Uşak Koşullarında Kızıltan-91 Buğday Çeşidi Üzerinde Farklı Azot Dozu ve Sıvı Gübre Uygulamalarının Verim ve Verim Unsurlarına Etkisi

Yıl 2016, Cilt: 20 Sayı: 3, 496 - 503, 12.11.2016

Aliye Altuntaş İlknur Akgün

https://doi.org/10.19113/sdufbed.53037

Cited By: 5

Öz

Bu araştırma, farklı azot dozu (8 ve 14 N kg/da) ve sıvı gübre uygulamalarının (Amino Turbo, Biomax, Süper Tonik, Folvinex ) Kızıltan-91  makarnalık buğday çeşidi üzerinde verim ve verim unsurlarına etkisinin belirlemek amacıyla,  2013 yılında Uşak şartlarında yürütülmüştür. Araştırma, Bölünmüş Parseller Deneme planına uygun olarak 3 tekerrürlü kurulmuştur. Azot dozları ana parsellere, uygulamalar ise alt parsellere (Azotlu gübreleme 1.1\2 ekimle + 1\2 sapa kalkma başlangıcı(erken ilkbahar) 2. 1/3 ekimle + 1/3 erken ilkbaharda +1/3 sapa kalkma, 3. 1/2 ekimle + 1/2 erken ilkbahar +Amino turbo, 4. 1/2 ekimle + 1/2 erken ilkbahar +Biomax, 5. 1/2 ekimle + 1/2 erken ilkbahar +Süper tonik ve 6. 1/2 ekimle + 1/2 erken ilkbahar +Folvinex) yerleştirilmiştir. Ekimle birlikte bütün parsellere dekara 7 kg P₂O₅ hesabıyla fosforlu gübre uygulanmıştır. Araştırma sonucuna göre, azot dozlarının bitki boyunu, metrekaredeki başak sayısını, başaktaki tane sayısını, başaktaki tane ağırlığını, tane verimini ve ham protein içeriğini istatistiksel olarak önemli seviyede arttırdığı, ancak hektolitre ve bin tane ağırlığı ile camsılık özelliği üzerine önemli bir etkisinin olmadığı belirlenmiştir. Azotun farklı zamanlarda bölünerek ve sıvı gübre ilaveli uygulamalarında ise camsılık özelliği hariç, incelenen diğer tarımsal özelliklerde istatistiksel olarak önemli bir etkisinin bulunduğu belirlenmiştir. Kızıltan-91 çeşidinde en yüksek tane verimi 14 kg azot dozunda 1/2 ekimle + 1/2 erken ilkbahar +Folvinex uygulamasından elde edilmiştir. Ayrıca tane verimi ve kalite özelliği üzerine, azotun 3 farklı zamanda verilmesinin önemli bir etkisinin olmadığı, ancak Folvinex adı ile satılan sıvı gübrenin diğerlerine göre daha etkili olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Buğday, Azot; Sıvı gübre; Verim; Kalite

