SEYYİD BEY, HAK MEFHÛMUNUN VE KUVVE-İ MÜEYYİDESİNİN SÛRET TELAKKÎSİ HAKKINDA İSLAM FELSEFE-İ HUKUKUYLA AVRUPA FELSEFE-İ HUKUKU ARASINDA BİR MUKAYESEYE DAİR KONFERANS

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 1, 353 - 363, 01.07.2019

Çevirmen: Cengizhan Kırnık

Öz

Dar‟ül Fünun Edebiyat Fakültesi Mecmuasında yer alan bu yazı,

Mehmed Seyyid Bey tarafından verilen konferansın bir değerlendirmesidir.

Mehmed Seyyid Bey İzmir’de doğdu. 1904 yılında 18. devre birincisi

olarak Mekteb- i Hukuktan mezun olduktan sonra İzmir’de iki yıl kadar

avukatlık yaptı. Dârülfünun Hukuk Fakültesi’nde başladığı usûl-i fıkıh

müderrisliği aralıklarla ölümüne kadar devam etti. II. Meşrutiyet, İstiklâl

Harbi ve Cumhuriyet döneminde etkin roller aldı. Usûl-i Fıkıh Dersleri I

(İstanbul 1328-1329), Usûl-i Fıkıh Dersleri II (İstanbul 1330), Usûl-i Fıkıh,

Cüz‟-i Evvel: Medhal (İstanbul 1333) Mehmed Seyyid Bey‟in başlıca

eserleridir.

Seyyid Bey bu konferansında Avrupa’nın hak nazariyesini

anlattıktan sonra İslam hukukunun hak anlayışına da değinmektedir. Seyyid

Bey‟e göre İslam hukukunun hak anlayışı Avrupa hukukunun hak

anlayışından üstündür. Seyyid Bey, Avrupa’daki durum hakkındaki

değerlendirmesinde Avrupa hukukunun çöküntüde olduğundan bahsetmiş

bunu da sonradan gelen anlayışın öncekileri yıkması ve yerine daha sağlam

bir yapı meydana getirememesine bağlamıştır.

Dikkati çeken şey, bundan 2 yıl sonra Mecliste Hilafetin kaldırılması

için ikna edici bir konuşma yapacak olan Seyyid Bey’in İslam hukukunu ve

onun hak kavramını Avrupa hukukundaki hak kavramı anlayışından üstün

bulması ve bu konuda hiçbir tereddüt taşımamasıdır. Bu fikri Hilafetin

Mahiyet-i Şer’iyyesi hakkındaki nutkunun son bölümünde çok açık ve

kuvvetli bir şekilde vurgulamıştır. Hatta burada sunduğumuz metnin daha

ilk satırlarında Seyyid Bey gazetelerdeki bazı yazılara atıf yaparak ele aldığı

meselenin önemine değinmektedir.

Anahtar Kelimeler

Seyyid Bey, Hak Mefhumu, İslam Felsefesi, Batı Felsefesi

Kaynakça

• Fethi Gedikli, Mehmed Seyyid Bey Ve Hak Kavramı Üzerinden İslâm Hukuk Felsefesi İle Avrupa Hukuk Felsefesi Arasındaki Mukâyesesi, İÜHFM, C. LXXII, S. 1, s.110.