film, René Block Gallery, New York. Kaynak: Archiv Block, Berlin Fot. Lorraine Senna (sol üst ilk fotoğraf), Fot. Caroline Tisdall (sağ üst fotoğraf), http://www.largeglass.co.uk/Joseph-Beuys-Coyote-Photographs-by-Caroline-Tisdall (diğer fotoğraflar), Erişim tarihi: 04.05.2019.
• Görsel 8. Joseph Beuys ve René Block “Evet, şimdi bu boku burada bitirelim” (Ja, jetzt brechen wir hier den Scheiß ab) sergisinin kurulumu sırasında. Galerie René Block, Berlin, 1979. Kaynak: Archiv Block, Berlin, Fot. Christiane Hartmann
• Görsel 9. TANAS ve Edition Block dış görünüm, Heidestraße 50, Berlin-Tiergarten. Kaynak: VKV Arşivi