Investigation of the Relationship Between the Texture Coefficient with Rock Cuttability Features

Yıl 2019, Cilt: 23 Sayı: 2, 390 - 403, 25.08.2019

Dilara Hiçyılmaz Güzel , Kamil Yılmaz

https://doi.org/10.19113/sdufenbed.492359

Öz

The most
important factor affecting the cuttability properties of rocks is the strength
of the rocks. Rock strength depends on the rock characteristics and the
presence of rock-forming mineral grains. The
mineralogical content of the rocks need to be known in order to make high
yields cuttings. For this
reason, the relationship between the tissue coefficient parameter, where the
geometric shapes of the textures and mineral grains were considered as a whole,
and the specific energy defined as the amount of energy spent per unit volume
was investigated. A total of 41 samples were collected from seven different
species from Afyon and Isparta. The samples were subjected to physical and
mechanical experiments depending on the relevant standards. Mineralogical and
petrographical properties of each sample were examined under a microscope. Particle
analysis was performed by using microscope images in computer environment using
image analysis program. As a result of the study, a significant relationship
was found between specific energy and tissue coefficient. Thus, it was observed
that the coefficient of tissue coefficient can be used for digitizing the
textural properties of the rocks. In addition, geometric shapes of mineral
grains, size, idiomorph or hypidiomorphic minerals, the presence of minerals in
the rock and increased boundary relationships between minerals have been shown
to affect rock strength and specific energy use.

Anahtar Kelimeler

Texture coefficient, Specific energy, Mineralogy

Kayaçlarda Doku Katsayısı ile Kesilebilirlik Özellikleri Arasındaki Bağıntıların İncelenmesi

Öz

Kayaçların
kesilebilirlik özelliklerini etkileyen en önemli faktör kayaçların
dayanımlarıdır. Kayaç dayanımı ise kayacın doku özellikleri ve kayaç oluşturan
mineral tanelerinin kayaç içinde bulunma durumuna bağlıdır. Verimi yüksek
kesimler yapabilmek adına kesilecek kayaçların mineralojik içeriğinin bilinmesi
gerekmektedir. Bu sebeple, doku ve mineral tanelerinin geometrik şekillerinin
bir bütün olarak ele alındığı doku katsayısı parametresi (TC) ile birim hacim
başına harcanan enerji miktarı olarak tanımlanan spesifik enerji (SE)
arasındaki ilişki araştırılmıştır. Çalışmalarda Afyon ve Isparta bölgelerinden
alınan 7 farklı türde toplamda 41 adet numune kullanılmıştır. Numuneler ilgili
standartlara bağlı olarak fiziksel ve mekanik deneylere tabi tutulmuştur. Her
numunenin mineralojik ve petrografik özellikleri mikroskop altında
incelenmiştir. Görüntü analiz programı kullanılarak bilgisayar ortamında
mikroskop görüntüleri üzerinden partikül analizi yapılmıştır. Çalışma sonucunda
spesifik enerji ile doku katsayısı arasında anlamlı bir ilişki elde edilmiştir.
Böylece kayaçların doku özelliklerinin sayısallaştırılması için doku katsayısının
kullanılabileceği gözlenmiştir. Buna ek olarak, mineral tanelerin geometrik
şekilleri, büyüklükleri, idiomorf veya hipidiyomorf mineraller, kayadaki
minerallerin varlığı ve mineraller arasındaki artan sınır ilişkilerinin kayaç
mukavemetini ve özgül enerji kullanımını etkilediği gösterilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Doku katsayısı, Spesifik enerji, Mineraloji

Kaynakça

• [1] Şengün, N. 2009. Kayaçların Kırılma Tokluğu ve Gevrekliğinin Dairesel Testereler ile Kesme Verimi Üzerine Etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 180s, Isparta.
• [2] Şengün N., Altindağ R., Erinç Koçcaz C., "Isparta Yöresinde Bulunan Bazı Mağmatik Kökenli Kayaçların Kesilebilirlik Analizi", DEÜ Fen ve Mühendislik Dergisi, cilt.11, ss.22-31, 2009.
• [3] Öztürk, C.A. 2006. Kayaç dokusal özelliklerinin sınıflandırılması ve kaya mühendisliği uygulamaları. İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 220s, İstanbul.
• [4] Howarth, D.F., Rowlands, J.C. 1987. Quantitative Assessment Of Rock Texture And Correlation With Drillability And Strength Properties. Rock Mechanics and Rock Engineering, 20(1987), 57-85, England.
• [5] Öztürk, C. A., Nasuf, E., ve Bilgin, N., 2004. The Assessment of Rock Cuttability and Physical and Mechanical Rock Properties From a Texture Coefficient, J. South African Ins. Mining and Metallurgy, 7, 397-403.
• [6] Tiryaki, B. vd., 2003. Kayaç Kesmede Keski Performansının Tahmini İçin Doku Katsayısı Yaklaşımının Kullanılabilirliği, Madencilik Dergisi, Cilt 42, Sayı 2, Syf 27-43.
• [7] Günaydın, S. 2006. Kayaçların doku katsayıları ile fiziko-mekanik özellikleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 80s, Isparta.
• [8] TS EN 1936, 2010. Doğal taşlar - Deney yöntemleri - Gerçek yoğunluk, görünür yoğunluk, toplam ve açık gözeneklilik tayini, TSE, Ankara.
• [9] TS EN 13755, 2009. Doğal taşlar-Deney metotları-Atmosfer basıncında su emme tayini, TSE,Ankara.
• [10] TS EN 14579, 2006. Doğal taşlar - Deney yöntemleri-Ses hızı ilerlemesinin tayini, TSE, Ankara.
• [11] ISRM 1981, Rock Characterization, Testing and Monitoring –ISRM Suggested Methods, Pergamon Press‟, Oxford, Brown, E.T. (ed), 211 p.