BibTex RIS Kaynak Göster

-

Yıl 2015, Cilt: 19 Sayı: 1, 75 - 82, 21.03.2015

Mustafa Korkmaz Hasan Özçelik

Öz

Roses ditribute in 0-3000 m altitude, and limestone and volcanic terrains with good drainage and loose soils. Roses are grown in almost every region of Turkey. They are used in many ways, especially in food, medicine and ornaments. However, the decrease at interest of the people towards the roses and the urbanization threatened their genetic diversity seriously. Besides, the local names and forms of utilization of roses being forgotten every passing day. In this study, it was aimed to determine the local names and growing regions of Roses grown in Turkey. The majority of the study materials included herbarium samples collected throughout Turkey within the scope of a TUBITAK project between 2006 and 2009. It was given as the study result that a total of 184 records from 35 rose taxa have been grown in Turkey. It was determined that totally 37 different names were used for the roses and the most commonly used names were Kuşburnu and Şilan. Samples of R. canina were collected from 11 provinces, R. damascena var. trigintipetala from 10 provinces, and R. foetida from eight provinces. It was found that R. canina had a wide geographic distribution from east to west, R. damascena which is grown economicaly in Göller region also has distribution in Central Anatolia and Northeast Anatolia, and R. dumalis, R. foetida and R. hemisphaerica species from natural roses have economic importance. In addition, it was determined that rose taxa have grown much in Isparta, Erzincan, Antalya, Artvin, Konya, Gümüşhane, and Van provinces, respectively

Anahtar Kelimeler

Rose Rosa Local name Biodiversity Turkey

Kaynakça

  • Aghamirov U.M., Farzaliev V.S., 2005. Evaluation of five Introduced Rose Species in Azerbaijan. Acta Horticulturae. 690, 49-55.
  • Alp, Ş. 2007. Van Kenti ve Çevresindeki Geleneksel Konut Bahçelerinde Kullanılan Bitki Materyallerinin Belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 17(1), 1-6.
  • Anşin, A., Merev, N., Gerçek, Z. 1987. Doğu Karadeniz Bölgesinde Yetişen Doğal Rosa L. Taksonlarının Sistematik Anotomik ve Palinolojik Yönden
  • Araştırılması, Doğa Türk Tarım ve Ormancılık Dergisi, 11(1), 17-29.
  • Başer, K.H.C., Kürkçüoğlu, M., Konur, O.Z. 1990. Production and Properties of Turkish Rose Oil, TAB Bulletin. 4, 13-15.
  • Baytop, T. 1999. Türkiye’de Bitkilerle Tedavi. Nobel Tıp Kitapevi, Ankara.
  • Baytop, T., 2001. Türkiye’de Eski Bahçe Gülleri. T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Yayın No, 2593, Sistem Ofset Basın Yayın Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi, Ankara, 149 s.
  • Çelik, F., Kazankaya, A., Doğan, A., Oğuz, İ.H., Ekincialp, A. 2006. Kuşburnu (Rosa spp) Tiplerinde C Vitamini İçeriğine Farklı Rakımların Etkileri, II. Ulusal Üzümsü Meyveler Sempozyumu, 14-16 Eylül, Tokat, 313-316.
  • Davis, P. H. (ed.) 1965-1985. Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Vol. 1–9, Edinburgh University Press, Edinburgh.
  • Davis, P. H., Mill, R. R., Tan K. 1988. Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Vol. 10, Edinburgh University Press, Edinburgh.
  • Güner, A. 2012. A Check List of the Flora of Turkey (Vascular Plants). Flora Dizisi 1, Nezahat Gökyiğit Botanical Garden Publications, İstanbul.
  • Güner, A., Özhatay, N., Ekim, T., Başer, K. H. C. 2000. Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Vol. 11, Edinburgh University Press, Edinburgh.
  • Kazaz, S., Baydar, H., Erbaş, S. 2009. Variations in Chemical Compositions of R. damascena Mill. and R. canina L. Fruits. Czech Journal of Food Science, 27(3), 178-184.
  • Kazaz, S., Karagüzel, Ö., Baktır, İ. 2013. Güllerde Yeni Trend: Baston Güller. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 17(2), Özel sayı, 1-3.
  • Korkmaz, M., Özçelik, H., Kandemir, A., İlhan, V. 2013. Erzincan ve Çevresinde Yayılış Gösteren Doğal Gül (Rosa L.) Taksonları. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 17(1), 49-59.
  • Korkmaz, M., Karakurt, E. 2014. Kelkit (Gümüşhane) Aktarlarında Satılan Tıbbi Bitkilerin Etnobotanik Özellikleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 18(3), 60-80.
  • Nilsson, Ö., 1972. Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Vol. 4, Edinburgh Univ. Press, p.106-128.
  • Özçelik, H. 2010. Türkiye Bahçe Güllerine (Rosa L.) Sistematik Katkılar ve Yeni Kayıtlar. OT Sistematik Botanik Dergisi, 17(1): 9-42.
  • Özçelik, H., Gül, A., Orhan, H., Özgökçe, F., Ünal, M., Özkan, G., Fakir, H., Sakçalı, S., Korkmaz, M. 2009. Türkiye Rosa L. (Gül) Taksonlarının Genetik Çeşitliliği Tespiti, Ekonomiye Kazandırılması Olanaklarının Araştırılması ve Süleyman Demirel Üniversitesi Bünyesinde Rosaryum (Gülistan) Tesisi, TUBİTAK, TOVAG 105O627 No.lu Proje.
  • Özçelik, H., Özavcı, A.G.M., Muca, B. 2011a. Isparta Yağ Gülü (Rosa x damascena Mill.) Yağı ve Çiçeklerinin Strese Bağlı Nöroloji ve Psikoloji Hastalarına Etkileri, Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi, 4(2): 99-105.
  • Özçelik, H., Korkmaz, M., Özgökçe, F., Ünal, M., Yıldırım, B. 2011b. Isparta Gülcülüğünde Yeni Alternatifler. Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi, 4(2), 123-130.
  • Özçelik, H., Özgökçe, F., Ünal, M., Korkmaz, M. 2012. The Diversity Centers and Ecological Characteristics of Rosa L. (Rosaceae) Taxa in Türkiye. International Research Journal of Plant Science, 3(10): 230-237.
  • Özçelik, H., Özgökçe, F., Ünal, M., Korkmaz, M., Sakçalı, S. 2013. Türkiye Güllerinin (Rosa L. Spp.) Ekolojik ve Coğrafi Karakteristikleri. SDU Journal of Science (E- Journal), 8 (1): 9-21.
  • Özçelik, H., Orhan, H. 2014. Türkiye'nin Gülleri. SDU Journal of Science (E-Journal), 9 (1): 43-55.

