International Human Rights Standards for Staff-Prisoner Relationship in Penitentiary Institutions

Yıl 2024, , 95 - 163, 29.06.2024

Ertuğrul Yazar

https://doi.org/10.52273/sduhfd..1459120

Öz

Penitentiary institutions are public institutions established at the legal level to deal with prisoners for whom arrest warrants are issued or sentenced by a judicial authority. These institutions are about people rather than walls, fences, buildings with locked doors, and windows with bars. The key to a safe, well-managed, and humane penitentiary system is the staff and the quality of their relationships with prisoners. Staff-prisoner relationships are at the heart of the entire penitentiary system. Therefore, the management of a penitentiary institution within the framework of good order and good management principles depends on the staff-prisoner relationship progressing on a healthy basis.
Establishing constructive relationships between staff and prisoners, rather than conflict, reduces the likelihood of tension, violence, and ill-treatment occurring. Establishing constructive relationships between staff and prisoners, rather than conflict, reduces the likelihood of tension, violence, and ill-treatment occurring. Because of this approach, expressed by the phenomenon of dynamic security, institutional security also increases. The study focuses on the staff-prisoner relationship, which is one of the most difficult areas to manage in penitentiary institutions, and tries to determine the factors that affect the positive course of this relationship within the framework of international human rights law standards and explain the importance of internalizing it by turning it into a culture. These factors, which inspection mechanisms should also examine, are discussed under the headings of “staff recruitment and selection criteria”, “staff number, diversity, and expertise”, “service understanding of the penitentiary institution administration”, “professional development of the staff, working conditions, financial conditions, and personal rights”, “ethical principles such as independence, fairness, and competence of the staff”, “quality of the training that the staff should receive”, “vulnerable groups and principle of privacy”.

Anahtar Kelimeler

International Human Rights Law, Penitentiary Institution, Staff-Prisoner Relationship, Good Order and Good Management Principles, Inspection Mechanisms

Ceza İnfaz Kurumlarında Personel-Mahpus İlişkisine Yönelik Uluslararası İnsan Hakları Standartları

Öz

Ceza infaz kurumları, adli bir makam tarafından hakkında tutuklama kararı verilen veya hüküm giyen mahpuslarla ilgilenmek üzere kanuni düzeyde oluşturulmuş kamu kurumlarıdır. Bu kurumlar duvarlar, çitler, kapıları kilitli bir bina ve parmaklıklı pencerelerden ziyade insanlarla ilgilidir. Güvenlikli, iyi yönetilen ve insani bir ceza infaz kurumu sisteminin anahtarı personel ve personelin mahpuslarla ilişkisinin niteliğidir. Personel-mahpus ilişkileri tüm hapishane sisteminin merkezinde yer almaktadır. Bu nedenle, bir ceza infaz kurumunun iyi düzen ve iyi yönetim ilkeleri çerçevesinde yönetilmesi personel-mahpus ilişkisinin sağlıklı bir zeminde ilerlemesine bağlıdır.
Personel ve mahpus arasında çatışma yerine yapıcı ilişkiler kurulması gerilimin, şiddet olaylarının ve kötü muamelenin ortaya çıkma olasılığının azalmasını sağlar. Dinamik güvenlik olgusuyla ifade edilen bu yaklaşım sonucu kurum güvenliği de artar. Çalışma, ceza infaz kurumlarında yönetimi en zor alanlardan birini oluşturan personel-mahpus ilişkisine odaklanmakta ve uluslararası insan hakları hukuku standartları çerçevesinde bu ilişkinin olumlu düzeyde seyrini etkileyen faktörleri belirlemeye ve bir kültür haline getirerek içselleştirmenin önemini açıklamaya çalışmaktadır. Denetim mekanizmalarının da irdelemesi gerektiği bu faktörler; “personelin işe alınma ve seçim kriterleri”, “personel sayısı, çeşitliliği ve uzmanlığı”, “ceza infaz kurumu idaresinin hizmet anlayışı”, “personelin mesleki gelişimi, çalışma şartları, mali koşulları ve özlük hakları”, “personelin bağımsızlığı, adilliği ve yetkinliği gibi etik ilkeler”, “personelin alması gereken eğitimin niteliği”, “hassas gruplar ve mahremiyet ilkesi” başlıklarında ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Uluslararası İnsan Hakları Hukuku, Ceza İnfaz Kurumu, Cezaevi Personeli ve Mahpus İlişkisi, İyi Düzen ve İyi Yönetim İlkeleri, Denetim Mekanizmaları

