CEZAİ KONULARDA ULUSLARARASI ADLİ İŞ BİRLİĞİ KANUNUNA GÖRE İADENİN KABUL EDİLEBİLİRLİK KOŞULLARI: DOKTRİN VE ULUSLARARASI GELİŞMELER IŞIĞINDA BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 2, 1 - 87, 31.12.2018

Faruk Turhan

Öz

05.05.2016 tarihinde yürürlüğe giren 6706 Sayılı Kanun ile TCK’nın 18. maddesi yürürlükten kaldırılarak, iadenin kabul edilebilirlik koşulları, iade muhakemesi ve iade sürecinde başvurulabilecek koruma tedbirleri ile iadenin karar süreci detaylı bir şekilde düzenlenerek doktrinde uzun süreden beri talep edilen iade hukukuna ilişkin konuların özel bir kanunla düzenlenmesi önerisi önemli oranda yerine getirilmiş olmaktadır.

Çalışmada, yabancı devletlerin Türkiye’ye yapacakları iade talebinin temel ilkeleri ve kabul edilebilirlik koşulları Suçluların İadesine Dair Avrupa Sözleşmesi, iade konusundaki bazı yabancı ülke kanunları ve iade hukukundaki güncel gelişmeler ışığında incelenmiştir. Bu kapsamda önce 6706 sayılı Kanunun 10. maddesine göre Türkiye’den yurt dışına iadenin temel özellikleri değerlendirilmiş, arkasından da iadenin kabul edilebilirlik koşullarına ilişkin 11. maddesinde yer alan iadenin kabul edilebilirlik koşulları doktrin ve iade hukukundaki yeni gelişmeler ışığında eleştirel bir bakışla ele alınmıştır. Bu kapsamda özellikle çifte cezalandırılabilirlik, iade talebine esas teşkil eden suçun cezasının ve mahkûmiyetin süresinin belli ağırlıkta olması, iadeye esas teşkil eden suç hakkında Türkiye’de devam eden herhangi bir soruşturma veya kovuşturma bulunmaması ve Türkiye’nin yargı yetkisinin bulunmaması, talep eden devlette siyasi nedenlerle kovuşturma, işkence veya kötü muameleye maruz kalma, ölüm cezası veya insan onuru ile bağdaşmaya maruz kalma tehlikesi, vatandaşın iadesi yasağı, siyasi ve askeri suçlarda iade yasağı ile hususilik ilkesi incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Uluslararası adli işbirliği, iade, 6706 sayılı Kanun, iadenin kabul edilebilirlik koşulları, iade engeli olarak siyasi nedenlerle kovuşturma

