Atık Olgusu ve Sanattaki Negentropik Dönüşümü

Yıl 2024, Cilt: 17 Sayı: 34, 645 - 667

Hatice Köklü , Olcay Ataseven

https://doi.org/10.21602/sduarte.1543696

Öz

İnsan, doğadaki tüm varlıkların kendi yapısı içinde olan döngüsel düzenini ve giderek artan bozulma durumunu tetiklemektedir. Özellikle Sanayi Devrimi’nden sonra insan varlığı, düzensizliği artıran bir etken olması bakımından entropik olarak nitelendirilmektedir. Entropi yasasıda olduğu gibi doğanın enerjisi olumsuz etkenler nedeniyle telafisi olmayan bir yöne doğru ilerlemektedir. Dolayısıyla Entropi karamı ile birlikte, evrendeki düzensizlik ve kaos durumun hep ileriye doğru olarak arttığı anlaşılmaktadır. Bu değişimin doğadaki tüm nesnelere yansıması ise sanatçının da bakış acısını değiştirmiştir. Sanatsal algı ve ifade biçimlerinin değiştiği günümüz çağında ise sanatçılar, bu kavramaları yine kendi ifade dilleri içinde kullanmış ve bunu; enerjisi tükenmiş, kullanılmış nesneler, yapıların bozumunu ve yeniden üretimi gibi başlıklar altında ele almışlardır. Bunlarla birlikte doğaya verilen zarar ve kaynakların israfına karşı muhalif bir söylem içinde gelişen bulgular elde edilmiştir. Günümüzde sanatın da üzerinde durduğu endüstrileşmeye bağlı olarak değişen yaşam, bunun doğaya verdiği zarar, doğal kaynakların bilinçsizce kullanımı ve buna bağlı olarak değişen sanat ile atık nesnelerin yeniden kullanımına yönelik bir geleneğin başlatıldığı tespit edilmiştir. Böylece sanat aracılığıyla yeni bir çözüm önerisi oluşturulmuş ve atık nesneye yeni bir “değer” kazandırılmıştır. Bu bağlamda araştırmanın amacı; atık nesnenin sanatsal olana dönüşümünü, entropi ve neg-entropi kavramları üzerinden inceleyerek plastik okumalarını gerçekleştirmektir.

Anahtar Kelimeler

Atık nesne, düzen, düzensizlik, Entropi, Neg-entropi

WASTE PHENOMENON AND ITS NEG-ENTROPIC TRANSFORMATION IN ART

Öz

Humans trigger the gradually deteriorating situation and periodical order of all entities which are in their own structures in nature. In terms of being a factor that increases disorder after Industrial Revolution in particular; human entity has been evaluated as entropic. The energy of nature has been moving forward in a direction which has ‘no turning back’. Along with the concept of entropy; it has been understood that disorder and chaos situation in universe always move forwards. As for the reflection of this change toward all objects in nature has affected the artist’s point of view as well. In today’s era where the artist’s perceptive and narrative styles differ from each other, artists have used these concepts in their own languages and have taken these concepts into consideration under the titles of ‘running out of energy’, ‘waste objects’ and ‘deterioration of structure and reproduction’. By these ones, some findings developing in a dissident discourse against the consumption of resources and some harms given to nature have been obtained. Depending upon the industrialisation on which art itself dwells on it as well; apart from the transformation in art as a result of changing life, some harms given to nature and unconscious use of natural resources; it has been determined that a tradition related to the reuse of waste objects has begun. So, by presenting a solution offer against nature’s destruction through art, regaining a new “value” to waste object has been considered vital. The aim of the search in this context is to realize visual plastic and theoretical readings in sample applications by examining the transformation of waste object into artistic one over the concepts of entropy and neg-entropy.

Anahtar Kelimeler

Waste object, order, disorder, Entropy, Neg-Entropy.

