Mencilis (Bulak) Mağarasında Radon Seviyesi Ölçümleri

Yıl 2010, Cilt: 14 Sayı: 3, 218 - 224, 27.02.2014

Bülent Haner Alaattin Yılmaz Mehmet Kürkçüoğlu Ali Karadem

Öz

Belli bir dozdan yüksek radyasyona maruz kalan canlı organizmalarda, radyasyonun tahribata yol açtığı bilinmektedir. Bu nedenle yaşadığımız yerdeki radyasyon seviyesinin bilinmesi önemlidir. Kaçınılmaz biçimde maruz kaldığımız doğal radyasyonun yarısından fazlası radon ve radonun bozunma ürünlerinden kaynaklanmaktadır. Bu çalışmada, Karabük ili Safranbolu ilçesindeki Türkiye'nin en büyük 4. mağarası olan Mencilis (Bulak) mağarasının turizme açık olan 350 metrelik gezi yolu üzerine pasif nükleer iz dedektörleri yerleştirilerek mağaranın radon konsantrasyonları belirlenmiştir. 2008 yılı Kasım ayı ile Ocak 2009 arasında 70 gün süre ile radona maruz bırakılan dedektörlerin analizi sonucunda, mağaranın turizme açık kısmında radon seviyelerinin 19 Bq/m3 ile 649 Bq/m3 arasında değiştiği ve ortalama radon konsantrasyonunun 205 Bq/m3 olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca mağara görevlileri ve ziyaretçilerin aldıkları eşdeğer doz miktarları hesaplanmıştır. Anahtar Kelimeler: Mencilis Mağarası, Radon, CR-39, Etkin Doz

