Orman Yolu Güzergahlarının Sismik Zemin Etüdü Metodu ile Belirlenmesi Üzerine Bir Çalışma

Yıl 2012, Cilt: 16 Sayı: 1, - , 14.07.2014

Ersin Dursun Saliha Ünver Hafız Acar

Öz

Bu çalışmada, ekonomik, çevresel ve zamansal açıdan doğru orman yolu güzergahlarının tespitinde sismik jeofizik yönteminin kullanılması araştırılmıştır. Çalışma kapsamında 2007 yılında Trabzon Orman İşletme Müdürlüğü, Düzköy Orman İşletme Şefliği sınırları içerisinde inşa edilen 81 kod nolu orman yolu güzergahı incelenmiştir. Çalışma alanındaki ölçümler 2008 yılının Mayıs ve Aralık ayları arasında gerçekleştirilmiştir. B tipi tali orman yolu standardında olan 81 kod nolu orman yolu toplam 5+200 km uzunluğunda olup ortalama eğimi %5'dir. Ölçümler, yolun kazı şevi tarafında, yol eksenine 10 m uzaklıkta ve yola paralel şekilde 12 kanallı Geometrics Smartseis 12 model sismik kayıtçı aleti ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmada; P dalga hızı (Vp), S dalga hızı (Vs), yoğunluk (d) (gr/cm3), kayma modülü (μ) (kg/cm2), elastisite modülü (Ed) (kg/cm2), bulk modülü (Kd) (kg/cm2), poisson oranı (a), zemin taşıma gücü (qu) (kg/cm2) ve zemin emniyet gerilmesi (qs) (kg/cm2) parametreleri tespit edilmiştir. Yapılan incelemeler sonucunda, 81 kod nolu orman yol güzergahının tabakalı bir yapıda olduğu tespit edilmiştir. Tabakalar, yol zemininden derine doğru 1. tabaka, 2. tabaka ve 3. tabaka olarak isimlendirilmiştir. 1. tabakanın 3-8 m kalınlığında ve çok ayrışmış kayaçtan, 2. tabakanın ortalama 1 m kalınlığında ve ayrışmış kayaçtan, 3. tabakanın ise sağlam kayaçtan oluştuğu belirlenmiştir. Çalışmanın sonucunda güzergahta patlatma gerektirme, sıvılaşma, oturma, göçme, şişme ve kayma gibi risklerin söz konusu olmadığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Orman yol güzergahı, Zemin etüdü, Sismik yöntem, Geometrics Smart Seis, Dağlık arazi