Kaynakça

• Adalet Bakanlığı, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi İçtihadına İlişkin Rehber: Mahpus Hakları (Adalet Bakanlığı 2019)
• — —, İHEP (Adalet Bakanlığı 2021)
• Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü, “Ceza İnfaz Kurumu İstatistikleri 2022 Haber Bülteni Yayımlandı” <https://adlisicil.adalet.gov.tr/Home/SayfaDetay/cte-istatistikleri-bulteni29092022032841> Erişim Tarihi 19 Mayıs 2024
• AİHM, Aksoy v. Türkiye Kararı, B.N. 30873/96, K.T. 21.12.2000
• — —, Artyomov v. Rusya Kararı, B.N. 14146/02, K.T. 27.5.2010
• — —, Batı ve diğerleri v. Türkiye Kararı, B.N. 33097/96-57834/00, K.T. 3.6.2004
• — —, Bouyid v. Belçika Kararı, B.N. 23380/09, K.T. 28.9.2015
• — —, Eğmez v. Kıbrıs Kararı, B.N. 30873/96, K.T. 21/12/2000
• — —, Gömi ve diğerleri v. Türkiye Kararı, B.N. 35962/97, K.T. 21.12.2006
• — —, Gladovic v. Hırvatistan Kararı, B.N. 28847/08, K.T. 10.5.2011
• — —, Khamtokhu ve Aksenchik v. Rusya Kararı, B.N. 60367/08 ve 961/11, K.T. 24.1.2017,
• — —, Khoroshenko v. Rusya Kararı, B.N. 41418/04, K.T. 30.6.2015
• — —, Korneykova ve Korneykov v. Ukrayna Kararı, B.N. 56660/12, K.T. 24.3.2016
• — —, Krastanov v. Bulgaristan Kararı, B.N. 50222/99, K.T. 30.9.2004
• — —, McCann ve diğerleri v. Birleşik Krallık Kararı, B.N. 19009/04, K.T. 13.5.2008
• — —, Milic ve Nikezic v. Karadağ Kararı, B.N. 54999/10 ve 10609/11, K.T. 28.4.2015
• — —, Murray v. Hollanda Kararı, B.N. 10511/10, K.T. 10.12.2013
• — —, Premininy v. Rusya Kararı, B.N. 44973/04, K.T. 10.1.2011
• — —, Pretty v. Birleşik Krallık Kararı, B.N. 2346/02, K.T. 29.4.2002
• — —, Selmouni v. Fransa Kararı, B.N. 25803/94, K.T. 28.7.1999
• — —, Tali v. Estonya Kararı, B.N. 66393/10, K.T. 13.2.2014
• Akbulut B, Demirkol N ve Turan, T. Y. İnfaz Hukuku (2. Baskı, Adalet 2023)
• Albayrak Ş, Tüm Yönleriyle Mahremiyet (Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı 2022)
• APT, Hapishanelerde Güvenlik ve İnsan Onuru Dengesi: Önleyici İzleme İçin Bir Çerçeve (Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği ve Türkiye Hapishane Çalışmaları Merkezi 2013)
• — —, Monitoring Places of Detention: A Practical Guide (APT 2004)
• — —, Monitoring Places of Detention: A Practical Guide for NGOs (OSCE, ODIHR ve APT 2002)
• Aras B, ‘Hükümlü ve Tutukluların İnsan Onuruna Uygun Koşullarda Barınma Hakkı’, (2022), 4(2), Yaşar Hukuk Dergisi, 5-59
• Aras B ve Güverçin S, İnfaz Hukuku (2. Baskı, Yetkin 2024)
• Artuk ME, ‘Güvenlik Tedbirleri’, (2008), 12(1-2), Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 461-492
• Artuk ME, Gökcen A, Alşahin ME ve Çakır K, Ceza Hukuku Genel Hükümler (17. Baskı, Adalet 2023)
