Varoluşun İmkansızlığı: Soluk Filminde Ölüm Olgusu

Yıl 2022, Cilt: 15 Sayı: 30, 690 - 714, 31.12.2022

Ulaş Işıklar

https://doi.org/10.21602/sduarte.1169878

Öz

Sanatlar, kültürel evrendeki fizyoloji, sosyoloji, psikoloji gibi somut veriler ve davranışsal gözlemlerden oluşturulmuş veya felsefe gibi soyut düşünsel şemalar üzerine inşa edilmiş kavramsal disiplinler aracılığıyla insan ve yaşama dair çıkarımları dışa vurur. Bu disiplinlerden yararlanan ve karmaşık algılama sürecini yeteneğiyle birleştiren sanatçı, fikirsel ve duygusal dışsallaştırmalarını eserlerinde yansıtır. Tüm toplumlarda fizyolojik, psikolojik, sosyolojik ve felsefi boyutları olan ölüm, kavramsal disiplinlerin kesişim alanında yer alır. Yaşamı sonlandıran ve bütünleyen yapısıyla ölüm, sanatsal birçok içerikteki varoluşsal felsefi çıkarımların da hareket noktasıdır. Dolayısıyla, başta sinema olmak üzere tüm sanatlardaki başat tematiklerden birisidir. Sinemada ölüm; karakterlerin eylemleri sonucu vuku bulan bir mefhum ya da bir karakter hüviyetinde cisimleşen bir olgu olarak kendini gösterir. Bu çalışma, Soluk filmi bağlamında ölüm olgusunu incelemeyi hedeflemektedir. Metodolojik açıdan imgesel ve sessel kodların Heideggerci kuramsal teoriler temelinde yorumlanmasına dayalı niteliksel çözümleme yönteminin kullanıldığı analiz, karakterlerin içsel ve dışsal süreçlerindeki değişimleri ölüm olgusu bağlamında ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ölüm, Varoluş, Heideggerci Ölüm Öğretisi, Bağımsız Sinema

