Isparta Koşullarında Kanola (Brassica napus L.) Çeşitlerinin

Yıl 2005, Cilt: 9 Sayı: 3, 1 - 6, 09.04.2009

H Baydar

Öz

Kanola (kolza), tohumlarında %40-50 arasında yağ bulunan, oleik asitçe zengin değerli bir yağ bitkisidir. Bu araştırmada; 00 tipi (yağında %2'den az erusik asit ve 1 gram kuru küspesinde 30 μmol'ün altında glukosinolat içeren) 15 kanola çeşidinin (Bienvenue, Bristol, Cascade, Colombus, Eurol, Honk, Liborius, Ninetta, Lirawell, Monitta, Quinta, Semu-86/225 Na, Synergy, Tarok ve Westar) Isparta koşullarında verim ve kalite özellikleri belirlenmiştir. Tarla denemesi, 2000/2001 yetiştirme sezonunda Süleyman Demirel Üniveristesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü deneme tarlasında Tesadüf Blokları Deneme Deseni'nde 3 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Araştırmada, soxhlet ve GC teknikleri yardımıyla yağ oranları ve yağ asitleri kompozisyonları (palmitik asit, stearik asit, oleik asit, linoleik asit ve linolenik asit) saptanmıştır. En yüksek tohum verimi Tarok (287.2 kg/da) çeşidinden ve en düşük tohum verimi Bienvenue (218.0 kg/da) çeşidinden elde edilmiştir. Kanola çeşitlerinin yağ oranı değerleri %35.4-44.4 arasında değişmiştir. Kanola yağında %5.3-7.0 arasında palmitik asit, %1.0-4.3 arasında stearik asit, %66.6-74.4 arasında oleik asit, %14.1-19.7 linoleik asit ve %1.8-6.0 arasında linolenik asit bulunduğu saptanmıştır. Hiçbir çeşidin yağında erusik asit varlığına rastlanmamıştır.

