IRAK ANAYASA HUKUKUNDA ANAYASA DEĞİŞİKLİKLERİNİN YARGISAL DENETİMİ

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 2, 133 - 176, 31.12.2018

Anaam Mahdi Jaber Khafaja

Öz

Irak’ta Federal Yüksek Mahkemenin görevlerinden biri de anayasaya

uygunluk denetimi yapmaktır. Federal Yüksek Mahkeme, hem temyiz mahkemesi

hem de anayasa mahkemesi konumundadır. Bu mahkeme, kanunların anayasaya

uygunluğunu denetlemek suretiyle anayasanın üstünlüğü ilkesini gerçekleştirir.

Ancak Irak Anayasası, anayasa değişikliklerinin yargısal denetimine ilişkin herhangi

bir hüküm içermemektedir. Bu durumda Federal Yüksek Mahkemenin anayasa

değişikliklerini denetleme yetkisine sahip olup olmadığı sorusu cevaplandırılması

gereken önemli bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Irak’ta 2005 Anayasası

yürürlüğe girdiği tarihten bugüne kadar hiç değiştirilmediği için Federal Yüksek

Mahkemenin konuya ilişkin bir kararı da yoktur. İşte bu makalede karşılaştırmalı

hukuktan da yararlanılarak Federal Yüksek Mahkemenin anayasa değişikliklerini

denetleme yetkisine sahip olup olmadığı, denetim yetkisinin bulunduğu kabul edilir

ise, denetim yetkisinin şekil denetiminin yanı sıra esas denetimini de içerip

içermediği sorularına cevap aranmaktadır.

Anahtar Kelimeler

2005 Irak Anayasası, Anayasa Değişikliklerinin Denetimi, Federal Yüksek Mahkeme

Kaynakça

• KAYNAKÇA ABDULHAKİMOĞULLARI Erdal / BAYKAN Metin, “Anayasa Değişikliklerinin Yargısal Denetimi”, Ankara Barosu Dergisi, 2012/3. AL-SAEDI Haıtham Muhı Radhı, Irak Federal Yüksek Mahkemesi, Çankaya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, Yüksek Lisans Tezi,2015. ARYAN Basim, Irak Anayasaları’nda Yargı Organı, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2010. CAN Osman, “Anayasayı Değiştirme İktidarı ve Denetim Sorunu”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt 62, Sayı 3, Yıl 2007. CAN Osman, Kurucu İktidar, Alfa Yayınları, İstanbul 2013. CARLOS Bernal, Unconstitutional Constitutional Amendments in The Case of Columbia, International Journals of Constitutional law, Volume 11, Issue 2, 2013. ÇAĞLAR Bakır, “Parlamentolar ve Anayasa Mahkemeleri: Teori ve Pratikte Anayasa Yargısının Sınırları Problemi”, Anayasa Yargısı, Cilt 3, Yıl 1986. ÇOBAN Ali Rıza, Anayasayı Değiştirme Yetkisi: Sınırları ve Denetimi, Adalet Yayınları, Ankara 2011. ELŞİNAVİ, Veleed Elrikabe Elkezaiye ala Elteedilat Eldesturiye, Dar Elfikir Elerebi, Mısır, 2013. ELZAMİLİ Sacid Muhammed, Elrikabe Ala Düstüriyet Elkavanin Fi Elirak Fi Zil Düsür Am 2005 Eldaim, Mukayeseli Kanun Dergisi’nde yazılan bir makale, Bağdat, Yıl 2009. ERDOĞAN Mustafa, Anayasal Demokrasi, Siyasal Kitabevi, Ankara 2005. EROĞUL Cem, Anayasayı Değiştirme Sorunu, Sevinç Matbaası, Ankara 1974. GÖZLER Kemal, Judicial Review of Constitutional Amendments, Ekin Press. Irak Anayasa Hukukunda Anayasa Değişikliklerinin Yargısal Denetimi Hakemli Makale 175 SDÜHFD VOL: 8, NO 2, YEAR 2018 İstanbul, 2008. GÖZLER Kemal, Anayasa Hukukunun Genel Teorisi, Cilt 1, Ekin Yayınevi, Haziran 2011. GÖZLER Kemal, Anayasa Hukukunun Genel Esasları, 10. Baskı, Ekin Yayınları, Bursa 2018. GÖZLER Kemal, Kurucu İktidar, Ekin Yayınevi, Bursa 1998. HAKYEMEZ Yusuf Şevki, Anayasa Mahkemesinin Yargısal Aktivizmi ve İnsan Hakları Anlayışı, Yetkin Yayınları, Ankara 2009. HARB Tarık, EL Düstur Eliraki 2005 Fi Buhus ve Makalat, 1. Baskı, Bağdat 2007. HASAN Duea, Elkuyd Elresmeye Liteedil Destur ELırak Liaam 2005, Kerbelaa Ünvirsitesi, Yüksek Lisans Tezi, Kerbelaa 2017. KULAK Sercan Coşkun, “Anayasa Değişikliklerinin Yargısal Denetimi”, TBB Dergisi, Sayı 87, 2010. NACİ Mekki, EL Mahkeme Elittihadiye Elulya Fi Elırak, Dar Elziya Yayınevi, 1.Baskı, Necef 2007. NEGİ Mohita, Judicial Review in India, 10-3-2016, Web site: https //www.yourarticlelibrary.com ONAR Erdal, 1982 Anayasasında Anayasayı Değiştirme Sorunu, Ankara 1993. ÖZBUDUN Ergun, Anayasalcılık ve Demokrasi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2015. ÖZBUDUN Ergun, Türk Anayasa Hukuku, Gözden Geçirilmiş 17. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara-2017. ÖZBUDUN Ergun, “Anayasa Değişikliklerinin Yargısal Denetimi”, Zaman 176 Anaam Mahdi Jaber KHAFAJA SDÜHFD CİLT: 8, SAYI 2, YIL 2018 Gazetesi, 8 Mayıs 2008. ROZNAİ Yaniv and YOLCU Serkan, An unconstitutional Constitutional amendment The Turkish perspective, Oxford Journals, Vol. 10, No. 1, 2012. TURHAN Mehmet, “Halk Egemenliği ve Anayasa Değişikliklerinin Yargısal Denetimi”, Liberal Düşünce, Cilt 15, Sayı 57 - 58, Kış - Bahar 2010. WARREN Michelsen, The Supreme court and Judicial Review, 10-3-2016, Web site: http // Constitutionality. Us