Kaynakça

• Anıl, Y. Ş. (2006). Sokrates, İstanbul: Kastaş Yayınları.
• Baker, U. (2019). Beyin Ekran, 3. Basım, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bonitzer, P. (2017). Kör Alan ve Dekadrajlar, çev. İ. Yaşar, 3. Basım, İstanbul: Metis Yayınları.
• Canetti, E. (2007). Ölüm Üzerine, çev. G. Aytaç, İstanbul: Payel Yayınları.
• Celalleddin, H. (2021). Ölümün Anlamı, İstanbul: KDY.
• Cervantes, M. (2020). Don Quijote, çev. R. Hakmen, 30. Basım, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Daldal, A. (2021). Umut, Distopya, Siyaset; Toplumsaldan Bireysele Türk Sineması’ndan Parçalar. İstanbul: h2o Kitap.
• Dastur, F. (2019). Ölümle Yüzleşmek, çev. S. Oruç, İstanbul: Pinhan Yayınları.
• Dastur, F. (2021). Ölüm, çev. M. Yalçınkaya, İstanbul: Pinhan Yayınları.
• Deleuze, G. (2021). Zaman-İmge, çev. B. Yalım & E. Koyuncu, İstanbul: Norgunk Yayınları.
• Dickerson, M. (2018). Sanat Tarihi, çev. O. Düz, İstanbul: Say Yayınları.
• Eagleton, T. (2020). Mizah, çev. M. Pekdemir, 2. Basım, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Esser, A. M. (2015). “Human Seath as a Concept of Practical Philosophy”, Death and Mortality, Collegium: Studies across Disciplines in the Humanities and Social Sciences Vol. 19, 32-47.
• Epikür, (1962). Mektuplar ve Maksimler, çev. H. Örs, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Frampton, D. (2013). Filmozofi, çev. C. Soydemir, İstanbul: Metis Yayınları.
• Gökberk, M. (2010). Felsefe Tarihi, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Güleç, C. (2011). Protezli Tanrı, Ankara: Dipnot Yayınları.
• Gürel, S. (2017). “Ingmar Bergman”, Rabarba, Sayı 6.
• Hagin, B. (2010). Death in Classical Hollywood Cinema. Palgrave Macmillan.
• Heidegger, M. (2004). Varlık ve Zaman, çev. A. Yardımlı, İstanbul: İdea Yayınları.
• Hupp, A. (2017). “A Psychological and Philosophical Understanding of Death: An Analysis of Platonic and Epicurean Philosophy in Modern America”, Honors Bachelor of Arts, 32.
• Kerimoğlu, N. (2016). Felsefenin Kısa Tarihi, İstanbul: Kamer Yayınları.
• Kesal, E. (2014). Evvel Zaman, İstanbul: İthaki Yayınları.
• Kraus, P. (2017). “Ölüm ve Metafizik”, Ölüm ve Felsefe, çev. N. Küçük, Ed. Jeff Malpas ve Robert C. Solomon, İstanbul: İthaki Yayınları, s. 188-214.
• Montaigne, M. (1991). Denemeler, çev. S. Eyuboğlu, İzmir: Cem Yayınları.
• Oskay, Ü. (1998). Çağdaş Fantazya, İstanbul: Der Yayınları.
• Ökten, K. H. (2016). Ölüm Kitabı, 2. Basım, İstanbul: Agora Yayınları.
• Özçınar, M. (2018). Türk Sinemasının Felsefi Arka Planı, İstanbul: Doruk Yayınları.
• Yılmaz, Ö. (Yönetmen). (2019). Soluk [Film]. Türkiye: Çakıl Film.
• Parkes, G. (2017). “Ölüm ve Ayrılma”, Ölüm ve Felsefe, çev. N. Küçük, Ed. Jeff Malpas ve Robert C. Solomon, İstanbul: İthaki Yayınları, s. 160-188.
• Platon (2014). Sokrates’in Savunması, çev. A. Çokona, İstanbul: İBY.
• Pösteki, N. (2005). “Hediye Sunumu Olarak Ölen Kişinin Ardından Yapılan Uygulamalar ve Türk Sineması Örnekleri”, Uluslararası Türk Kültüründe Hediye Kültürü Sempozyumu. M.Ü. Türkiyat Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları, s. 60-75.
• Savaş, H. (2013). Sinema ve Varoluşçuluk, Ankara: Sözcükler Yayınevi.
• Schopenhauer, A. (2013). Ölümün Anlamı, çev. A. Aydoğan, İstanbul: Say Yayınları.
• Shiner, L. (2020). Sanatın İcadı, çev. İ. Türkmen, 6. Basım, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Soll, I. (2017). “Ölümün Sözümona Önemsizliği Üzerine”, Ölüm ve Felsefe, çev. N. Küçük, Ed. Jeff Malpas ve Robert C. Solomon, İstanbul: İthaki Yayınları, s. 51-84.
• Şentürk, S. G. (2019). Çağdaş Sanatta Ölüm Temasının Etik ve Estetik Açıdan İncelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Resim Anasanat Dalı.
• Tarkovski, A. (2008). Mühürlenmiş Zaman, çev. F. Ant, 3. Basım, İstanbul: Agora Yayınları.
• Tokdemir, İ. (2018). Sanatta Ölüm Kavramının Beden ve Cinsellik Üzerinden Deneyimlenmesi, Yayımlanmamış Sanatta Yeterlik Sanat Çalışması Raporu, Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Heykel Anasanat Dalı.
• Williams, R. (2018). Modern Trajedi, çev. B. Özkul, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Yalom, I. D. (2018). Varoluşçu Psikoterapi, çev. Z. Babayiğit, İstanbul: Pegasus Yayınları.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (1999). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayınları.
• Zorn, D. (1979). “Heidegger’s Philosophy of Death”, Akademia, Vol. 2, Number 2.