Anahtar Kelimeler

Mencilis Mağarası, Radon, CR-39, Etkin Doz

Kaynakça

• Amin, R.M., Eissa, M.F. 2008. Radon Level and Radon Effective Dose Rate Determination Using SSNTDs in Sannur Cave Eastern Desert of Egypt. Environ Monit Assess., 143, 59–65.
• Aytekin, H., Baldık, R., Çelebi, N., Ataksor, B., Taşdelen, M., Kopuz, G. 2006. Radon Measurements in the Caves of Zonguldak (Turkey). Radiation Protection Dosimetry, 118, 117-122.
• Bahtijari, M., Vaupotič, J., Gregorič, A., Stegnar, P., Kobal, I. 2008. Exposure to Radon in the Gadime Cave, Kosovo. Journal of Environmental Radioactivity, 99, 343-348.
• Baldık, R. 2005. Gökgöl ve Cehennemağzı Mağaraları ile Amasra Taşkömürü İşletmesi’nde Radon-222 Ölçümü. Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Zonguldak, 81s. Becker, K. 2004. One Century of Radon Therapy. Int. J. Low Radiation, 1(3), 333-357.
• Cevik, U., Kara, A., Celik, N., Karabidak, M., Celik, A. 2010. Radon Survey and Exposure Assessment in Karaca and Çal Caves, Turkey. Water Air and Soil Pollution (in press). http://www. springerlink.com/content/512n133518081084/ful ltext.pdf.
• Cigna, A.A. 2005. Radon in Caves. International Journal of Speleology, 34(1-2), 1-18. Craven, S.A., Smit, B.J. 2006. Radon in Caves: Clinical Aspects. International Journal of Speleology, 35 (2), 93-101.
• Dezsö, Z. 2004. Exposure of Workers to Radon Progeny in the Baradla Cave at Aggtelek. Proc. of 4th Intern. Conf. on Protection Against Radon at Home and at Work. June 28-July 2. Prague. Duffy, J.T., Madden, J.S., Mackin, G.M., McGarry, A.T.,
• Colgan, P.A. 1996. A Reconnaissance Survey of Radon in Show Caves in Ireland. Environment International, 22(1), 415-423.
• Durrani, S.A., Ilic, R. 1997. Radon Measurements by Etched Track Detectors: Applications in Radiation, Earth Sciences and Enviroment. Editors: Saeed A. Durrani and Radomir Ilic, World Scientific, Singapore, 387p.
• Erdoğan, S. 2006. İyonizan Radyasyon İnsan Sağlığına Yararlı mı?. Türkiye Klinikleri. J. Med. Sci., 26, 555-558.
• Erickson, B.E. 2007. The Therapeutic Use of Radon: A Biomedical Treatment in Europe; An “Alternative” Remedy in the United States. Dose-Response, 5, 48–62.
• Espinosaa, G., Golzarri, J.I., Gammage, R.B., SajoBohus, L., Viccon-Pale, J., Signoret Poillon, M. 2008. Seasonal Variation Measurements of Radon Levels in Caves Using SSNTD Method. Radiation Measurements, 43, 364–368.
• Falkenbach, A., Kovacs, J., Franke, A., Jörgens, K., Ammer, K. 2005. Radon Therapy for the Treatment of Rheumatic Diseases-Review and Meta-Analysis of Controlled Clinical Trials. Rheumatology International, 25(3), 205-210.
• Hakl, J., Hunyadi, I., Csige, I., Geczy, G., Lenart, L., Varhegyi, A. 1997a. Radon Transport Phenomena Studied in Karst Caves – International Experiences on Radon Levels and Exposures. Radiation Measurements, 28, 6756884.
• Hakl, J., Hunyadi, I., Varhegyi, A. 1997b. Radon Monitoring in Caves. pp. 261-283, In. S.A. Durani, and R. Ilic (Editors), Radon Measurements by Etched Track Detectors: Applications in Radiation, Earth Sciences and Enviroment. World Scientific, Singapore, 387 p.
• ICRP, 1993. Annual Report of the International Commission on Radiological Protection. ICRP Publication, No.65, Ann. ICRP (Oxford:Pergamon).
• Sperrin, M., Denman, T., Phillips, P.S. 2000. Estimating the Dose from Radon to Recreational Cave Users in the Mendips, UK. Journal of Environmental Radioactivity, 49, 235-240.
• Karakılıç, V., Bayraktar, G., Kürkçüoğlu, M.E., Haner, B., Yılmaz, A. 2009. S.D.Ü. Bilgi Merkezi’nde Radon Ölçümleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 13(3), 201-207.
• Surfer, 2006. Surfer 8 User’s Manual, http://www.goldensoftware.com/demo.shtml, (Erişim Tarihi: 04.02.2010).
• UNSCEAR Report, 2000. United Nations Scientific Committee on the Effects of Atomic Radiation Sources, Effects and Risks of Ionizing Radiations. New York, United Nations Publications.
• Kürkçüoğlu, M.E., Karadem, A. 2010. Isparta İli Mağaralarının Sağlık Turizmi Potansiyeli. Isparta Değerleri ve Değer Yaratma Potansiyeli Sempozyumları, 26 Nisan-3 Mayıs 2010, Isparta, Sempozyum Bildiri Kitabı, 261-267.
• Kürkçüoğlu, M.E., Haner, B., Yılmaz, A., Toroğlu, İ. 2009. Karaelmas Yerleşkesi Merkez Kütüphanesi Radon Ölçümleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Dergisi (e-Dergi), 4(2), 177-188.
• WEB 2010a. http://www.ozemre. com/ index2. php ? option=com_content&do_pdf=1&id=173, (Erişim Tarihi: 12.03.2010).
• WEB 2010b, Radon Health Mine, http://www. radonmine.com/why.html, (Erişim Tarihi: 09.03.2010)
• WEB 2010c, http://www.gesundheit.gastein.com/engastein-healing-cave.htm, (Erişim Tarihi: 01.03.2010).
• Mengi, H. 2005. Türkiye’nin Doğal Mağaraları. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 320 s. Minda, M., Toth, G., Horvath, I., Barnet, I., Hamori, K., Toth. E. 2009. Indoor Radon Mapping and its Relation to Geology in Hungary. Environ. Geol., 57, 601–609.
• WEB 2010d, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Safranbolu Şehri (Karabük), http://www. kultur . gov .t tr/TR/Genel/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433 CFFB672A08AF0819B756F8799158EECAC57, Nemangwele, F. 2005. Radon in the Cango Caves. M.Sci. (Erişim Tarihi: 05.04.2010). Thesis University of Western Cape, South Africa, 92p.
• WEB 2010e, Anadolu Speleoloji Grubu, http://www. aspeg-tr.org/cms/tr/node/947, (Erişim Tarihi: Radosys, 2000. User’s Manual (revised at 07/25/01). 09.03.2010).
• WEB 2010f, Türkiye Kültürel Tarihi Doğal Varlıkları Envanterinin Görsellenmesi ve Türkiye Tanıtım Projesi, http://www.karadenizgezi. net/ karadeniz_Magaralari.htm, (Erişim Tarihi: 16.03.2010).
• WEB 2010g, Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri, Mağara Veri Tabanı, http://www.tayproject. org/ Magara. fm$Retrieve?MagaraNo=11629&html=caves_m aps_t.html&layout=web, (Erişim Tarihi: 05.03.2010).
• WEB 2010h, http://www.radosys.com/products.html, (Erişim Tarihi: 25.03.2010).