• Avrupa Konseyi, Sivil İzleme Kurullarının Etkinliğinin Avrupa Standartları Doğrultusunda Artırılması Projesi: Uluslararası Standartlar (Avrupa Konseyi 2021)
• — —, Kamu Denetçiliği Kurumu ve Ulusal Önleme Mekanizması için Ceza İnfaz Kurumu İzleme El Kitabı (Avrupa Konseyi 2022)
• — —, (2024). “Protecting and Understanding Human Rights”, <https://www.coe.int/en/web/portal/human-rights> Erişim Tarihi 20 Şubat 2024
• — —, (2024). “Standards and tools”, <https://www.coe.int/en/web/cpt/standards> Erişim Tarihi 20 Şubat 2024 AYM, Adem Erden Kararı, B.N. 2015/4032, K.T. 23.1.2019
• — —, Cezmi Demir ve Diğerleri Kararı, B.N. 2013/ 293, K.T. 17.7.2014
• — —, Esas Sayısı:1970/42, Karar Sayısı:1971/30
• — —, Esas Sayısı: 2005/86, Karar Sayısı: 2010/111, K.T. 8.12.2010
• — —, Tahir Canan Kararı, B.N. 2012/969, K.T. 18.9.2013
• — —, Turan Günana Kararı, B.N. 2013/3550, K.T. 19.11.2014
• Başcıl H, ‘İşyeri Hekimliğinde Mesleki Bağımsızlık’, (2003), 4(14), TTB Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 15-22 Benli A ve Şahin L, ‘İnsan Kaynakları Yönetiminde İşgören Bulma ve Seçme: Çınar Hotel Uygulaması’, (2004), 2004 (1), Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi, 113-124
• Bennett P ve Shuker R, ‘Improving Prisoner-Staff Relationships: Exporting Grendon’s Good Practice’, (2010), 49(5), The Howard Journal, 491-502
• CAT, Consideration of reports submitted by States parties under article 19 of the Convention Concluding observations of the Committee against Torture to Bulgaria (CAT 2011)
• Centel N, Zafer H ve Çakmut Ö, Türk Ceza Hukukuna Giriş (12. Bası, Beta 2023)
• Coyle A, Human Rights Approach to Prison Management: Handbook for prison staff Second edition (International Centre for Prison Studies 2009)
• Crewe B, Schliehe A ve Przybylska DA, ‘It causes a lot of problems: Relational ambiguities and dynamics between prisoners and staff in a women’s prison’, (2023), 20(3), European Journal of Criminology, 925–946
• CTE, (2024), “Ceza İnfaz Kurumlarımız: Genel Bilgi”, <https://cte.adalet.gov.tr/Home/SayfaDetay/cik-genel-bilgi> Erişim Tarihi 19 Mayıs 2024
• CTE, (2024), “Personel Durumu”, <https://cte.adalet.gov.tr/Home/SayfaDetay/personel-durumu> Erişim Tarihi 19 Mayıs 2024
• Çiftçi M ve Öztürk UC, ‘Yetkinlik Bazlı Personel Seçme Faaliyetleri ve Türkiye’deki Büyük Ölçekli İşletmelerin İşgören Seçme Modeli Tercihlerindeki Eğilimler’, (2013), 13(25), Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 145-172
• Çömez MK, İnfaz Hâkimliği Açısından Özgürlüğünden Mahrum Bırakılan Kişilerin Şikâyetlerinin Ele Alınması Süreci (TİHEK 2022)