Türkiye Güllerinin (Rosa L.) Yöresel Adları ve Yetiştikleri Yöreler

Yıl 2015, Cilt: 19 Sayı: 1, 75 - 82, 21.03.2015

Mustafa Korkmaz Hasan Özçelik

Öz

Güller 0-3000 m rakımlarda, genelde kireçtaşı ve volkanik arazilerde, drenajı iyi ve gevşek yapılı topraklarda yetişmektedir. Güller Türkiye'nin hemen hemen her yöresinde yetişmekte veya yetiştirilmektedir. Güllerden gıda, tıbbi ve süs başta olmak üzere pek çok şekilde yararlanılmaktadır. Buna karşın insanların güllere olan ilgisinin giderek azalması ve şehirleşme baskısı güllerin genetik çeşitliliğini ciddi olarak tehdit etmektedir. Bunun yanında güllerin yöresel adları ve faydalanma şekilleri de her geçen gün unutulmaktadır. Bu çalışmada Türkiye'de yetişen Gül taksonlarının yöresel adları ve yetiştikleri yörelerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışma materyalinin önemli bir kısmını 2006-2009 yılları arasında TUBITAK projesi kapsamında Türkiye genelinden toplanan herbaryum örnekleri oluşturmaktadır. Çalışma sonucu olarak Türkiye'de yetişen güllerden toplam 35 taksona ait 184 kayıt verilmiştir. Güller için toplam 37 farklı isim kullanıldığı ve halkın en çok kullandığı isimlerin Kuşnurnu ve Şilan olduğu belirlenmiştir. R. canina'nın 11 ilden, R. damascena var. trigintipetala'nın 10 ilden ve R. foetida'nın 8 ilden örnekleri toplanmıştır. R. canina türünün doğudan batıya geniş bir yayılışı olduğu, Göller bölgesinde ekonomik amaçla yetiştirilen R. damascena'nın İç Anadolu ve Kuzeydoğu Anadolu'da da yayılış gösterdiği ve Doğal güllerden R. dumalis, R. foetida ve R. hemisphaerica türlerinin ekonomik önem taşıdığı belirlenmiştir. Ayrıca en çok gül taksonunun sırası ile Isparta, Erzincan, Antalya, Artvin, Konya, Gümüşhane ve Van illerinde yetiştiği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Gül Rosa Yöresel ad Biyoçeşitlilik Türkiye

