İSLÂM CEZA HUKUKUNDA ÜSTSOYUN ALTSOYA KARŞI İŞLEDİĞİ KASTEN ÖLDÜRME SUÇU VE CEZASI

Yıl 2011, Cilt: 1 Sayı: 2, 11 - 26, 05.08.2016

Talip Türcan Ömer Osman F. Aktaş

Öz

Bu çalışmada, İslâm ceza hukukunda üstsoyun altsoyuna karşı işlediği kasten öldürme suçu ve söz konusu suça bağlanan yaptırım incelenmektedir. İki ana başlıktan oluşan çalışmada, önce üstsoyun altsoyunu kasten öldürmesi suçu ve suça öngörülen ceza ele alınmaktadır. İkinci başlık altında ise, belirtilen suça, üstsoy-altsoy ilişkisi bulunmayan kasten öldürme suçuna göre faklı yaptırım öngörülmesinin cezalandırmanın amaçlarıyla olan ilişkisi tartışılmıştır. Çalışmada İslâm hukukunun klasik kaynakları asıl kabul edilmekle birlikte, çağdaş İslâm ceza hukuku kaynaklarından da yararlanılmıştır. Üstsoyun altsoyunu kaseten öldürmesi suçuna ilişkin İslâm ceza hukukunda kabul edilen yaklaşım, ayrıca, Türk Ceza Kanunu’ndaki düzenleme ile kısaca karşılaştırılmıştır

Anahtar Kelimeler

Kasten Öldürme Suçu, Üstsoy, Altsoy, İslâm Ceza Hukuku, Türk Ceza Hukuku

THE INTENTIONAL KILLING CRIME COMMITTED BY LINEAL ANCESTORS AGAINST LINEAL DESCENDANTS AND ITS PUNISHMENT IN ISLAMIC CRIMINAL LAW

Öz

This study, focusing on intentional killing crime committed by lineal ancestors against lineal descendants and its punishment in Islamic criminal law consists of two main titles. Under the first title, to intentionally commit the crime of killing of lineal ancestors against lineal descendants is studied; and under the second title, the relations between the enactment of different criminal sanctions for this crime and the purposes of punishing are analysed. In the study, contemporary studies are used besides the classical sources of Islamic law as well. The approach taken by the Islamic criminal law related to intentional killing crime committed against lineal descendants by lineal ancestors and its punishment are also compared briefly with arrangement in the Turkish Criminal Code

Anahtar Kelimeler

Crime of Intentional Killing, Lineal Ancestors, Lineal Descendants, Islamic Criminal Law, Turkish Criminal law

