Tıbbi Sakız Yapımı Üzerine Ön Denemeler

Yıl 2021, Cilt: 25 Sayı: 2, 185 - 194, 20.08.2021

Hasan Özçelik Şeyda Kündük

https://doi.org/10.19113/sdufenbed.697904

Öz

İnsanlık tarihinde ve Türk kültüründe sakızın önemli bir yeri vardır. Günümüzde sakız (çiklet) kullanımı ve üretimi ciddi bir sektörel boyuta ulaşmıştır. Ancak bu sakızların sadece aromasında farklılık bulunmakta, ham maddesi (hamuru) ve mayası aynı kalmaktadır. Ham maddeleri; petrol polimeri olan bazı maddelerden temin edilmektedir. Fonksiyonel özellikleri zayıftır. Geleneksel yöntemlerden ilham alınarak tıbbi amaçlı sakız üretimi 2018-2019 yıllarında laboratuvar ortamında tarafımızdan denendi. Yaklaşık 100 civarında deneme yapıldı ve sonuçları kaydedildi. Başarılı olduğu düşünülen 5 denemenin ürünleri tüketiciye sunulup anket formu doldurtuldu. Etik kurul izni alındı. Ürünlerde duyusal, kimyasal analizler ve mikrobiyolojik testler yapıldı. Sonuçları memnuniyet vericidir. Sakız üretiminde en önemli sorun; ham maddenin birbirine yapışmaması ve elastikiyetinin zayıflığıdır. Başarısızlığın temel kriteri olarak zerrelerin yapışmasının ve çiğnenmeye karşı direncinin zayıflığı görülmüştür. Anketörlerin ekseriyeti ürünleri acı bulmuştur. Ancak kırsal kesimden gelen ve daha önceden doğal sakız çiğnediğini söyleyenler ürüne daha olumlu bakmaktadır. Rengin tüketim açısından çok fazla önemi yoktur, ancak renklendirici katılmadığı halde sakızların rengi beğenilmiştir. Mikrobiyolojik testlerden de olumlu sonuçlar alınmıştır. İnsan sağlığı için mikrobiyolojik herhangi bir olumsuzluk gözlemlenmemiştir. Element analizi sonuçlarında; insan sağlığı için gerekli olan minerallerin ürünlerde zengin olduğu anlaşılmıştır. Ayrıca makalede Türkiye’nin potansiyel sakız bitkilerinin bir listesi de verilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Tıbbi sakız, Fonksiyonel sakız, Sakız bitkileri, Etnobotanik, Damla sakız, Reçine

Teşekkür

Mikrobiyal testlerin yapılmasında laboratuvarı kullanmamıza izin veren Doç.Dr. Seyhan Ulusoy’a ve testlerin uygulanmasına yardımcı olan doktorant Halime Çevikbaş’a; kimyasal analizlerin yapılmasında yardımcı olan Murat Cansu’ya ve MAREM Md. (Eğirdir)’e ve GUL Herbaryumu’na ilgili bitkileri hediye eden botanikçilere teşekkür ederiz.

Preliminary Trials on Medical Gum Production

Öz

There is important place of gum in the human history and Turkish culture. Nowadays, the use and production of gum has been reached a serious industrial size. Chewing gums today have only different flavors but their raw material (dough) remains are same. Raw materials: industrial chewing gums have been supplied from some substances that are petroleum polymer. Their functional properties are poor. Inspired of by traditional methods, the gum production for medical purposes was tested in the laboratory in 2018-2019. Approxımately 100 trying have been done, the results were recorded. The products of 5 trials that have been considered successful were presented to the consumer and the questionnaire form has been filled. Sensory, chemical analysis and microbiological tests have been performed on the products. The results are very gratifying. In addition to this, the paper have a list of Türkiye gum plants. The most important problem in the gum production; raw material does not stick together and its elasticity is weak. As the main criteria of success, it is observed that the adhesion of the granules and its resistance against chewing has been provided. The majority of the surveyors found the products are active. But, those who come from the countryside and say that they have already chewed natural gum are more positive look about that product. The color does not matter much in terms of consumption, but the color of the gums have been liked, although the colorant is not added. Positive results have been obtained from microbiological tests. No microbiological negativity was observed for human health. According to the element analysis results; it is understood that the minerals necessary for human health are rich in the gum products.