Kaynakça

• Acar, H.H., Coşkun, N., Eker, M. 2003. Köy ve Orman Yollarının Yapımında Yol Zemininin Jeofizik Yöntemlerle Etüdü, Beklenen Çevresel ve Ekonomik Yararlar, Doğu Karadeniz Bölgesi Kırsal Alanda Ulaşım, Yerleşim Sorunları ve Çözümleri Sempozyumu, KTÜ, MühendislikMimarlık Fakültesi, Trabzon, 68-74.
• Acar, H.H., Ünver, S. 2004. Odun Hammaddesi Üretiminde Teknik ve Çevresel Açıdan Zararların Tespiti ile Çözüm Önerileri. ZKÜ Bartın Orman Fakültesi Dergisi. 2002-2003-2004, I-II, 165-173.
• Arıcak, B., Çalışkan, E., Gümüş, S., Acar, H.H. 2007. Orman Yollarının Uzaktan Algılama ve CBS ile Planlanmasının Değerlendirilmesi, Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi Kongresi, KTÜ, Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi, Trabzon.
• Bailey, A.D. 1974. Rock Types and Seismic Velocities Versus Rippability, 25th Highway Geology Symposium, Proc. No: 26., May 23-24, North Carolina, 135-142.
• Bayoğlu, S. 1997. Orman Transport Tesisleri ve Taşıtları (Orman Yolları), İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları. İ.Ü. Yayın No. 3969, Orman Fakültesi Yayın No. 434. İstanbul.
• Bilgin, N. 1989. İnşaat ve Maden Mühendisleri İçin Uygulamalı Kazı Mekaniği. Birsen Yayınevi. İstanbul.
• Bozkurt, A., Kurtuluş, C. 2008. Yukarı Hereke Bölgesi’nde Yer Alan Killi Kireçtaşlarının Fiziksel Özelliklerinin Belirlenmesi. Uygulamalı Yerbilimleri Dergisi, 1, 1-15.
• Büyüksaraç, A. 2004. Kayalarda Mekanik Özelliklerin Jeofizik Yöntemlerle Belirlenmesi: AntakyaSuriye Sınır Yolu Çalışması, KAYAMEK′2004VII. Bölgesel Kaya Mekaniği Sempozyumu/ROCKMEC′2004-VIIth Regional Rock Mechanics Symposium, Sivas-Türkiye, 4049.
• Demir, M. 2007. Impacts, Management and Functional Planning Criterion of Forest Road Network System in Turkey. Transportation Research Part A, Policy and Practice, 41, 56–68. www.elsevier.com/locate/tra.
• Dumanoğlu, B. 1994. Sismik ve Özdirenç Yöntemleri ile Heyelan ve Zemin İncelemeleri. Yüksek Lisans Tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Trabzon.
• Dursun, E. 2009. Orman Yol Güzergahlarındaki Zemin Yapısının Jeofizik Yöntemlerle Ortaya Konulması Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Trabzon.
• Ercan, A. 2001. Yer Araştırma Yöntemleri; Bilgiler Kurallar, TMMOB Jeofizik Müh. Odası Yayını, 339 s.
• Erdaş, O. 1997. Orman Yolları Cilt I-II. KTÜ Orman Fakültesi Yayın No:187/25-188/26. Trabzon.
• Gümüş, S., Acar, H.H., Tunay, M., Ateşoglu, A. 2003. Calculation of Cut and Fill Volumes by GIS in Forest Roads Projecting, XII. World Forestry Congress. Proceedings, a Forest for People, Quebec City, Canada, 152-153
• Hayrinen, T. 2007. Forest Road Planning and Landscaping. Available at: http://www.fao.org/docrep/x0622e/x0622e05.htm.
• Keçeli, A. 1990. Sismik Yöntemlerle Müsaade Edilebilir Dinamik Zemin Taşıma Kapasitesi ve Oturmasının Saptanması. Jeofizik Dergisi, 4, 9, 55-91.
• Ketin, İ. 1966. Anadolu’nun Tektonik Birlikleri. MTA Dergisi, 66, 20-43.
• Kurtuluş C., Bozkurt A., Endeş H. 2006. Local Soil Conditions of the Area Between the Gulf of Izmit and Lake Sapanca, 15. International Symposium, Ecology 2006, June 5-9, Sunny Beach Resort, Bulgaria.
• Nitromak, 2004. Patlatma Kaynaklı Çevre Sorunları ve Risk Analizi. Sektörel Dergi, 4, www.nitromak.com.
• Sever, S., Slavko, S. 2000. Forest Opening Issues in Croatia. http://www.fao.org/docrep/x0622e/x0622e0o.htm.
• Soupios P. M., Papazachos C. B., Vargemezis G., Fikos I. 2005. Application of Modern Seismic Methods for Geotechnical Site Characterization, Proc. Int. Workshop in Geoenvironment and Geotechnics. Milos Island, Greece, 163–70.
• Spellerberg, Ian, F. 1998. Ecological Effects of Roads and Traffic: A Literature Review. Blackwell Science Ltd. Global Ecology and Biogeography Letters,7, 317-333.
• Venkateswara V.R., Srinivasa R., Prakasa R.B.S., Koteswara R.P. 2004. Bedrock Investigation by Seismic Refraction Method—a Case Study. Journal Ind. Geophys. Union, 8, 223–8.
• www.aymeh.com/index.php?option=com_content&view=ar ticle&id=120 (Erişim tarihi:12 /05/ 2010)
• http://www.zeminarastirmamerkezi.com/sismik_remi _yansima_kirilma.html (Erişim tarihi:22 /05/ 2010)