Anadolu'ya Ait Makarnalık Buğdaylardan Cinslerarası Melezleme (Buğday x Mısır) ile Elde Edilen Katlanmış Haploid (Doubled Haploid) Hatların Tarımsal Kapasiteleri

Yıl 2005, Cilt: 9 Sayı: 3, - , 27.03.2009

A Şenay Ç Savaşkan

Öz

Bu çalışmada yerel makarnalık buğday çeşitlerden (T.durum Desf. Kunduru 1149, Berkmen 469 ve Çakmak 79) ve bunlardan elde edilen katlanmış haploid hatların tarla koşullarında tarımsal kapasiteleri, varyans analizi ve EKÖF testi ile karşılaştırıldı. Kunduru 1149'dan üretilen katlanmış haploid hatlar arasında, bitki yaşam oranı, başak çıkış zamanı, bitki boyu, başak uzunluğu, kardeşlenme sayısı, başakta başakçık sayısı, başakta tane sayısı, 100-tane ağırlığı, bitkide tane verimi ve hasat indeksi bakımından önemli farklılıklar bulundu. 'Berkmen 469'dan üretilen katlanmış haploid hatlar bitkide tane verimi ve kardeş sayısı dışında (P<0.05) morfolojik özelliklerin çoğunda önemli bir farklılık bulunmadı. Bu denemede 'Çakmak 79' dan üretilen hatlar arasında da hiçbir morfolojik özellikte önemli farklılık bulunmadı.

Anahtar Kelimeler

Triticum durum Desf., katlanmış haploidler, kantitatif karakterler, yerel populasyonlar

Kaynakça

• Choo, TM., Rienbergs, E., and K.J. Kasha. 1985. Use of haploids in breeding barley. Plant Breed. Rew. 3: 219-252.
• Snape, J.W. 1989. Doubled haploid breeding: theoretical basis and practical applications. In: A. Mujeeb-Kazi, and L.A. Sitch (eds). Rewiev of Advantages in Plant Biotechnology, pp 19-31, CIMMYT and IRRI.
• Laurie, D. and J.W. Snape. 1990. The agronomic performance of wheat doubled haploid lines derived from wheat x maize crosses. Theor Appl Genet 79: 813-816.
• Ma, H., Busch, R.H. Riera-Lizarazu, O., Rines, H.W. and R. Dill-Macky. 1999. Agronomic performance of doubled haploid lines derived from anther culture, maize pollination and single seed descent in a spring wheat cross. Theor Appl Genet 99: 432-436.
• Srivastava, J.P., Damania, A.B. and L. Percetti. 1988. Landraces, primitive forms and wild progenitors of macaroni wheat, Triticum durum: their use in dryland agriculture. In: Miller TE, Koebner RMD (eds) Seventh International Wheat Genetic Symposium. V/1 pp 7-21, Bath Press, Bath, Avon.
• Kınacı, E. 1993. Cumhuriyeten günümüze makarnalık buğday araştırmaları ve gelişmeler. Makarnalık Buğday ve Mamulleri Sempozyumu, 30 Kasım - 3 Aralık 1993, 49-55, Ankara.
• Savaşkan, C., Ellerbrook, C., Fish, L.J. and J.W. Snape. 1996. Buğday x mısır melezlemesi ile durum buğdayda haploid embriyo üretimi. XIII. Ulusal Biyoloji Kongresi Cilt II, İstanbul, pp.11-20.
• Savaşkan, C., Ellerbrook, C., Fish, L.J. and J.W. Snape. 1997. Doubled haploid production in Turkish durum wheats using crosses with maize. Plant Breed. 116: 299-301.
• Savaşkan, Ç. 1999. Doubled haploid yöntemle eski durum buğdayların geliştirilmesi. Orta Anadolu'da Hububat Tarımının Sorunları ve Çözüm Yolları Sempozyumu (Ed.,Hasan Ekiz), Konya, pp. 150-154.
• Freed, R.D. 1991. MSTAT. Crop and Soil Department, Mich. Michigan State Univ., Michigan, USA.
• Suenana, K. and K. Nakajima. 1993. Variation in doubled haploid plants of wheat obtained through wheat (Triticum aestivum) x Maize (Zea mays) crosses. Plant Breed.111: 120-124.
• Raina, S.K. 1997. Doubled haploid breeding in cereals. In: Janick J (ed) Plant breeding reviews, vol 15. John Wiley and Sons, New York, pp 141-186.
• Snape, J.W. Sitch, L.A. Simpson, E. and B.B. Parker. 1988. Tests for the presence of gametoclonal variation in barley and wheat doubled haploids produced using the Hordeum bulbosum system. Theor. Appl. Genet. 75: 509-513.
• Zencirci, N., Aktan, B. and A. Atlı. 1994. Genetic Relationships of Turkish Durum Wheat Cultivars. Tr. J. of Agriculture and Forestry, 18:187-192.
• Porceddu, E., Ceoloni, C., Lafiandra, D., Tanzarella, O.A. and G.T. Scarascia Mugnozza 1988. Genetic resources and plant breeding: problems and prospects. VII International Wheat Genetic Symposium, Eds, T.E. Miller and R.M.D. Koebner, Vol 1, 7-21, Cambridge-England
• Beanziger, P.S., Wesenberg, D.M., Smail, V.M., Alexander, W.L. and G.W. Schaeffer. 1989. Agronomic performance of wheat doubled haploid lines derived from cultivars by anther culture. Plant Breed 103: 101-109.
• De Buyser, J., Henry, Y., Lonnet, P., Hertzog, R. and A. Hespel. 1987. 'Florin': A doubled haploid winter wheat variety developed by the anther culture method. Plant Breed. 98, 53-56.
• Pauk, J., Kertesz, Z., Beke, B., Bona, L., Csösz, M. and J. Matuz. 1995. New winter wheat variety 'GK Delibab' developed via combining conventional breeding and in vitro androgenesis. Cereal. Res. Comm. 23, 251-256.