Kaynakça

  • Aghamirov U.M., Farzaliev V.S., 2005. Evaluation of five Introduced Rose Species in Azerbaijan. Acta Horticulturae. 690, 49-55.
  • Alp, Ş. 2007. Van Kenti ve Çevresindeki Geleneksel Konut Bahçelerinde Kullanılan Bitki Materyallerinin Belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 17(1), 1-6.
  • Anşin, A., Merev, N., Gerçek, Z. 1987. Doğu Karadeniz Bölgesinde Yetişen Doğal Rosa L. Taksonlarının Sistematik Anotomik ve Palinolojik Yönden
  • Araştırılması, Doğa Türk Tarım ve Ormancılık Dergisi, 11(1), 17-29.
  • Başer, K.H.C., Kürkçüoğlu, M., Konur, O.Z. 1990. Production and Properties of Turkish Rose Oil, TAB Bulletin. 4, 13-15.
  • Baytop, T. 1999. Türkiye’de Bitkilerle Tedavi. Nobel Tıp Kitapevi, Ankara.
  • Baytop, T., 2001. Türkiye’de Eski Bahçe Gülleri. T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Yayın No, 2593, Sistem Ofset Basın Yayın Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi, Ankara, 149 s.
  • Çelik, F., Kazankaya, A., Doğan, A., Oğuz, İ.H., Ekincialp, A. 2006. Kuşburnu (Rosa spp) Tiplerinde C Vitamini İçeriğine Farklı Rakımların Etkileri, II. Ulusal Üzümsü Meyveler Sempozyumu, 14-16 Eylül, Tokat, 313-316.
  • Davis, P. H. (ed.) 1965-1985. Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Vol. 1–9, Edinburgh University Press, Edinburgh.
  • Davis, P. H., Mill, R. R., Tan K. 1988. Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Vol. 10, Edinburgh University Press, Edinburgh.
  • Güner, A. 2012. A Check List of the Flora of Turkey (Vascular Plants). Flora Dizisi 1, Nezahat Gökyiğit Botanical Garden Publications, İstanbul.
  • Güner, A., Özhatay, N., Ekim, T., Başer, K. H. C. 2000. Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Vol. 11, Edinburgh University Press, Edinburgh.
  • Kazaz, S., Baydar, H., Erbaş, S. 2009. Variations in Chemical Compositions of R. damascena Mill. and R. canina L. Fruits. Czech Journal of Food Science, 27(3), 178-184.
  • Kazaz, S., Karagüzel, Ö., Baktır, İ. 2013. Güllerde Yeni Trend: Baston Güller. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 17(2), Özel sayı, 1-3.
  • Korkmaz, M., Özçelik, H., Kandemir, A., İlhan, V. 2013. Erzincan ve Çevresinde Yayılış Gösteren Doğal Gül (Rosa L.) Taksonları. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 17(1), 49-59.
  • Korkmaz, M., Karakurt, E. 2014. Kelkit (Gümüşhane) Aktarlarında Satılan Tıbbi Bitkilerin Etnobotanik Özellikleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 18(3), 60-80.
  • Nilsson, Ö., 1972. Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Vol. 4, Edinburgh Univ. Press, p.106-128.
  • Özçelik, H. 2010. Türkiye Bahçe Güllerine (Rosa L.) Sistematik Katkılar ve Yeni Kayıtlar. OT Sistematik Botanik Dergisi, 17(1): 9-42.
  • Özçelik, H., Gül, A., Orhan, H., Özgökçe, F., Ünal, M., Özkan, G., Fakir, H., Sakçalı, S., Korkmaz, M. 2009. Türkiye Rosa L. (Gül) Taksonlarının Genetik Çeşitliliği Tespiti, Ekonomiye Kazandırılması Olanaklarının Araştırılması ve Süleyman Demirel Üniversitesi Bünyesinde Rosaryum (Gülistan) Tesisi, TUBİTAK, TOVAG 105O627 No.lu Proje.
  • Özçelik, H., Özavcı, A.G.M., Muca, B. 2011a. Isparta Yağ Gülü (Rosa x damascena Mill.) Yağı ve Çiçeklerinin Strese Bağlı Nöroloji ve Psikoloji Hastalarına Etkileri, Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi, 4(2): 99-105.
  • Özçelik, H., Korkmaz, M., Özgökçe, F., Ünal, M., Yıldırım, B. 2011b. Isparta Gülcülüğünde Yeni Alternatifler. Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi, 4(2), 123-130.
  • Özçelik, H., Özgökçe, F., Ünal, M., Korkmaz, M. 2012. The Diversity Centers and Ecological Characteristics of Rosa L. (Rosaceae) Taxa in Türkiye. International Research Journal of Plant Science, 3(10): 230-237.
  • Özçelik, H., Özgökçe, F., Ünal, M., Korkmaz, M., Sakçalı, S. 2013. Türkiye Güllerinin (Rosa L. Spp.) Ekolojik ve Coğrafi Karakteristikleri. SDU Journal of Science (E- Journal), 8 (1): 9-21.
  • Özçelik, H., Orhan, H. 2014. Türkiye'nin Gülleri. SDU Journal of Science (E-Journal), 9 (1): 43-55.
Toplam 24 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Tr
Bölüm TEMEL BİLİMLER
Yazarlar

