Hydrogeochemical Features of the Waters in Gölbaşı (Isparta) Arsenic Mineralization and Environs

Yıl 2014, Cilt: 18 Sayı: 3, 42 - 51, 07.01.2015

Selma Demer

Öz

Gölbaşı (Isparta) arsenic mineralization takes place within the Eosen aged flysch units. The mineralization was emplaced into stockwork veinlets and fault zones related with neotectonic events. In this study, hydrogeochemical characteristics of waters in Gölbaşı arsenic mineralizations and environs were investigated. From surface and groundwaters in the investigated area were collected sampling and performed hydrogeochemical analysis. Water samples in terms of measured parameters are compatible with standard values. Only mineral water and surface water samples sulfate concentrations were determined that exceeds the tolerance limits (250 mg/l). While groundwater samples were classified as I. type quality waters, mineral and surface waters in terms of SO4contents were classified as IV. type quality waters. Groundwaters were classified as drinkable quality waters and can be considered as Ca-Mg-HCO3 type waters and it were determined that the appropriate water for irrigation. Surface waters can be considered as Mg-Ca-SO4 type waters and poor-medium quality waters due to the high Ca, Mg and SO4 contents and EC values. Surface waters were determined that unsuitable water for irrigation. Arsenic in waters taken from the study area not determined. In these waters are thought to be the absence of arsenic due to the shallow depth of wells drilled in alluvium and that feeding from surface waters

Anahtar Kelimeler

Arsenic, Isparta-Gölbaşı, Hydrogeochemistry, Hydrogeology

Gölbaşı (Isparta) Arsenik Mineralizasyonu ve Yakın Çevresindeki Suların Hidrojeokimyasal Özellikleri

Öz

Gölbaşı (Isparta) arsenik cevherleşmesi, Eosen yaşlı filiş düzeylerinin içinde genç tektoniğe bağlı olarak gelişmiş ağsal kırıkların ve fay zonlarının boşluklarına damarlar şeklinde yerleşmiştir. Bu çalışmada Gölbaşı arsenik cevherleşmesi ve yakın çevresindeki yeraltısularının hidrojeokimyasal özellikleri incelenmiştir. Çalışma alanı çevresinde bulunan yüzey ve yeraltısularından örnekler alınmış ve hidrojeokimyasal analizler yapılmıştır. Su örneklerinin ölçülen parametreler bakımından standart değerler ile uyumlu olduğu, sadece mineralli su ve yüzey sularında SO4 miktarlarının sınır değerin (250 mg/l) üzerinde olduğu belirlenmiştir. Yeraltısuyu örnekleri ölçülen parametreler bakımından I. kalite sular sınıfında iken, SO4 miktarı bakımından mineralli su ve yüzey suyu örnekleri IV. kalite sular sınıfındadır. Bölgedeki yeraltısularının Ca-Mg-HCO3 tipli sular fasiyesinde, iyi-çok iyi kaliteli ve sulamaya uygun sular grubunda olduğu belirlenmiştir. Yüzey sularının ise Mg-Ca-SO4 tipi sular fasiyesinde, yüksek Ca, Mg, SO4 ve dolayısıyla yüksek EC değeri nedeniyle kötü-orta kaliteli ve sulama uygun olmayan sular grubunda olduğu belirlenmiştir. Yapılan ölçümlerde sularda As belirlenmemiştir. Alüvyonda açılan kuyuların sığ derinlikte olması ve yüzeysel sulardan beslenmesi nedeniyle sularda arseniğin bulunmadığı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Arsenik, Isparta-Gölbaşı, Hidrojeokimya, Hidrojeoloji