Kaynakça

• Aktaş, Ömer Osman Faruk, İslâm Ceza Hukuku Hükümlerinin Uygulanmasında Akrabalığın Rolü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya 2010
• Avvâ, Muhammed Selim, Fî Usûli’n-Nizâmi’l-Cinâiyyi’l-İslâmî,Dâru’l-Maârif, Kâhire 1983. el-Bâcî, Ebu’l-Velîd Suleymân b. Halef b. Sa‘d et-Tucibî (474/1081), el-Muntekâ, I -VII,Dâru’l-Fikri’l-Arabî, Beyrut ty.
• Bilmen, Ömer Nasûhi (1391/1971), Hukûkı İslâmiyye ve Istılahâtı Fıkhiyye Kâmûsu,I-VIII, Bilmen Yayınları, İstanbul ty.
• el-Buhârî,Ebû Abdillâh Muhammed b. Abdirrahmân (546/1151), Mehâsinu’l-İslâm ve Şerâiu’l-İslâm,Mektebetu’l-Kudsî, Kâhire 1357.
• Centel, Nur, Türk Ceza Hukukuna Giriş,Beta Basım, İstanbul 2001.
• Dağcı, Şâmil,İslâm Ceza Hukukunda Şahıslara Karşı Müessir Fiiller, Diyânet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara 1996.
• Dâmâd,Şeyhîzâde Abdurrahmân b. Muhammed (1078/1667),Mecmau'l-Enhur fî Şerhi Multeka'l-Ebhur, I-IV,Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, by. ty.
• ed-Dârimî,Ebû Muhammed Abdullâh b. Abdirrahmân (255/868), es-Sunen,IX, Çağrı Yayınları, İstanbul 1992.
• ed-Desûkî, Ebû Abdillâh Şemsuddîn Muhammed b. Ahmed b. Arafe (1230/1815), Hâşiyetu’d-Desûkî ale’ş-Şerhi’l-Kebîr, I-IV (Derdîr’in eş-Şerhu’l-Kebîri ve Sîdî Şeyh Muhammed Uleyş’in Takrîrâtıyla birlikte),Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye, by. ty.
• Dönmezer, Sulhi/Erman,Sâhir, Nazarî ve Tatbîkî Ceza Hukuku,I-III, Beta Basım, İstanbul 1999.
• Ebû Dâvûd,Süleymân b. Eş’âs b. İshâk el-Ezdî es-Sicistânî, es-Sunen, VII-XI,Çağrı Yayınları, İstanbul 1992.
• Ebû Zehra, Muhammed, el- Cerîme ve’l-Ukûbe fi’l-Fıkhi’l-İslâmî: el-Cerîme, Dâru’l-Fikri’l-Arabî, Kahire 1999.
• Erem, Faruk/Danışman, Ahmet/Artuk, M. Emin,Ceza Hukuku Genel Hükümler,Seçkin Yay., Ankara 1997.
• Hakeri, Hakan, Kasten Öldürme Suçları (TCK md. 82-83), Ankara 2006.İbn Âbidîn,Muhammed Emin b. Umer b. Abdilazîz ed-Dımaşkî (1252/1836), Reddu’l-Muhtâr ale’d-Durri’l-Muhtâr, I-V, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut ty.
• İbn Âşûr, Muhammed Tâhîr b. Muhammed b. Muhammed et-Tunûsî (1394/1973), Makâsidu’ş-Şerîati’l-İslâmiyye, Tahkîk ve Dirâse: Muhammed Tâhîr el-Mîsâvî, Dâru’n-Nefâis, Ürdün 2011.
• İbn Hanbel, Ahmed, (241/855) el-Musned,I-L, Tahkîk: Şuayb el-Arnavut ve Âdil Murşid, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 1995.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed Alî b. Ahmed b. Saîd, el-Muhâllâ bi’l-Âsâr, I-XII, Tahkîk: Ahmed Muhammed Şâkir, Dâru’l-Fikr, Beyrut ty.
• İbn Kudâme,Ebû Muhammed Muvaffakuddîn Abdullâh b. Ahmed (620/1223), el-Muğnî, I-XII+2(Şemsuddîn İbn Kudâme’nin eş-Şerhu’l-Kebîr’iile birlikte)Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, Beyrut ty.
• İbn Mâce,Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd el-Kazvinî (273/888) es-Sunen,XVII-XVIII,Çağrı Yayınları, İstanbul 1992.
• İbn Muflih,Ebû İshâk Burhânuddîn İbrâhîm b.Muhammed (844/1479),el-Mubdi' fî Şerhi'l-Mukni', I-X,Mektebetu’l-İslâmî, Beyrut 1982.
• İbn Muflih, Şemsuddîn el-Makdisî Ebû Abdillâh Muhammed (763/1362), Kitâbu’l-Furû‘, I-VI, Âlemü’l-Kütüb, Beyrut 1985.
• İbn Ruşd el-Cedd,Ebu'l-Velîd Muhammed b. Ahmed b. Ahmed el-Kurtubî (v. 520/1126), el-Beyân ve't-Tahsîl, I-XX, Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, Beyrut 1988.