• Demirbaş T, ‘Cezaevleri Gerçeği’, (2000), 2000(1), Dokuz Eylül Üniversitesi Yayını (Prof. Dr. Seyfullah Edis’e Armağan), 235-247
• Demirbaş T, İnfaz Hukuku (9. Baskı, Seçkin 2023)
• Doğru O ve Nalbant A, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi: Açıklama ve Önemli Kararlar (1. Cilt, Yargıtay Başkanlığı 2012)
• Erdoğan O, ‘Avrupa Doğru İdari Davranış Yasası ve İyi Yönetim İlkeleri Üzerinden Yerel Yönetimlerde Reform’, Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, (2020), 10(1), 221-242
• İçel K, Ceza Hukuku Genel Hükümler (7. Bası, Beta 2023)
• KDK, ‘Özel Sayı 1: Kamu Hizmetlerinde İyi Yönetim İlkeleri’, (2018), 2018(1), Akademik Ombudsman Dergisi, 1-402
• Karakul S, ‘İyi Yönetim ve İnsan Hakları İlişkisi Üzerine Değerlendirmeler’, (2018), 2018(1), Akademik Ombudsman Dergisi, 27-55
• Kılıç M, İnsan Hakları ve Ceza Adalet Sistemi Açısından Ceza İnfaz Kurumlarının İzlenmesi Sempozyumu Tebliğ Kitabı Açılış Konuşması (TİHEK 2022)
• Köksal TD, Ceza İnfaz Kurumlarının İzlenmesinde Baroların Rolü (TİHEK 2022)
• Liebling A, ‘Distinctions and distinctiveness in the work of prison officers: Legitimacy and authority revisited’, (2011), 8(6), European Journal of Criminology, 484–499
• Liebling A, Arnold H ve Straub C, An exploration of staff – prisoner relationships at HMP Whitemoor: 12 years on Revised Final Report (Cambridge Institute of Criminology Prisons Research Centre 2011)
• Mandela N, “Speech by President Nelson Mandela at the official launch of the re-training and human rights project of the Department of Correctional Services”, Kroonstad, 25 Haziran 1998.
• <https://www.sahistory.org.za/archive/speech-president-nelson-mandela-official-launch-re-training-and-human-rights-project> Erişim Tarihi 16 Mayıs 2024.
• Özbek VÖ, İnfaz Hukuku (18. Baskı, Seçkin 2024)
• Özgenç İ ve Şahin C, İnfaz Hukuku (6. Baskı, Seçkin 2023)
• Özgenç İ ve Üzülmez İ, Ceza Genel Hukuku (5. Baskı, Seçkin, 2022)
• Özkaral M ve Çılgın H, ‘Kamu Denetçiliği Kurumu İyi Yönetim İlkeleri Bağlamında Yönetimde Etik Paradigmasının Yerleşmesi Üzerine Bir Araştırma’, (2020), 7(12), Ombudsman Akademik Dergisi, 129-154
• PRI ve EHRC, Essex paper 3: Initial guidance on the interpretation and implementation of the UN Nelson Mandela Rules (PRI ve EHRC 2017)
• Sisli M, ‘Uluslararası ve Ulusal Hukuk Çerçevesinde Özgürlüğünden Mahrum Bırakılan Engellilerin Tutulma Koşulları’, (2019), 2019(2), Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Akademik Dergisi, 79-105.
• SPT, Fourth annual report of the Subcommittee on Prevention of Torture and Other Cruel, Inhuman or Degrading Treatment or Punishment: Forty-sixth session 9 May–3 June 2011 (SPT 2011)
