Akarsu Vadisindeki İnsan Kaynaklı Faaliyetlerin Ekosistem Bütünlüğüne Olası Etkileri: Çağlayan Vadisi Örneği

Yıl 2011, Cilt: 15 Sayı: 2, 94 - 101, 17.07.2014

Serdar Selim

Öz

Türkiye'deki 26 su havzasından birisi olan Doğu Karadeniz Havzası, birbirine paralel olarak uzanan akarsulardan ve alt havzalarından oluşur. Özellikle Çağlayan, Arılı ve Fırtına dereleri çeşitli ekolojik özellikleri bakımından ulusal ve uluslar arası düzeyde önem arz etmektedir. Rize ili Fındıklı ilçesi sınırları içinde akan ve Kaçkar Dağları'nın zirvelerinden doğan Çağlayan Deresi, izlediği güzergah boyunca vadideki türlü ekosistemlerle etkileşerek Karadeniz'e ulaşır. Bu etkileşim, sanayi devrimini takip eden yıllarda teknolojik gelişmeler ve nüfustaki artışa paralel olarak hızlı bir bozulmaya uğramıştır. İnsan kaynaklı faaliyetler, akarsular üzerindeki baskıları arttırmakta, Türkiye'nin su kaynakları bakımından en değerli havzalarından birisi olan Doğu Karadeniz Havzası'nı tehlikeye sokmaktadır. Bu çalışmada, Çağlayan vadisindeki mevcut ekosistemler tespit edilmiş, vadinin sürdürülebilir kullanımını sağlama kapsamında, arazi kullanımları, yerleşimler, tarım faaliyetleri, turizm ve özellikle de yapılması planlanan hidroelektrik santrallerinin olası zararlarını azaltmaya ve önlemeye yönelik politikalar geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Akarsu vadisi, Çağlayan deresi, Ekosistem bütünlüğü

Kaynakça

• Aksungur, M., Ak, O., Özdemir, A., 2011. Nehir Tipi Hidroelektrik Santrallerinin Sucul Ekosisteme Etkisi: Trabzon Örneği. Journal of Fisheries Sciences E-ISSN 1307-234X, 5(1), 79-92.
• Dirican, S., Barlas, M., 2005. Dipsiz ve Çine (Muğla Aydın) Çayının Fiziko-kimyasal Özellikleri ve Balıkları. Ekoloji Dergisi, 14(54), 25-30.
• DMİ, 2011. Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, 2010 Yılı İklim Verilerinin Değerlendirilmesi, Zirai Meteoroloji ve İklim Rasatları Dairesi Başkanlığı, Ankara.
• DSİ, 2011. Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, Türkiye’nin Hidroelektrik Santral Projeleri. http://www2.dsi.gov.tr/skatablo/Tablo1.htm (Erişim Tarihi: 25.04.2011).
• Erdem, Ü., Erdoğan, N., Selim S., 2007. Peyzaj Ekolojisi ve Peyzajın Korunması. Avrupa Peyzaj Sözleşmesinin Uygulanması Yolunda Türkiye Sempozyumu, TMMOB Peyzaj Mimarları Odası Yayın No: 2008/3, Ankara.
• Garro, F., L., T., Maldonado, M., Ibanez, C., Pont, D., Roset, N., Oberdorf, T., 2005. Effects of Natural and Anthropogenic Environmental Changes on Riverine Fish Assemblages: A Framework for Ecological Assessment of Rivers. Brazilian Archives of Biology and Technology, 48(1), 91-108.
• Güney, M., A., Hepcan, Ş., 1994. Akarsu - Göl Kıyılarında Erozyon Ve Peyzaj Onarımı. Çevre Dergisi, 12, 41-45.
• Gürgen, G., 2004. Doğu Karadeniz Bölümü’nde Maksimum Yağışlar ve Taşkınlar Açısından Önemi. Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(2), 79-92.
• Kurdoğlu, O., Özalp, M., 2010. Nehir Tipi Hidroelektrik Santral Yatırımlarının, Yasal Süreç, Çevresel Etkiler, Doğa Koruma ve Ekoturizmin Geleceği Kapsamında Değerlendirilmesi. III. Ulusal Karadeniz ve Ormancılık Kongresi 20-22 Mayıs, 2, 688-707.
• Rize Valiliği, 2009. İl Çevre ve Orman Müdürlüğü, 2008 yılı Çevre Durum Raporu.
• Selim, S., 2009. Doğu Karadeniz Yöresi, Fındıklı İlçesi, Çağlayan ve Arılı Vadi Ekosistemleri ile Bu Ekosistemlerin Etkileşimleri Üzerine Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir, 70s.
• Seyhan, K., 2008. Doğu Karadeniz Bölgesi Hidroelektrik Santrallerinin Ekolojik ve Sosyal Etkileri. Rapor, 11s.
• Sütgibi, S., 2008. Doğal Ekosistemler Üzerinde İnsan Faaliyetlerinin Doğrudan ve Dolaylı Etkileri: Büyük Menderes Deltası. Marmara Coğrafya Dergisi, 18, 222-237
• Tabak, İ., Aksungur, M., Zengin, M., Yılmaz, C., Aksungur, N., Alkan, A., Zengin, B., Mısır, S., 2001. Karadeniz Alabalığı (Salmo Trutta Labrax Pallas,1811)’İn Biyoekolojik Özelliklerinin Tespiti ve Kültüre Alınabilirliğinin Araştırılması Projesi TAGEM/HAYSUD/98/12/01/007. Su Ürünleri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Trabzon.
• Tavares, G., R., Formino, N., Jesus, T., 2004. Study of The İmpact of The Discharges of The Vila-Viçosa Small Hydroelectric Development (Portugal) on The Water Quality and on The Fish Communities of The Ardena River. Limnetica, 23(3-4), 271-282.
• Tuncer, M., M., Kaya, Ö., N., 2010. Orman ve Su Kaynakları, Orman ve Su Ekosistem İlişkisi. III. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi, 20-22 Mayıs, 2, 625-640.
• WWF, 2006. Doğal Hayatı Koruma Vakfı, Ülkemizin Doğasının Korunması, Doğu Karadeniz, Türkiye. http://www.wwf.org.tr/page.php?ID=210&mID=1 99 ( Erişim Tarihi: 25.01.2011).