Kaynakça

• [1] Shewry, P. R., 2009. Wheat. J. Experimental Botany, 60( 6): 1537–1553.
• [2] Anonim, 2015. Türkiye İstatistik Kurumu http://www.tuik.gov.tr.
• [3] Çölkesen, M., Eren, N., Aslan, S., Öktem, A., 1993. Şanlıurfa’da Sulu ve Kuru Koşullarda Farklı Dozlarda Uygulanan Azotun Diyarbakır-81 Makarnalık Buğday çeşidinde Verim ve Verim Unsurlarına Etkisi Üzerine Bir Araştırma. Makarnalık Buğday Mamülleri Sempozyumu, 486-495 (30 Kasım-3 Aralık), Ankara.
• [4] Frederick, J. R., Camberato, J. J., 1995. Water and Nitrogen Effectes on Winter Wheat in the Southeastern Coastal Plain: I. Grain Yield and Kernel Traits. Agron. J., 87(3): 521-526.
• [5] Genç, İ. Ülger, A.C., Yağbasanlar, T., Kırtok, Y., Topal, M., 1988. Çukurova Koşullarında Tritikale, Buğday ve Arpanın Verim ve Verim Öğeleri Üzerinde Kıyaslamalı Bir Araştırma. Çukurova Üniv. Ziraat Fak. Degisi, 3(2): 1- 14.
• [6] Sağlam, N., 1992. Trakya Koşullarında Beş Makarnalık Buğday Çeşidinde Farklı Azotlu Gübre Dozları ve Verilme Zamanlarının Verim ve Kalite Üzerine Etkileri. Trakya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 178 s, Doktora Tezi. Tekirdağ.
• [7] Dere, Ş., 1995. Samsun Ekolojik Şartlarında Farklı Zamanlarda Uygulanan Azotlu Gübre ve Yabancı Ot İlaçlarının Ekmeklik Buğdaylarda Verim,Verim Unsurları ve Bazı Kalite Kriterlerine Etkileri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 61 s, Samsun.
• [8] Coşkun, Y., 2003. Farklı Dozlarda ve Zamanlarda Uygulanan Azotun Makarnalık Buğdayın Verim ve Verim Unsurları Üzerine Etkileri. Harran Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 74 s, Şanlıurfa.
• [9] Darwinkel, A., 1983. Ear Formation and Grain Yield of Winter Fertilization. Wheat as Affected by Time of Nitrogen Supply. Neth. J. Agric.Sci. 31, 211–225.
• [10] Ewert F., Honermeier, B. 1999. Spikelet initiation of winter triticale and winter wheat in response to nitrogen fertilization. European Journal of Agronomy ,11: 107–113.
• [11] Alcoz, M. M., Hons, M. Frank, Haby, Vincent A., 1993. Nitrogen Fertilization Timing Effect on Wheat Production, Nitrogen Uptake Efficiency, and Residual Soil Nitrogen Agron J. 85: 1198-1203.
• [12] Evlice, K.A., Kara R., Sezal, M,. Dokuyucu, T., Akkaya, A., 2008. Kahramanmaras Kosullarında Azot Uygulama Zamanlarının Ekmeklik Buğdayda (Triticum aestivum L.) Fenolojik Donemler, Verim ve Verim Unsurlarına Etkisi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enst. Derg. 17 (1-2):1-11.
• [13] Ottman, M. J., Thomas, A. D., Edward, C. M., 2000. Durum Grain Quality as Affected by Nitrogen Fertilization Near Anthesis and Irrigation During Grain Fill. Soil Sci. Soc. Am. J. 92:1035-1041.
• [14] Biçer, M., 2001. Bazı Makarnalık Buğday Çeşitlerinde Farklı Gelişme Dönemlerinde Verilen Azotlu Gübrelerin Verim ve Kalite Öğelerine Etkisi. Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 52 s, Ankara.
• [15] Kahraman, T., 2006. Bazı Ekmeklik Buğday Çeşitlerinde Farklı Ekim Zamanı ve Azotlu Gübre Uygulamalarının, Tane Dolum Süresi ve Tane Dolum Oranı ile Verim ve Kalite Unsurlarına Etkilerinin Belirlenmesi. Trakya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 160 s, Tekirdağ.
• [16] Avcı, R., 2007. Farklı Azotlu Gübre Uygulamalarının Ekmeklik Buğdayda Verim ve Kalite Üzerine Etkileri. Trakya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 81 s, Tekirdağ.
• [17] Christensen, N. W. and Meints, V. W., 1982. Evaluating N Fertilizer Sources and Timing for Winter Wheat. Agron. J., 74: 840-844.
• [18] Nazar, H. 2012. Ekmeklik Buğdayda (Triticum aestivum L.) Farklı Besin Maddesi İçerikteki Yaprak Gübrelerinin Verim, Verim Öğeleri ve Kalite Özelliklerine Etkisinin Belirlenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 53 s, Aydın.
• [19] İpek, M., 2013. Buğdayda (Triticum aestivum L.) Çinko ve Fosfor Uygulamalarının Verim ve Verim Öğelerine Etkisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 69 s, Van.
• [20] Baysal, Z., 2014. Aydın Ekolojik Koşullarında Çinko Uygulamasının Buğday’ın (Triticum aestivum L.) Tane Verimi ve Kalitesi Üzerine Etkisi. Adnan Menderes Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 59 s, Aydın.