• Stevens T, Kusy M, Pont J ve Aslıpek MÖ, Ceza İnfaz Kurumu İzleme Araçları (Avrupa Konseyi 2020)
• Şen M, Ceza İnfaz Kurumu Uygulamaları Bağlamında Anayasa Mahkemesi Kararları (TİHEK 2022)
• Şık H, Ceza İnfaz Kurumu Uygulamaları ve Denetiminde Savcılığın Rolü: İnsan Hakları Bağlamında Bir İnceleme (TİHEK 2022)
• TDK, (2024), “Sözlük”, <https://sozluk.gov.tr/> Erişim Tarihi 28 Şubat 2024
• TİHEK, İnsan Hakları ve Ceza Adalet Sistemi Açısından Ceza İnfaz Kurumlarının İzlenmesi Sempozyumu Tebliğ Kitabı (TİHEK 2022)
• — —, Edirne F Tipi Yüksek Güvenlikli Kapalı Ceza İnfaz Kurumu (TİHEK 2022)
• — —, Gölbaşı K1 Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu Ziyareti Raporu (TİHEK 2023)
• — —, Hakkâri Kapalı Ceza İnfaz Kurumu Ziyareti Raporu (TİHEK 2023)
• — —, Kars T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu Ziyareti Raporu (TİHEK 2022)
• — —, Yozgat 2 No.lu T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu Ziyareti Raporu (TİHEK 2023)
• — —, “UÖM Raporları”, <https://www.tihek.gov.tr/kategori/rapor/uom-raporlari> Erişim Tarihi 28 Şubat 2024 Tüfek R, Ceza İnfaz Kurumlarında Sağlık Hakkı (Yetkin 2024)
• UNODC, Handbook for prison leaders: A basic training tool and curriculum for prison managers based on international standards and norms (UNODC 2010)
• — —, Handbook on Prisoners with special needs (UNODC 2009)
• Urgan G, ‘Avrupa Konseyi’nin Cezaevi ve Denetimli Serbestlik Hizmetleri Personelinin İşe Alımı, Seçimi, Eğitimi ve Mesleki Gelişimine İlişkin Kılavuzlar’, (2021), 29(1), Marmara Üniversitesi Avrupa Araştırmaları Enstitüsü Avrupa Araştırmaları Dergisi, 21-56
• — —, ‘Ceza İnfaz Kurumlarında Yürütülen Islah Faaliyetlerinin Başarısı İçin Temel Bir Unsur: Nitelikli Personel Eğitimi’, (2023), 2023(71-2), Adalet Dergisi, (Cumhuriyet’in 100. Yılı Özel Sayısı), 1087-1118
• Üçpınar H ve Ataş NT, Alıkonulma Yerlerinin İzlenmesi: Cezaevi İzleme Kılavuzu (Türkiye İnsan Hakları Vakfı Yayını 2018)
• Yazar E, ‘Polisin Zor ve Silah Kullanma Yetkisinde Eğitimin Rolü: İnsan Hakları Hukuku Açısından Bir Değerlendirme’, (2022), 2022(2), Suç ve Ceza Dergisi, 291-336
• — —, ‘Ceza İnfaz Kurumlarında Tutulan Mahpusların İnsan Hakları: Cumhuriyet’in İlanının 100. Yılında Tamamlanan İnsan Hakları Eylem Planı Kapsamındaki Gelişmeler’, (2023), 2023(1), Suç ve Ceza Dergisi, 73-133
• — —, ‘Vatandaşlıktan Yoksun Bırakmada Gözetilmesi Gereken İlkeler: İnsan Hakları Açısından Bir Değerlendirme’, (2023), 2023(1), Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi, 165-219
• Yumak S, Türk İnfaz Hukukunda Kadın Hükümlü ve Tutuklulara Ayrıcalıklı Uygulamalar (TİHEK 2022)
• Yücel YG, Kilidin Öte Tarafı Gardiyanlar (İletişim 2017)