Anahtar Kelimeler

Kanola, Brassica napus L., tohum verimi, yağ verimi, yağ asitleri

Kaynakça

• Anonymous, “FAO Agristat” (www.fao.org), (2004).
• Öğütçü, Z. Kolsarıcı, Ö. “Kışlık kolza (Brassica napus ssp. oleifera) çeşitlerinin Antalya, Edirne ve Antalya şartlarına adaptasyonu” Tarımsal Araştırma Dergisi 1 (1979) 175-178.
• İlbeyi, A. “Bolu yöresinde sulu koşullarda yetiştirilen yazlık kolza çeşitleri” Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı. Topraksu Genel Müd. Yay. No: 108. Rapor No. 46, (1984).
• Özgüven, M. Kırıcı, S. Tansı, S., Gür, M.A., “Güneydoğu Anadolu Bölgesinde uygun kolza çeşitlerinin saptanması” Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Genel yayın No: 36, GAP Yayınları
• Kırıcı, S. Özgüven, M. “Çukurova bölgesinde verim, kalite ve erkencilik bakımından uyabilecek kolza çeşitlerinin saptanması” Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi 10 (1995) 105-120.
• Özer, H. Oral, E. “Erzurum ekolojik koşullarında bazı kolza (Brassica napus ssp. oleifera L.) çeşitlerinin fenolojik özellikleri ile verim ve verim unsurları üzerine bir araştırma” Journal of Agriculture and Forestry 21 (1997) 319-325.
• Çalışkan, M.E., Mert, A. , Mert, M., İşler, N. , “Hatay ekolojik koşullarında bazı kolza çeşitlerinin önemli tarımsal özellikleri ile bu özelliklerin verim oluşumuna etkileri” MKÜ Ziraat Fakültesi Dergisi 3 (1998) 127-142.
• D. Karaaslan, “Diyarbakır koşullarında yetiştirilebilecek kolza çeşitlerinin saptanması üzerine bir araştırma” 3. Ulusal Tarla Bitkileri kongresi, 15-18 Kasım 1999, Adana, Cilt II, (1999), 328-333.
• Özgüven, M. , Kırıcı, S., “Bazı kolza çeşitlerinin Çukurova bölgesinde verim ve verim komponentlerinin belirlenmesi” Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi 14 (1999) 41-48.
• Sağlam, C., Arslanoğlu, F., Kaba, S., “Kışlık kolza çeşitlerinin Tekirdağ koşullarına adaptasyonu” 3. Ulusal Tarla Bitkileri Kongresi, 15-18 Kasım 1999, Adana, Cilt II, (1999), 344-347.
• Başalma, D., Kolsarıcı, Ö., “Yabancı kökenli kışlık kolza çeşitlerinin Ankara koşullarında verim ve verim öğelerinin karşılaştırılması” 4. Ulusal Tarla Bitkileri Kongresi, 17-21 Eylül 2001, Tekirdağ, Cilt II, (2001), 85-90.
• Adolphe, D., “Canola: The Universal Oilseed” 7th International Rapeseed Congress, 11-14 May 1987. Poznan-Polanya (1987).
• Mailer, R.J., Wratten, N., “Glucosinolate variability in rapeseed in Australia” 7th International Rapeseed Congress, 11-14 Mayıs 1987, Poznan-Polanya, (1987).
• Downey, R.K. Harvey, B.L., “Methods of breeding for oil quality in rape” Can.J.Plant Sci. 43 (1963) 271-275.
• Zukalova, H., Vasak, J., Fabry, A., “Changes in the quality characteristics of winter rape cultivars free from erucic and glucosinolates” Rostlinna-Vyroba 31 (1985) 685-692.
• G. Röbbelen, R.K. Downey, A. Ashri, “Oilcrops of the World”. McGraw Hill, USA, (1989).
• Weiss, E.A. “Rapeseed. In: Oilseed Crops” Blackwell Sci. Ltd., Victoria, Australia, (2000).
• Bettis, B.L., Peterson, C.L., Auld, D.L., Driscoll, D.J., Peterson, E.D., “Fuel Characteristics of vegetable oil from oilseed crops in the Pactific Northwest” Agronomy Jour. 74 (1982) 335-339.
• Dobarganez, M.C., Marquez, G.P., Camino, M.C., “Thermal stability and frying performance of genetically modified sunflower seed (Helianthus annuus L.) oils” Jour. of Agri. and Food Chem. 41 (1993) 678-681.
• Anonymous, “Official methods and recommended practices” The American Oil Chemists Society, Champaign, IL: AOCS, (1993).
• Marquard, R., “Qualitatsanalytik Im Dienste der Ölpflanzenzüchtung”. Fat. Sci. Technol., 89 (1987) 9599.
• Murphy, L.A., Scarth, R., “Vernalization response in spring oilseed rape (Brassica napus) cultivars” Canadian Jour. of Plant Sci. 74 (1994) 275-277.
• Özgüven, M., “Rapeseed-production-potential and its future in Turkey” Turkish Grain Board, Feed Stuffs Workshop, 16 October 1990, Ankara, (1990).
• Baydar, H. , Turgut, İ. “Yağlı tohumlu bitkilerde yağ asitleri kompozisyonunun bazı morfolojik ve fizyolojik özelliklere ve ekolojik bölgelere göre değişimi‘ Turkish Journal of Agriculture and Forestry 23 (1999) 81-86.
• Baydar,V., Yüce, S., “Kışlık ekimde yazlık ve kışlık kolza (Brassica napus L.) çeşitlerinin büyüme ve gelişme özellikleri, kuru madde birikimleri ve kalite özelliklerinin karşılaştırılması” Turkish Journal of Agriculture and Forestry 20 (1996) 237-242.
• Bartkowiak, I., Krzymanski, J., “Changes of chemical composition and ripening of seed of zero-erucic winter rape”. Biulteyn-Ins.-Hodwli 46 (1981) 25-33.
• Pleines, S., Friedt, W. “Breeding for improved C18 fatty acid composition in rapeseed (Brassica napus L.)” Fat Sci. Technol. 90 (1988) 167-171.