Anamasdagı (Yenisarbademli Kuzeyi / Isparta) Karst Kaynaklarının Hidrojeokimyasal Özellikleri

Yıl 2007, Cilt: 11 Sayı: 1, 64 - 74, 09.04.2009

Ayşen Davraz Erhan Sezer

Öz

Anamasdagları, Batı Toroslarda Isparta büklümünün dogu kanadında ve Yenisarbademli (Isparta) ilçesinin kuzeyinde bulunmaktadır. Bölgede farklı karstik akiferler ve çok sayıda karstik kaynak bosalımları gözlenmektedir. Çalısma alanının Landsat TM uydu görüntüsü kullanılarak jeoloji, çizgisellik ve çizgisellik yogunlugu haritaları hazırlanmıstır. Alanın büyük bir bölümünde Jura-Paleosen yaslı, dolomit, dolomitik kireçtası ve kireçtası birimlerinden olusan Anamasdagı kireçtası yüzeylemektedir. Çalısmada çizgiselliklerin hakim dogrultularının KB/GD ve KD/GB dogrultulu oldugu belirlenmistir. Çizgisellik haritası üzerine kaynaklar yerlestirilmis ve kaynakların genellikle çizgisellikler ve bindirme hatlarıyla iliskili olarak gelistigi tespit edilmistir. Anamasdagı kireçtaslarından bosalan kaynaklardan su örnekleri alınarak bunların hidrojeokimyasal özelliklerinin tespiti için kimyasal ve izotop analizleri yapılmıstır. Kaynak sularından alınan örneklerin sergiledikleri genel anyon ve katyon trendleri (rCa>rMg>r(Na+K), rHCO3>rCl>rSO4) suların karbonatlı akifer ile temas halinde oldugunu ortaya koymaktadır. Piper diyagramına göre, Ca-HCO3 tipi suları temsil etmektedir. Suların pH ve elektriksel iletkenlik degerleri sırasıyla 6.28-7.6 ve 170-5460 μs/cm arasındadır. Özellikle Malandı sırtı mevkiinden bosalan kaynaklarda elektriksel iletkenlik ve toplam çözünmüs katı madde degerlerinde oldukça büyük artıs gözlenmektedir Kaynak sularında yaptırılan oksijen-18 ve döteryum izotop analizleri degerlendirilmis ve meteorik kökenli sular oldukları tespit edilmistir. Kaynak sularının büyük bir çogunlugu Dünya Meteorik Dogrusu ile çakısmakta iken bir kısmı Akdeniz kökenli yagıslardan da etkilenmislerdir. Oksijen-18 izotopu ve su sıcaklıgı iliskisine göre, kaynak sularının hemen hemen tamamının aynı karst sistemi içerisinden bosalan ve benzer dolasımlı suları temsil ettigi belirlenmistir.

Anahtar Kelimeler

Karst Kaynakları, Anamasdağı, Hidrojeoloji, Hidrojeokimya

Kaynakça

• Craig, H. 1961. Isotopic Variations in Meteoric Waters. Science, 133, 1833-1834
• Dumont, J.F., Lys, M. 1973. Pisidya Torosları Otoktonunda (Göller bölgesi) Bulunan Gökdağ Karbonifer Serisinin Tanımlanması (ViziyenBaşkariyen), Türkiye 50.Yıl Yerbilimleri Kongresi Tebliğiler, Ankara.
• Elitok, Ö. 2000. Şarkikaraağaç (Isparta) ve Çevresinin Jeoloji, Mineraloji ve Petrografisi. Doktora Tezi. SDÜ Fen Bil. Enst. Isparta, 220 s. (Yayınlanmamış) Gat, J., Carmi, I. 1970. Evaluation of The İsotopic Composition of Atmospheric Waters in The Mediterranean Sea Area. Journal of Geophysical Research, 75, 3039-3048.
• Kharaka, Y.K., Gunter, W.D., Affarwall, P.K., Perkins, E.H. De Braall, J.D. 1988. SOLMINEQ (a computer program code for geochemical modelling of waterrock interactions. US Geological Survey Water Investigations, Report 88-4227.
• Öztürk, E.M., Öztürk, Z., Acar, Ş., Ayaroğlu, A. 1981. Şarkikaraağaç ve Dolayının Jeolojisi, MTA Raporu No: 7045 (yayınlanmamış), Ankara.
• Öztürk, E.M., Ergin, A., Dalkılıç, H., Afşar, Ö.P., Dağer, Z., Çatal, E. 1987. Sultandağ Kuzeydoğusu Kesiminde Yeni Yaş Bulguları, Türkiye Jeoloji Kurultayı, S.7, Ankara.
• Piper, A.M. 1944. A graphical procedure in the geochemical interpretation of water analyses. American Geophysical Union Trans, 25, 914-923.
• Subbu Rao, N., Chakradhar, G.K.J., Srinivas, V. 2001. Identification of Groundwater Potential Zones Using Remote Sensing Techniques and Around Guntur Town, Andhra Pradesh, India 29, 69-78
• Şahinci, A. 1991. Doğal Suların Jeokimyası. Reform Matbaası, İzmir, 548s.
• Şenel, M. 1984, Discussion of the Antalya Nappes. In Geology of Taurus belt (edited by O.Tekeli, M.C. Göncüoğlu), Proceedings of the International Symposium, on the Geology of the Taurus Belt, MTA, Ankara, p. 41-52.
• Şenel, M., Dalkılıç, H., Gedik, İ., Serdaroğlu, M., Bölükbaşı, A.S., Metin, S., Esentürk, K., Bilgin, A.Z., Uğuz, F., Korucu, M., Özgül, N. 1992. EğirdirYenişarbademli-Gebiz ve Geriş-Köprülü (IspartaAntalya) Arasında Kalan Alanların Jeolojisi: MTA Rap., No: 9390, TPAO Rap., No: 3132, 559 s., Ankara (yayımlanmamış).
• Şenel, M., Gedik, İ., Dalkılıç, H., Serdaroğlu, M., Bilgin, A.Z., Uğuz, M.F., Bölükbaşı, A.S., Metin, S., Korucu, M., Özgül, N., 1996. Isparta Büklümü Doğusunda, Otokton ve Allokton Birimlerin Stratigrafisi (Batı Toroslar). MTA Dergisi, 118, 111-160.