Anahtar Kelimeler

Medical Gum, Functional Gum, Gum Plants, Ethnobotany, Mastic Gum, Resin

Kaynakça

• [1] Anonim,2019.https://bilimoloji.com/2017/11/bilim-tarihi/thomas-adams-sakizin-icadi(Erişim tarihi: 03.03.2019).
• [2] Armi, İ., Hanana, M., Jamoussi, B., Hamrouni, L., 2017. Essentialoils of Pinus nigra JF Arnold subsp. Laricio Maire: Chemical composition and study of their herbicidal potential. Arabian Journal of Chemistry, 10: 3877-3882.
• [3] Colombini, M.P., Giachi, G., Iozzo, M., Ribechini, E., 2009. An Etruscanointmentfrom Chiusi (Tuscany, Italy): its chemical characterization. Journal of Archaeological Science, 36: 1488–1495.
• [4] Demir, N., Demir, Y., 2012. Kızılçam Kabuğundan (Pinus brutia) OPC (Oligomeric Proanthocyanidin, Antioksidan), Boyar Madde, Reçine ve Diğer Etken Maddelerin Eldesi ve Endüstriyel Amaçlı Kullanımı, Kimya Kongresi, Muğla, 1-6 Ekim 2012: 94-95.
• [5] Esen, M. Dığrak, M., 2009. Kahramanmaraş Yöresindeki Bazı Orman Ağaçlarından Elde Edilen Uçucu Yağların Antimikrobiyal Aktivitesi, Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 21(1):33-43.
• [6] Farnsworth, N.R. Akerele, O. Bingel, A.S. Soejarto, D.D. Guo, Z., 1985. Medicial Plants in Therapy, Bulletin of the Word Health Orgabization, 63(6):965-981.
• [7] Ulusoy, S., Boşgelmez_Tınaz, G., Secilmiş-Canbay, H., 2009. Tocopherol, Carotene, Phenolic Contents and Antibacterial Properties Rose Essential Oil, Hydrosol and Absolute. Current Migrobiology, 59, 554-558.
• [8] Demirtaş, A. 2010. Bor’un İnsan Beslenmesi ve Sağlığı Açısından Önemi, Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 41 (1), 75-80.
• [9] Kızılarslan, Ç., Sevgi, E., 2013. Ethnobotanical Uses of Genus Pinus L. (Pinaceae) in Turkey, Indian Journal of Traditional Knowledge, 12(2): 209-220.
• [10] Faydaoğlu, E., Sürücüoğlu, M.S., 2011. Geçmişten Günümüze Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Kullanılması ve Ekonomik Önemi. Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 11(1): 52-67.
• [11] Özçelik, H., 2018. Sakız Üretimi Amaçlı Türkiye Bitkileri. ISNOS-MED 2018 1.st International Symposium of Silvopostoral Systems and Nomadic Societies in Mediterranean Countryies, 22-24 October 2018, Isparta, Proceeding Book, p.239-248
• [12] Kokkinakis, D., 2003. Anaforessti Mastihatis Chioumesa apotisellinikes europaikes farmakopoiies toupro toymisoutou 19ou aiona”, Chios.
• [13] Comlekcioglu, N., Karaman, N., 2008. ‘Kahramanmaras Şehir Merkezindeki Aktar’larda Bulunan Tıbbi Bitkiler’, KSÜ Fen ve Mühendislik Dergisi, 11, 1.
• [14] Lorizzo, M.R., Saab, M.A., Tundlis, R., Menichini, F., Bonesi, M., Statti, G.A., Menichini, F., 2008. Chemical Composition and Antimicrobial Activity of Essential Oils from Pinus brutia (Calabrian Pine) Growing in Lebanon, Chemistry of Natural Compunds, 44(6): 784-785. elids. ss 1-83.
• [15] Onay, A., Yıldırım, H., Uncuoğlu, A. A., Çiftçi, Ö. Y., Tilkat, E., 2016. Sakız Ağacı (Pistacia lentiscus L.) Yetiştiriciliği, Dicle Üniversitesi Basımevi, Diyarbakır, 21-26.
• [16] Yıldırım, N., 2012. Osmanlı ve Erken Cumhuriyet Dönemlerinde Ağız-Diş Bakımı ve Ürünleri. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi, 2(3), 35-50.