Kaynakça

• Aktulum, K. (2021). İmgelem Çözümlemesine Giriş: İstanbul, Çizgi Kitapevi.
• Aktulum, K. (2016). Resimsel Alıntı, Birinci Basım: Ankara, Çizgi Kitapevi.
• Albayrak, A. (2009). “Sam Taylor Wood’un Yapıtlarındaki İkon Video Olgusu ve Disiplinlerarasılık”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 1, Sayı 27, 33- 43.
• Bafra, Ç. ve Colombo B. (20216). “Yok Olmadan”, Yok Olmadan Doğa ve Sürdürülebilirlik Üzerine Bir Sergi, (Ed.) N. Can Katrancı: İstanbul, İstanbul Modern’in Kataloğu.
• Belting, H. (2020). Sanat Tarihinin Sonu, Modernizmden Sonra Sanat Tarihi, Birinci Basım, çev. Mustafa Tüzel, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Cramer, F. (1998). Kaos ve Düzen, Sırat Köprüsündeki Hayat, Birinci Baskı, çev. Veysel Atayman, İstanbul: Alan Yayıncılık.
• Dilmaç, S. (2022). “Plastik Bir Yüzeyde Anlam Bulma Çabası: Sanat ve Entropi”, Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat Yazıları: Ankara, Kasım, s.393-403.
• Douglas, M. (2017). Saflık ve Tehlike Kirlilik ve Tabu Kavramlarının Çözümlemesi, çev. Emine Ayhan, İstanbul: İkinci Basım.
• Foster, J. B. (2013). Savunmasız Gezegen, Çevrenin Kısa Ekonomik Tarihi, İkinci Baskı, çev. Hasan Ünder, Ankara: Epos Yayınları.
• Gombrich, E. H. (2002). Sanatın Öyküsü, çev. Erol Erduran, Ömer Erduran, Birinci Baskı, İstanbul.
• Girgin, F. (2018). Çağdaş Sanat ve Yeniden Üretim, Birinci Baskı, İstanbul: İnkılap Kitapevi.
• Genç, A. (1983). Dada, Antropi ve Nedensizlik Açısından Dadacı Sanat Hareketlerinin Çözümlenmesine İlişkin Bir Yöntem Araştırması, Doktora Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Hicks, A. (2015). Küresel Sanat Pusulası 21. Yüzyıl Sanatında Yeni Yönelimler, çev. Dilek Şendil, Mine Haydaroğlu, Süreyya Evren, Birinci Baskı, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Karkın, N. (2014). Eko/Estetik Bütünleşme, Sanat Dünyamız, Ocak-Şubat, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Köklü, H. (2021). Doğanın Tahribatı, Tüketim Olgusu ve Sanatta Atık Nesne, Sanatta Yeterlik Tezi: Isparta, SDÜ Güzel Sanatlar Enstitüsü, Sanat ve Tasarım Anasanat Dalı.
• Kuspit, D. (2018). Sanatın Sonu, (çev.) Yasemin Tezgiden, Dördüncü Baskı, İstanbul: Metis Yayın.
• Rad, B. S. (2018). Entropinin Görsel Sanattaki İzi, Sanatta Yeterlik Tezi: Ankara, Hacettepe Üniversitesi.
• Rifkin, J. Howard T. 2003. Entropi, Dünyaya Yeni Bir Bakış, çev. Hakan Okay, Üçüncü Baskı: İstanbul, İz Yayıncılık.
• Şahiner, R. (2013). Sanatta Postmodern Kırılmalar, İkinci Baskı, Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Ünder, H. (1996). Çevre Felsefesi, Etik ve Metafizik Görüşler Ankara: Doruk Yayımcılık.
• Yurtsever, H. (2014). Kozmos- Kaos- Kübizm, Birinci Baskı, Ankara: Detay Yayıncılık.
• http 1. Billiç, Y. E. 2023. Entropi ve Negentropi: Düzenin Peşindeki Düzensizlik, https://wannart.com/icerik/40938-entropi-ve-negentropi-duzenin-pesindeki-duzensizlik , Erişim tarihi: 22.09.2024. http 2. https://www.artsy.net, Erişim tarihi: 22.09.2021.
• http 3.https://www.sanatatak.com/esir-teknolojinin-insanlari/, Erişim tarihi:30.08.2024.
• http 4. https://www.artsy.net/artwork/mika-tajima-negative-entropy-deep-brain-stimulation-yellow-full-width-exa, Erişim tarihi: 30.08.2024.
• http 5. Rivington,E.(2013). https://www.vandorenwaxter.com/attachmen/en/5667f01ccfaf34e03c8b4568/TextOneColumnWithFile/59a8f395f6c038204671b588, Erişim tarihi: 22.09.2021.
• http 6. https://www.modernisminc.com/artists/Philippe_GRONON/?image=Les_toits_de_Paris_par_Fernand_Leger_collection_Centre_Pompidou, Erişim tarihi: 15.11.2021.
• http 7. Zilbermangallery,(2021), https://www.zilbermangallery.com/entropi-e133-tr.htm, Erişim tarihi: 13.04.2021.
• Görsel 1. Mika Tajima, https://www.artsy.net/artist/mika-tajima, (El Anatsui, Taze ve Yitip Giden Hatıralar), Erişim tarihi: 20.05.2021.
• Görsel 2. https://www.modernisminc.com/artists/Philippe_GRONON/, Erişim tarihi: 15.11.2021.
• Görsel 3. Bafra, Ç. ve Colombo B. (20216). “Yok Olmadan”, Yok Olmadan Doğa ve Sürdürülebilirlik Üzerine Bir Sergi, (Ed.) N. Can Katrancı: İstanbul, İstanbul Modern’in Kataloğu.
• Görsel 4. www.zilbermangallery.com, Erişim tarihi, 13.04.2021.
• Görsel 5. Mika Tajima, https://www.artsy.net/artist/mika-tajima, (El Anatsui, Taze ve Yitip Giden Hatıralar), Erişim tarihi: 20.05.2021.
• Görsel 6. https://letterboxd.com/film/a-little-death-2002/, Erişim tarihi, 24.05.2021.
• Görsel 7. http://feymag.com/Haberler/Detay/Sanat/Joseph-Beuys-ve-Sanati, Erişim tarihi 24.05.2021.
• Görsel 8. Hatice Köklü, Eşzamanlı Dönüşüm İmgeleri, Kişisel Sergi, 2024.
• Görsel 9. Hatice Köklü, Eşzamanlı Dönüşüm İmgeleri, Kişisel Sergi, 2024.
• Görsel 10. Hatice Köklü, Eşzamanlı Dönüşüm İmgeleri, Kişisel Sergi, 2024.