Kaynakça

• YARARLANILAN KAYNAKLAR AKBULUT, Berrin, Ceza Hukuku Genel Hükümler, 3. Bası, Ankara 2016. ARTUK, Mehmet Emin / GÖKCEN, Ahmet, Ceza Hukuku Genel Hükümler, 11. Bası, Ankara 2017. BARKIN, Ersan, “1951 Tarihli Mülteciliğin Önlenmesi Sözleşmesi”, Ankara Barosu Dergisi, 2014/1, s. 331-360. BAYRAKTAR, Köksal, Siyasal Suç, İstanbul 1982. BAYTEMİR KOTANCI, Burcu, “Suçluların Geri Verilmesinde Yeni Arayışlar: Geri Vermede Basitleştirilmiş Usul”, Dr. Dr.h.c. Silvia Tellenbach’a Armağan, Editörler: Feridun Yenisey/İzzet Özgenç/Ayşe Nuhoğlu/Adem Sözüer/Faruk Turhan, Seçkin Yayınevi, Ankara 2018, s. 1097-1026. CENTEL, Nur/ZAFER, Hamide/ÇAKMUT, Özlem, Türk Ceza Hukukuna Giriş, 10. Bası, İstanbul 2017. CONRAD, Peter, Der Grundsatz der beiderseitigen Strafbarkeit im Rechtshilferecht und Strafanwendungsrecht, Hamburg 2013. DEMİRBAŞ, Timur, Ceza Hukuku Genel Hükümler, 11. Bası, 2016 DOST, Süleyman, “Ulusal ve Uluslararası Mevzuat Çerçevesinde Ülkemizdeki Suriye’li Sığınmacıların Hukuki Durumu”, Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 4, Sayı 1, Yıl 2014, s. 27-69. ERDEM, Nursan, “Suçluların İadesine Dair Avrupa Sözleşmesine Ek Dördüncü Protokol”, Uluslararası Hukuk Bülteni, Mayıs – Ağustos 2016, Sayı: 8, s. 28-30. 84 Faruk TURHAN SDÜHFD CİLT: 8, SAYI 2, YIL 2018 ERGÜL, Ergin, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Türk Hukuku’nda Sınır Dışı Etme ve Geri Verme, Ankara 2012. GÜNDOĞDU, Mehmet, Avrupa Birliği İnsan Hakları Rejimi Işığında Avrupa Tutuklama Müzekkeresi, Ankara 2018. GÖTH-FLEMMICH, Barbara, in: Frank Höpfel/ Eckart Ratz, Wiener Kommenrtar zum Strafgesetzbuch, 2. Bası, 90. Lieferung, ARHG, Viyana 2013. HACKNER, Thomas, in: Wolfgang Schomburg/Otto Lagodny/Sabine Gless/Thomas Hackner, Internationale Rechtshilfe in Strafsachen, 5. Bası, München 2012. HAKERİ, Hakan, Ceza Hukuku Genel Hükümler, 21. Bası, Ankara 2017. HOFMANN, Bianca, “Grundlagen und Auswirkungen des völkerrechtlichen Refoulement-Verbots”, Studien zu Grund- und Menschenrechten, Heft 3 (internet erişimi: https://publishup.uni-potsdam.de/opus4-ubp/frontdoor/deliver/index/docId/4857/ file/SGM03.pdf İÇEL, Kayıhan/DONAY, Süheyl, Karşılaştırmalı ve Uygulamalı Ceza Hukuku, Genel Kısım 1. Kitap, 3. Bası, 1999. KOCA, Mahmut /ÜZÜLMEZ, İlhan, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 10. Bası, Ankara 2017. LAGODNY, Otto, in: Wolfgang Schomburg/Otto Lagodny/Sabine Gless/Thomas Hackner, Internationale Rechtshilfe in Strafsachen, 5. Bası, München 2012. MAHMUTOĞLU, Fatih Selami/KARADENİZ, Serra, Türk Ceza Kanunu Genel Hükümler Şerhi, 2017 Cezai Konularda Uluslararası Adli İş Birliği Kanununa Göre İadenin Kabul Edilebilirlik Koşulları: Doktrin Ve Uluslararası Gelişmeler Işığında Bir Değerlendirme Hakemli Makale 85 SDÜHFD VOL: 8, NO 2, YEAR 2018 MERT, Harun, Yurt Dışında İşlenen Suçlardan Dolayı Türkiye’de Yapılan Yargılamalarda Yabancı Ceza Kanununun Göz Önünde Bulundurulması, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Konya 2015. MERT, Harun, “Cezai Konularda Uluslararası Adli İşbirliği Sempozyumu Üzerine” Uluslararası Hukuk Bülteni, Mayıs 2018, Sayı: 14, s. 2-4. (http:www.uhdigm.adalet.gov.tr/makaleler/sayi14makaleler/h_mert.pdf) MERT, Harun, “Türkiye’den Yabancı Devlete İadenin Şartları”, Uluslararası Hukuk Bülteni, Ocak 2018, Sayı: 13, S. 2-4. MURAT, Abdullah, “Adli İşbirliği Türü ve Yönteminin Belirlenmesinde Merkezi Makamın Yetkisi”, Uluslararası Hukuk Bülteni, Sayı: 14, Mayıs 2018, s. 19-22. ÖNCÜ, Mehmet, “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 3. Maddesi ve İndirimsiz Müebbet Hapis Cezaları”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi 2014 (115), s. 13-36. ÖZBEK, Veli Özer/DOĞAN, Koray/ BACAKSIZ, Pınar/TEPE, İlker, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 8. Bası, Ankara 2017. ÖZGEN, Eralp, Suçluların Geri Verilmesi, Ankara 1962. ÖZGENÇ, İzzet, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 13. Bası Ankara 2017. ÖZGENÇ, İzzet, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 14. Bası Ankara 2018. ÖZTÜRK, Bahri/ERDEM, Mustafa Ruhan, Uygulamalı Ceza Hukuku ve Güvenlik Tedbirleri Hukuku, 12. Bası, Ankara 2012. TEZCAN, Durmuş /ERDEM, Mustafa Ruhan/ ÖNOK, Murat Rıfat, Uluslararası Ceza Hukuku, 4. Bası, Ankara 2017 86 Faruk TURHAN SDÜHFD CİLT: 8, SAYI 2, YIL 2018 TURHAN, Faruk, Die Rechtsstellung des Auszuliefernden nach türkischem Recht unter rechtsvergleichender Berücksichtigung des deutschen Rechts, Frankfurt am Main, 1993. TURHAN, Faruk, “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Açısından Suçluların İadesinde Ölüm Cezası ve Avrupa İnsan Hakları Divanının Soering Kararı”, Yargıtay Dergisi, Cilt: 24, Sayı 1-2, Ocak-Nisan 1998. s. 84-106 TURHAN, Faruk, “Ölüm Cezasının Kaldırılmasına İlişkin Gelişmeler ve Suçluların İadesi Hukukuna Etkisi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4 (Güz 1999), s.239-258 TURHAN, Faruk, “Alman Suçluların İadesi Hukukunun Esasları”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 11, Sayı 3-4, Yıl 2003, s. 75-113. TURHAN, Faruk, “Ceza Kanununun Yer Bakımından Uygulanmasında Evrensellik İlkesi ve Yeni TCK (md. 13)”, Hukuki Perspektifler Dergisi, Sayı: 4, Ağustos 2005, s. 197-211. TURHAN, Faruk, “Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin Yargı Yetkisi”, in: Feridun Yenisey, Uluslararası Ceza Divanı, İstanbul 2007, s. 123-134. TURHAN, Faruk, “Eski Yugoslavya Topraklarında İnsanlık Aleyhine İşlenen Suçların Yargılanmasına İlişkin BM Milletlerarası Ceza Mahkemesi”, Prof. Dr. Seyfullah Edis'e Armağan, Dokuz Eylül Üniversitesi Yayını, İzmir 2000, s. 333-365. SOYASLAN, Doğan, Ceza Hukuku Genel Hükümler, 7. Bası, Ankara 2016. SCHOMBURG, Wolfgang/LAGODNY, Otto in: Wolfgang Schomburg/Otto Lagodny/Sabine Gless/Thomas Hackner, Internationale Rechtshilfe in Strafsachen, 5. Bası, Münih 2012. SCHWAIGHOFER, Klaus, Auslieferung und Internationales Strafrecht, Viyana 1998. Cezai Konularda Uluslararası Adli İş Birliği Kanununa Göre İadenin Kabul Edilebilirlik Koşulları: Doktrin Ve Uluslararası Gelişmeler Işığında Bir Değerlendirme Hakemli Makale 87 SDÜHFD VOL: 8, NO 2, YEAR 2018 ULUTAŞ, Ahmet, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Işığında Suçluların Geri Verilmesi, Ankara 2012, ULUTAŞ, Ahmet, “Suçluların Geri Verilmesinde Vatandaşlığın Rolü ve Türk Vatandaşlığı Kanununun 28 inci Maddesinin Geri Verme Hukuku Bakımından Değerlendirilmesi”, Ankara Barosu Dergisi 2011/4 s. 178- 210. VOGEL, Joachim/BURCHARD, Christoph, in: Heinrich Grützner/Paul-Günter Pötz/Claus Kress/Nikolaos Gazeas, Internationale Rechtshilfeverkehr in Strafsachen, Cild II, IRG – Kommentar, 2012. YAŞAR, Osman/GÖKCAN, Hasan Tahsin/ARTUÇ, Mustafa, Yorumlu – Uygulamalı Türk Ceza Kanunu, Cilt 1, 2. Bası, Ankara 2014. YENİSEY, Yenisey, Milletlerarası Ceza Hukuku, Ceza Yargılarının Milletlerarası Değeri ve Mevzuatı, İstanbul 1988. Türk Uluslararası Adli İşbirliği Kanun Tasarısı, T.C. Adalet Bakanlığı, Ankara, Ekim 2014 ULUTAŞ, Ahmet, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Işığında Suçluların Geri Verilmesi, Ankara 2012 ULUTAŞ, Ahmet, “Suçluların Geri Verilmesinde Vatandaşlığın Rolü ve Türk Vatandaşlığı Kanununun 28 inci Maddesinin Geri Verme Hukuku Bakımından Değerlendirilmesi”, Ankara Barosu Dergisi 2011/4, s. 178- 210 ZAFER, Hamide, Ceza Hukuku Genel Hükümler, TCK m.1-75, 4. Bası, İstanbul 2015. ZEIDLER, Arne, Der Grundsatz der beiderseitigen Strafbarkeit im Auslieferungsrechts, Hamburg 2008