• İbn Ruşd el-Hafîd,Ebu'l-Velîd Muhammed b. Ahmed b. Muhammed el-Kurtubî(595/1198), Bidâyetu'l-Muctehid ve Nihâyetu'l-Muktesıd, Tahkîk: Sâlim el-Cezâirî, Muessesetü’r-Risâle, Beyrut 2004.
• İbnu’l-Arabî, Ebû Bekr Muhammed b. Abdillâh b. Muhammed Meâfîrî (543/1148), Ahkâmu'l-Kur'ân, I-IV, Tahrîc ve Ta’lîk: Muhammed AbdulkâdirAtâ‘, Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, Beyrut 1988.
• el-Kaffâl el-Kebîr,Ebû Bekr Muhammed b. Alî b. İsmâîl b. eş-Şâşî (365/975), Mehâsinu’ş-Şerîa fî Furûi’ş-Şâfiıyye,Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, Beyrut 1428/2007.
• el-Kâsânî,Alâuddîn Ebû Bekr b. Mes’ûd b. Ahmed el-Hanefî (587/1191), Bedâiu's-Sanâi' fî Tertîbi'ş-Şerâi', I-X,Tahkîk: Alî Muhammed Muavvıd ve Âdil Ahmed Abdulmevcûd, Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, Beyrut 2010.
• el-Kurtubî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed el-Ensârî (671/1273),el-Câmi‘ li Ahkâmi’l-Kur’ân, I-XII,Dâru’l-Fikr, Beyrut 1986.
• Mâlik b. Enes,Ebû Abdillâh el-Asbâhî el-Himyerî (179/795), el-Muvatta‘, Tahrîc, Ta’lîk ve Tahkîk: Muhammed Fuad Abdulbâkî, Dâru’l-Hadîs, Kahire 2005.
• el-Mâverdî, Ebu'l-Hasen Alî b. Muhammed b. Habîb (450/1058), el-Hâvi’l-Kebîr, I-XVIII,Tahkîk: Alî Muhammed Muavvıd ve Âdil Ahmed Abdulmevcûd, Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, Beyrut 1994.
• el-Mevsılî, Abdullâh b. Mahmûd b. Mevdûd (683/1284),el-İhtiyâr li Ta'lîli'l-Muhtâr, I-V, Tahkîk: Muhammed Adnân Dervîş, Dâru’l-Erkâm, Beyrut ty.
• el-Mutarrızî, Ebu'l-Feth Burhânuddîn Nâsır b. Abdisseyyid b. Alî (610/1213), el-Muğrib fî Tertîbi'l-Mu'rib, I-II,Tahkîk: Mahmud Fâhûrî ve Abdulhamîd Muhtâr,Mektebetu Usâme b. Zeyd, Halep 1979.
• en-Nesâî,Ebû Abdirrahmân Ahmed b. Alî b. Şuayb (303/915), es-Sunen, XV-XVI, Çağrı Yayınları, İstanbul 1992.
• en-Nesefî,Ebû Hafs Necmuddîn Umer b. Muhammed b. Ahmed (537/1142),Tılbetu’t-Talebe fi’l-Istılahâti’l-Fıkhiyye, Dâru’n-Nefâis, Beyrut 1995.
• en-Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Muhyiddîn Yahyâ b. Şeref (676/1277), Ravdatu't-Tâlibîn ve Umdetu’l-Muftîn,I -XII,Mektebetu’l-İslâmî, Beyrut 1991.
• -------------, el-Mecmû‘,I-XX (er-Râfiî’nin eş-Şerhu’l-Kebîr’i ve İbn Hacer el-Askalânî’nin et-Telhîsu’l-Habîr’i ile birlikte),Dâru’l-Fikr, Beyrut ty.
• Polat, Ahmet Zeki, Öğreti ve Uygulamada Adam Öldürme Suçları,Alfa Basım Yayım, İstanbul 1999.
• Sahnûn b. Saîd et-Tenûhî (240/854),el-Mudevvenetu'l-Kubrâ, I-VI, Dâru Sâdır, Mısır ty.
• es-Serahsî, Ebû Bekr Şemsu’l-Eimme Muhammed b. Ahmed b. Sehl (483/1090), el-Mebsût, I-XXX,Tahkîk: Muhammed Hasan İsmâîl eş-Şâfiî, Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, Beyrut 2001.
• eş-Şâfiî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İdrîs b. Abbâs (204/820), el-Umm,I-V (el-Muzenî’nin Muhtasar’ı ile birlikte), Dâru’l-Fikr, Beyrut 1990.
• eş-Şirbînî,Şemsuddîn el-Hatîb Muhammed b. Ahmed (977/1570), Muğni'l-Muhtâc ilâ Ma'rifeti Maâni Elfazi'l-Minhâc, I-IV, Daru’l-Fikr, Beyrut ty.
• et-Tirmizî,Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ (279/892),es-Sunen, XII-XIV,Çağrı Yayınları, İstanbul 1992.
• ez-Zeylaî,Fahruddîn Usmân b. Alî b. Mihcen (743/1342), Tebyînu'l-Hakâik fî Şerhi Kenzi'd-Dekâik,I-VI (eş-Şelebî’nin hâşiyesi ile birlikte), Dâru’l-Ma‘rife, Beyrut ty.