Mustafa Korkmaz

Hasan Özçelik

Yayımlanma Tarihi 21 Mart 2015
Yayımlandığı Sayı Yıl 2015 Cilt: 19 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Korkmaz, M., & Özçelik, H. (2015). Türkiye Güllerinin (Rosa L.) Yöresel Adları ve Yetiştikleri Yöreler. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 19(1), 75-82. https://doi.org/10.19113/sdufbed.96851
AMA Korkmaz M, Özçelik H. Türkiye Güllerinin (Rosa L.) Yöresel Adları ve Yetiştikleri Yöreler. SDÜ Fen Bil Enst Der. Nisan 2015;19(1):75-82. doi:10.19113/sdufbed.96851
Chicago Korkmaz, Mustafa, ve Hasan Özçelik. “Türkiye Güllerinin (Rosa L.) Yöresel Adları Ve Yetiştikleri Yöreler”. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 19, sy. 1 (Nisan 2015): 75-82. https://doi.org/10.19113/sdufbed.96851.
EndNote Korkmaz M, Özçelik H (01 Nisan 2015) Türkiye Güllerinin (Rosa L.) Yöresel Adları ve Yetiştikleri Yöreler. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 19 1 75–82.
IEEE M. Korkmaz ve H. Özçelik, “Türkiye Güllerinin (Rosa L.) Yöresel Adları ve Yetiştikleri Yöreler”, SDÜ Fen Bil Enst Der, c. 19, sy. 1, ss. 75–82, 2015, doi: 10.19113/sdufbed.96851.
ISNAD Korkmaz, Mustafa - Özçelik, Hasan. “Türkiye Güllerinin (Rosa L.) Yöresel Adları Ve Yetiştikleri Yöreler”. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 19/1 (Nisan 2015), 75-82. https://doi.org/10.19113/sdufbed.96851.
JAMA Korkmaz M, Özçelik H. Türkiye Güllerinin (Rosa L.) Yöresel Adları ve Yetiştikleri Yöreler. SDÜ Fen Bil Enst Der. 2015;19:75–82.
MLA Korkmaz, Mustafa ve Hasan Özçelik. “Türkiye Güllerinin (Rosa L.) Yöresel Adları Ve Yetiştikleri Yöreler”. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, c. 19, sy. 1, 2015, ss. 75-82, doi:10.19113/sdufbed.96851.
Vancouver Korkmaz M, Özçelik H. Türkiye Güllerinin (Rosa L.) Yöresel Adları ve Yetiştikleri Yöreler. SDÜ Fen Bil Enst Der. 2015;19(1):75-82.

e-ISSN: 1308-6529