Kaynakça

• Atabey, E., 2005. Tıbbi Jeoloji. TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Yayınları, 88, 194s., Ankara.
• Calmbach, L., 1999. AquaChem Computer Code- Version 3.7: Aqueous geochemical analyses, plotting and modelling. Waterloo Hydrogeologic, Waterloo, Ontario, Canada, 184 p.
• Canıyılmaz, S., 2005. Arsenic Removal from Groundwater by Fe-Mn Oxidation and Microfiltration, MS Thesis, University of Pittsburgh, Pittsburgh, PA.
• Çakmakçı, M., Başpınar, A.B., Balaban, Ü., Uyak, V., Koyuncu, İ., Kınacı, C., 2008. İçme Sularında Arsenik ve Giderme Yöntemleri, Kent Yönetimi, İnsan ve Çevre Sorunları’08 Sempozyumu, 3-6 Kasım 2008, İstanbul. DMİ
• http://www.dmi.gov.tr/veridegerlendirme/yillik
• toplam-yagis-verileri.aspx?m=burdur#sfB tarihi: 25.03.2014) web,
• 20 (erişim DSİ, 2013. Gönen-Gölbaşı Göleti ve Sulaması Mühendislik Jeolojisi Planlama Raporu. 54s.
• Duker, A.A., Carranza, E.J.M., Hale, M., 2005. Arsenic Geochemistry and Health. Environment International, 31, 631-641.
• EPA, 2002. U.S. EPA, Standart Methods for the Examination of Water and Wastewater. American Publish Health Assoc.
• Ertunç, A., Karagüzel, R., Yağmurlu, F., Türker, E., Keskin, N., 2001. Burdur Belediyesi Kent Merkezi ve Yakın Çevresinin Depremselliği ve Yerleşime Uygunluk Açısından İncelenmesi. SDÜ Mühendislik Mimarlık Fakültesi Araştırma Raporu, Isparta.
• Görmüş, M., Karaman, E., 1992. Facies Changes and New Stratigraphical-Paleontological Data in the Cretaceous-Tertiary Boundary Around Söbüdağ (Çünür-Isparta). Geosound, Çukurova Univ. 21, 43-57, Adana.
• Görmüş, M., Özkul, M., 1995. Gönen-Atabey (Isparta) ve Ağlasun (Burdur) Arasındaki Bölgenin Stratigrafisi. SDÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1, 43-64, Isparta. Gutnic, M., Monod, O., Poisson, A., Dumont, J. F., 1979. Geologie des Taurides Occidentales (Turquie). Mem. Soc. Geol. France, 137, 112 pp., Paris.
• He, Y., Zheng, Y., Ramnaraine, M., Locke, D.C., 2004. Differential Pulse Cathodic Stripping Voltammetric Speciation of Trace Level Inorganic Arsenic Compounds in Natural Water Samples, Analytica Chimica Acta, 511, 55-61.
• İTSHY, 2005.Sağlık Bakanlığı: İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik, 17.02.2005 tarih ve 25730 sayılı Resmi Gazete.
• Karaman, E., 1986. Burdur Dolayının Genel Stratigrafisi: Akdeniz Üniv. Isparta Müh. Fak. Dergisi, 2, 23-36.
• Karaman, M. E., Meriç, E., Tansel, İ., 1988. Çünür (Isparta) dolaylarında Kretase-Tersiyer geçişi. Akd. Üniv. Isparta Müh. Fak. Derg., 4, 80-100.
• Kumral, M., 2000. Isparta Bölgesinin Jeokimyasal Özellikleri ve Endüstriyel Hammadde Potansiyeli. İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora tezi (yayınlanmamış), 197s.
• Kuşcu, M., 1995. Gölbaşı (Isparta) Epitermal Arsenik Mineralizasyonunun Jeolojik Özellikleri: Türkiye Jeoloji Bülteni, 38 (2), 43-52.
• O’Day, P.A., 2006. Chemistry and Minerology of Arsenic, Elements, 2, 77-83.
• Özgüner, A. M., Fişekçi, A., Kılıç, L, Özgüner, E., Ölmez, M., Akıncı, A., Taş, N., 1989. Isparta-Keçiborlu kükürt yatakları maden jeolojisi raporu: MTA Genel Müd., Maden Etüd Dairesi Başkanlığı.
• Piper, A.M., 1944. A Graphic Procedure in Geochemical Interpretation of Water Analyses. Eos, Transctions American Geophysical Union, 25, 914-923.
• Pontius, F.W., Brown, K.G., Chen, C.J., 1994. Health Implications of Arsenic in Drinking Water. Journal American Water Works Association. 86 (9), 52-63.
• Richards, L. A., 1954. Diagnosis and Improvement of Saline and Alkali Soils in Agriculture Handbook 60, U. S. Department of Agriculture, Washington, D.C.
• Sarıiz, K., 1985. Keçiborlu kükürt yataklarının oluşumu ve yörenin jeolojisi: Anadolu Üniv., Müh. Mim. Fak. Yayınları, No: 22.
• Schoeller, H., 1962. Les Eaux Souterraines: Hydrologie Dynamique et Chimique; Recherche, Exploitation et Evaluation des Ressources v.1, Massio et Cie, Paris, France, 642 p.
• SKKY, 1998. Su Kirliliği ve Kontrol Yönetmeliği, Resmi Gazete, 19919, 13-74.
• Standard Methods, 2005. Standard Methods for the Examination of Water and Wastewater. 21st edition, In: Eaton, A.D., Clesceri, L.S., Rice, E.W., Greenberg, A.E. (eds), American Public Health Association, Washington, D.C.
• TS-266, 2005. Sular - İnsani tüketim amaçlı sular, TS- 266, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara.
• WHO, 2006. World Health Organisation (WHO), Guidelines for drinking water quality, First addendum to third edition, vol. 1, Recommendations, WHO Publ., Geneva, 494 p.
• Yağmurlu, F., Savaşçın, Y., Ergün, M., 1997. Relation of Alkaline Volcanism and Active Tectonism within the Evolution of the Isparta Angle, SW-Turkey. The Journal of Geology. 105, 717-728 s.
• Yalçınkaya, S., 1989. Isparta-Ağlasun (Burdur) dolaylarının jeolojisi. İ. Üniv. Fen Bilimleri Ens., Doktora tezi (yayınlanmamış), 176s., İstanbul.
• Yıldız, A., Toker, V., 1991. Çünür Köyü yöresindeki (Isparta kuzeyi) Üst Kretase-Eosen yaşlı birimlerin planktik foraminiferler ile biyostratigrafik incelemesi. TJK Bülteni, 34 (2), 43-58, Ankara.